Tíminn - 28.03.1982, Blaðsíða 5

Sunnudagur 28. mars 1982
*í**s
Tuminn eins og hann stóö i svo mörg ár meö vinnupöllunum utaná.
varða yfir smekk sinn og hætt er
við að hér eigi við orðið góða úr
tækifærisræðunum
„óbrotgjarn"... Ýmsir bygginga-
fróðir menn hafa reynt að kryfja
og sundurgreina hina ósamstæðu
frumparta sem hafa slysast
saman úr ólikum áttum og stefn-
um misskildum i þann hrærigraut
fáránleikans sem þessi bygging
mun verða arkitónskt, ég nefni
Hörð ÁgUstsson. Hvað segja
náttúruverndarlögin við þessu?
Þegar okkar ástkæru fjöllum er
storkað með þessum hætti?"
Thor lagði siðan til að turninn
yrði hafður á hjörum Ur áli
þannig að hægt væri að leggja
hann niður og reisa hann upp
aftur i þvi skyni að greiða fyrir
flugsamgöngum. Aætlaði hann að
turninn mundi ná um það bil
niður aö Hegningarhúsi ef hann
lægi niður endilangan Skóla-
vörðustiginn.
„með mestu
listaverkum..."
Það væri ekki rétt að skilja við
deilurnar um HaHgrimskirkju án
þess að geta fylgismanna bygg-
ingarinnar sem voru fjölmargir,
bæði meðal lærðra og leikra. Það
sanna best fjárframlögin sem
stöðugthafa streymt i' byggingar-
sjöðinn frá hinum óskyldustu
aðilum. Unnendur Passi'usálm-
anna töldu þaö bara rétt og skylt
að reisa veglegan minnisvarða
yfir þetta mesta sálmaskáld okk-
ar og öðrum fannst að svo veglegt
guðshús hlyti að verða lyftistöng
fyririslenska kristni. Jakob Jóns-
son segir i áðurnefndri endur-
minningabók:
„Þegar ég lít til baka yfir
horfna tið, get ég glaöst af
tvennu. t fyrsta lagi aö Hall-
grímskirkja hefir sannað sinn til-
verurétt og á eftir aö gera það
betur. Ég hefi talað við fleiri en
einn dómbæran mann sem telur
Hallgrimsturninn með mestu
listaverkum sinnar tegundar i
Evrópu ogégsé nii hilla undir þá
tima, aö Reykjavfk — eða raunar
tsland —eignistsönghUs, þarsem
ekki er aðeins hægt að halda fjöl-
mennar guðsþjónustur, heldur
byggja upp sönglist, sem ella
væri óframkvæmanleg hér á
landi... Einu sinni var ég á gangi
niður víð höfn. Þar mætti mér
ungur, sjómaður, sem ég þekki i
sjón og tók mig tali. Hann lýsti
þvi fyrir mér, að Hallgrimsturn-
inn væri orðinn besta inn-
siglingarmerkið á leiðinni utan úr
flóanum og inn til Reykjavikur.
Mér þotti viðtalið skemmtilegt.
Kannske felst eitthvað meira i
orðum sjómannsins enhann sjálf-
an óraði fyrir."
\
Gotnesk
hvelfing
í sumar?
NU hefur verið lokið við að
steypa Hallgrimskirkju upp og i
fyrra voru reistar sperrur i þaki
hennar, turninn hefur gnæft full-
kláraður yfir höfuðborgina i
meira en fimm ár og nú má loks
sjá hverjar verða hinar endan-
legu utlínur kirkjunnar. Næst á
dagskrá er að reisa hvelfingar i
gotneskum stil yfir kirkjuskipið.
En að sögn forráðamanna kirkju-
smiðinnar er þaðekkert áhlaups-
verlí. Þegar svipuð hvelfing var
reist i turninum neðanverðum
þar sem hann nemur við kirkju-
skipið var það gert með hefð-
bundinnimótasmíði sem reyndist
bæði of seinlegt verk og of
kostnaðarsamt. 1 fyrrasumar
kom hingað verkfræðingur frá
verktakafyrirtækifGautaborg og
kannaði málið i samráöi við verk-
fræðistofu Siguröar Thoroddsen
¦ Þverskuröarmynd af skipi kirkjunnar. Þarna sést glöggt hvernig gotnesku hvelfingarnar sem fyrir-
hugað var að reisa í sumar munu taka sig út.
sem sér um verkfræðilegu hliðina
á byggingunni. Hann lagði til að
hvelfingarnar yrðu steyptar með
nýtiskulegri aðferð, svokallaðri
múrsprautun. Þetta verk hefði
þurft að vinna með erlendum
tækjabúnaði að sumarlagi áður
en er von á frostum og þvi eðli-
lega hagkvæmast að ljuka þvi' af
á einu sumri. Samkvæmt tillög-
um Svians var áætlað að
kostnaðurinn yrði um 1.6 millidn-
ir miðað viö byggingarvisitölu i
september 1981 sem mundi fara
nærri 2.4 milljonum á nugildandi
verðlagi. Nokkru sfðar lét þessi
sænski verkfræðingur lífið f bil-
slysi i Gautaborg. NU i byrjun
mánaðarins komu siðan þrir
menn frá sama verktakafyrirtæki
til viðræðna stóð jafnvel til að
gera við þá samning um að
steypa hvelfingarnar i sumar.
En þegar dæmið var reiknað
uppá nýtt kom babb í bátinn. Eft-
ir vettvangskönnun Svianna kom
á daginn að þetta mundi ekki
kosta neinar 2 milljónir, 4-5
milljónir væri nær lagi. Nú hafa
kirkjusmiðirnir setið heima siðan
ibyrjun febrúar, allir nema einn,
sem hefur unnið við sm'iðina frá
upphafi. Stefna þessa árs var að
halda um fjármuni og einbeita
sér að hvelfingunni. Það er á
huldu hvernig verkfræðingurinn
sænski hefur reiknað dæmið
leyndarmálið tók hann með sér i
gröfina. Um þessar mundir er
byggingarnefnd kirkjunnar að
þreifa fyrir sér, bæði hér og er-
lendis um hagkvæmari mögu-
leika á að fá verkið unnið. Vonir
standa enn til að hvelfingin rfsi i
sumar.
Kostnaður -
1.2 milljónir
Lauslega áætlað mun bygging
Hallgrimskirkju hafa kostað um
1.2 milljarð frá þvl hafist var
handa árið 1945, þ.e. á nUverandi
gengi. Hermann Þorsteinsson,
formaður byggingarnefndar
kirkjunnar, tjáði okkur að 65.9
prósent af þessu væru framlög frá
safnaðarmeðlimum og öðrum
einkaaðilum. 19.9 prósent hafa
komið úr rikissjóði en 14.2 prósent
Ur kirkjubyggingarsjóði Reykja-
vikurborgar. Framíögin nema
semsagt tveimur þriðjuhlutum af
byggingarkostnaðinum hingað
til. Allt fram til ársins 1962 veitti
rikissjóður ekkert til byggingar
Hallgrimskirkju umfram fram-
lagið frá 1942. Arið 1979 nam
framlag rikissjóðs 75.000 krónum
nýjum, 1981 200.000 krónum og á
fjárlögum þessa árs var gert ráð
fyrir hækkun i 250.000 krónur. En
þegar allt i einu varð Utlit fyrir
áðurnefndar stórframkvæmdir
héldu fulltrUar kirkjunnar á fund
fjárveitingarnefndar og fóru þess
á leit að framlagið yrði hækkað i
eina milljón. Niðurstaðan varð sU
að upphæðin var þrefölduð Ur
250.000 i 750.000 og þannig mun
það hljdða á fjárlögum ef ekki
veröur ákveðið að skera niður
opinberar framkvæmdir.
En hvaðan koma pá allir þeir
peningar sem vantar upp á?
Að sögn Hermanns Þorsteins-
sonar hefur sU hugmynd skotið
uppkollinum aðefna til söfnunar,
leggja málið fyrir landslýð en það
hefur gerst í tvigang áður — þeg-
ar gera skyldi stórátak vegna ár-
tiðar Hallgrims 1972 og svo aftur
1976. Þá var dreift Ut eins konar
hjálparbeiðnum undir yfirsögn-
inni „Hjalpumst að fullgera Hall-
grimskirkju". Kirkjuráð mun
hafa tekið mjög i sama streng á
fundi sinum í febrUar.
Stef na tekin
á 1985
NU hefur Hallgrimskirkjusöfn-
uður minnkað mikið á þeim $rum
sem kirkjan hefur verið i bygg-
ingu orðiðfyrir barðinu á flóttan-
um mikla Ut i Uthverfin og vart
neinn hægaleikur fyrir svo fá-
menna sdkn að standa i slfkum
sótræðum. Við spurðum Her-
mann Þorsteinsson hvort kirkju-
byggingin stæði ekki I vegi fyrir
öðru safnaðarstarfi?
„Söfnuöurinn hefur minnkað
um helming og tekjurnar að sama
skapi, svo þetta er gifurlegur
þungi á söfnuðinum. Það má
segja að bæði prestarnir og
safnaðarnefndarmennirnir hafi
verið undirlagðir i hugsun og það
er mikil orka sem fer i að halda
þessu gangandi. Svo hefur að-
staðan ekki alltaf verið sem best
til kirkjuhalds, hUsið hálfkarað
sement og ryk flæða um allt og
glymjandi hamarshögg og bar-
smiðar. En eins og menn i söfn-
uðinum hafa sagt við mig er þetta
kvöð en ljUf kvöð. Svo er heldur
ekki að bUast við þvi að það verði
neinn hægaleikur að reka svona
stórt hUs, rafmagns- og hitunar-
kostnaður verður auðvitað gifur-
legur".
Að sögn Hermanns er stóri
draumurinn nU sá að hægt verði
að leggja síðustu hönd á kirkjuna
siðla árs árið 1985, en þá verða
einmitt fjörutíu ár frá því að
smiðin hófst. „Eins og Móses
forðum tfð erum við bUin að vera
næstum þvi fjörutíu ár i eyði-
mörkinni. NU erum við komin að
stóru fljóti sem við vonum að opn-,
istfyrir okkureins og Rauðahafið
fyrir Israelsmönnum. NU er mál
að þessu fari að ljuka", sagði
Hermann.
Að lokum inntum við Hermann
Þorsteinsson sem hefur staðiö i
striðu við byggingu Hallgrims-
kirkju i tuttugu ár, eftir þvi hvort
ekki hefði verið of mikið i fang
færst i upphafi.
„Halldór Laxness hefur sagt
um Hallgrlm Pétursson og
Passiusálmana að það sé toppur-
inn á öldu slíks kveðskapar I
Evrópu. Að ekkert betra hafi
veriðortum passiuna og boðskap
hennar. Hallgrimur er yfirgnæf-
andi maður i islenskri kirkju og
islenskum bókmenntum og sálm-
ar hans hafa nU verið þýddir á
fjölmörg mál. Ég tel að það hafi
fariö vel á því að menn ákváðu
árið 1942 að kirkjan sem er helguö
' minningu hans yröi af þessari
stærðargráöu. En að visu er eins
gott að þeir vissu ekki nákvæm-
lega hvaö átakið yrði þungt og
mikið, þá hefðu þeir kannski
guggnað viö aðleggja I þetta. Ég
held að Hallgrimskirkja muni
undirstrika vel upphaf Passiu-
sálmanna — „Upp, upp min sála
og allt mitt geð."
eh