Tíminn - 28.03.1982, Blaðsíða 13

1
• Hinn viðbjóöslegi: Sorgarrendur undir nöglum ® Slefberinn:
kallar ’ann arfgengan sjúkdóm. Gulli .
Um þett a hefur La Bnyere verið
að hugsa þegar hann setti
þýðingu á verki Þeófrasts í stað
formála áð siðaspegli sinum
„Lyndiseinkunnir ellegar Aldar-
háttur” (1688). Og sömuleiðis
teiknarinn Isaac Taylor, er birti
myndskreytingar sinar við
Lyndiseinkunnir Þeófrasts árið
1824 ásamt griska textanum og
eigin þýðingu á ensku. Eru þær
myndir hafðar með hér i' þessari
grein við þá kafla sem ég hef val-
ið af handahófi og snarað á is-
lensku.
Blaðurskióðan
Ef umrita skalblaður má lýsa
þvi sem óbeisluðu tungutaki.
Blaðurskjóðan hittir til að
mynda einhvern sem er að opna
munninn til að segja eitthvað og
tekur fram i fyrir honum: Þetta
sé nú ekkert: sjálfur sé hann
málsatvikum fyllilega kunnugur
og vilji hann bara hlusta á sig
verði honum hvaðeina
snimmendis deginum ljósara. Ef
hinn ætlar þá að svara einhver ju,
þrifur hann orðið af honum:
„Gleymdu nú ekki hvað þú vildir
sagt hafa!” — „Gott að þú
minntir mig á það”. — „Er ekki
hreinn unaður að geta nú einu
sinni sagt það sem manni finnst”.
— „Hvað ég ætlaði nú að segja ai
ekki þegja...” — „A augabragði
skildirðu hvað ég var að fara!” —
„Ég hef lengi verið fullur eftir-
væntingar hvort þú myndir vikja
að því”. Með slikum og þvilikum
orðatiltækjum slær hann um sig
svo að viðmælandinn kemst alls
ekki að.
Þegar hann hefur gengið á
röiSna og kjaftað hvem einstakan
i hel þá ræðst hann jafnvel á fólk
sem stendur saman i hóp og
tvistrar þvi þar sem það er i miðj-
um erindagjörðum.
Að svo búnu fer hann i' skólana
og á iþröttavellina og truflar
börnin við lærdóminn, svo ákaf-
lega blaörar hann við kennara og
þjálfara. Ef einhver ýjar að þvi
við hann að nú hafi hann þvi
miður nauman tima þá er hann
óðara boðinn og búinn að fylgja
honum heim á leið.
Hafi hann heyrt hvaða leyndar-
mál voru rædd á mannamóti er
hann ekki seinn á sér að breiða
þau út. Við slik tækifæri minnist
hann gjaman á mælskukeppni
Sverris Hermannssonar hér um
árið og á þærræðursem hann hafi
eitt sinn haldið við mikinn fögnuð
þjóðarinnar. Um leiö hnýtir hann
viö blaður sitt ásökunum á
hendur alþýðu manna, meö þeim
afleiöingum að áheyrendurnir
tapa þræðinum eða dotta eða láta
hann einan um austur sinn og
leita á önnur mið.
Ef hann er meðdómandi grípur
hann fram í fyrir dómaranum
þegar hann er i þann mund að
kveða upp úrskurð/i leikhúsinu
truflar hann aöra leikhúsgesti, á
máltiðum leyfir hann engum að
komast til að stinga upp i sig
munnbita. „Bágt á kjöftugur að
þegja” er viðkvæði hans: hrað-
mælt tungan þomi aldrei og hann
geti bókstaflega ekki á strák sin-
um setið eins þótthann sé álitinn
málugri en páfagaukur.
Jafnvel eigin börn undrast
fiflsku hans og þegar þau fara i
bólið á kvöldin biðja þau: „Pabbi,
segðu okkursögu! Þá sofnum við
strax.”
Hinn óháttvísi
Skortur á háttvisi er skilnings-
leysi á hinu rétta augnabliki og
þvi vandræöalegt fyrir hlutaðeig-
andi.
Óháttvís maður heimsækir
kannski einhvern sem er önnum
kafinn og vill láta hann segja sér
til.
Hann fer á fjörurnar við unn-
ustu sina þegar hún liggur i skar-
latssótt.
Hann fer þess á leit við ein-
hvern sem nýlega hefur verið
sviptur sjálfsforræði að hann
skrifi upp á vixil fyrir sig.
Eigi hann að bera vitni mætir
hann til leiks þegar málinu er lok-
ið.
I brúðkaupsveislu sem honum
hefur verið boðið til heldur hann
ræðu gegn kvenkyninu.
Ef einhver var einmitt að koma
heim úr langferð, þá býður hann
honum i labbitúr.
Sé einmitt búið að ganga frá
kaupunum, þá kemur hann ef
unnt er með annan kaupanda sem
hefði boðið betur.
Ef maður hefur hlustað á mál
og skilið það ris hann upp og út-
skýrir gang þess enn einu sinni
frá byrjun.
Hann er ætið ólmur i að bjóða
fram þjónustu sina þegar hennar
er ekki þörf, en er heldur ekki gott
að hafna.
Ef einhver hefur borgað út-
svarið sitt og á aldrei þessu vant
afgang birtist hann til að minna á
gamla skuld.
Sé verið að hýða þræl, þá stend-
ur hann þar ekki allfjarri og skýr-
ir frá þvi að eitt sinn hafi einn
undirsáta sinna hengt sig eftir að
hafa verið hýddur.
1 starfi gerðardómara efnir
hann til sundrungar beggja máls-
aöilja sem fýsir að sættast.
Ef hann langar að dansa býður
hann upp einhverjum sem enn er
edrú.
Sá semerútiáþekju
Að vera úti á þekju er — ná-
kvæmlega skilgreint — silakepps-
háttur til orðs og æðis.
Sá er kallaöur aö vera úti á
þekju sem er að reikna með vasa-
tölvunni sinni og hefur niðurstöð-
una fyrir augunum en spyr sessu-
nautinn: „Hvaö kom nú aftur út
úr þessu?”
Hafi einhver ákært hann og
hyggist hann hlýða á stefnuna, þá
á hann þaö til aö gleyma skyndi-
lega öllu og fara I ferðalag út i
sveit.
1 leikhúsinu sofnar hann og sit-
ur einn löngu eftir að sýningu er
lokið.
Ef hann hefur étið yfir sig og
þarf að bregöa sér á náttarþeli út
i kamraþýfið bitur hann hundur
nágrannans.
Eöa hann eignast eitthvað og
leggur það með eigin hendi á vis-
„Þessi elska heitir Hafnarfjarðar-
an stað, þá leitar hann þess og
getur ekki fundið.
Beri einhver honum þá harma-
fregn að einn vinur hans sé nú
sálaður og honum sé boðið til
jarðarfararinnar, þá setur hann
upp sorgarsvip og mælir: „Hjart-
anlega til hamingju!”
Hann kveður til vitni þegar ein-
hver borgar honum aftur skuld.
A veturna hefur hann allt á
hornum sér við þrælana þvi að
hann hefur gleymt að heyja.
Börn sin lætur hann fljúgast á
uns þau hniga örmagna niður.
Ef hann er uppi sumarbústað
og á sjálfur að elda baunir stráir
hann saltinu tvisvar i pottinn svo
að maturinn verður óætur.
Ef rignir segir hann: „Ó, hve
dýrðlegt er að sjá, alstirnd himin-
festing blá.” Og ef hins vegar er
stjörnubjart er hann á öndverð-
um meiði við aðra og álitur kaf-
aldsbyl og stórhrið með.
Og sé hann spurður: „Hversu
margir ætli hafi verið jarðaðir i
dag?” svarar hann: „Fyrst
þyrftu nú svo margir að fæðast! ”
Hinn önugi
önuglyndi er stirðlyndi, fýla,
fúllyndi, það að tjá sig óvingjarn-
lega.
Spyrji maður hinn önuga:
„Hvar er þessi eða hinn?” svarar
hann: „Éttann sjálfur!
Ef honum er heilsað tekur hann
ekki undir kveðjuna.
Hafi hann eitthvað falt gefur
hann kaupandanum ekki upp
neitt ve'rð heldur spyr: „Hvað
hreppi ég?”
Ef einhver ætlar að gleðja hann
og gefa honum afmælisgjöf, fuss-
ar hann og sveiar og telur sig ekki
þurfa ölmusu.
Ef maður óhreinkar hann litil-
lega af vangá, rekst i hann eöa
stigur á tærnar á honum, þá
hlustar hann ekki á neinar afsak-
anir.
Ef vinur hans biður hann að
taka þátt i samskoti segir hann
fyrst að það hvarfli ekki að sér.
Siðar kemur hann með féð og
bölsótast: „Þá er þessu kastað á
glæ!”
Ef hann hrasar á götu hefur
hann i heitingum við steininn.
Þurfi hann að biða stundarkorn
eftir einhverjum fær hann hland
fyrir hjartað.
Ofraun er honum að syngja,
dansa eða halda uppi samræðum.
Jafnvel að biðja til guðanna finnst
honum of mikið umstang.
Hinn viðbjóðslegi
Viðbjóðslegt yfirbragð er van-
ræksla likamans sem vekur and-
styggð meðbræðranna.
Hinn viðbjóðslegi gengur til
dæmis um á almannafæri með
likþrá, hlaupabólu eða sorgar-
rendur undir nöglum og segir að
það séu arfgengir sjúkdómar hjá
sér. A undan sér hafi faðir sinn og
afi haft þá, og það sé enginn
hægðarleikur að útrýma fram-
andlegu fjölskyldumeini.
Ekki hirðir hann grand um þótt
hann sé kaunum hlaðinn á sköfl-
ungunum eða támeyran drjúpi af
honum eða hann hafi ljótar vörtur
á fingrum: hann reynir ekki að
græða sárin heldur lætur igerð
hlaupa i þau. Hárið lætur hann
vaxa niður á herðar, já niður á
mjaðmir eins og villidýr. Tennur
hans eru vanhirtar og fúlar og i
hvivetna er hann óaölaðandi.
Ennfremur getur að lita i fari
hans: þegar hann matast þá snýt-
ir hann sér, þegar hann gengur til
altaris klórar hann sér, þegar
hann talar freyðir úr munni hans,
þegar hann drekkur ropar hann.
Forugur á fótum tekur hann á
sig náðir og samrekkir konu
sinni.
1 baði nuddar hann sig með
þráu viðsmjöri.
Hann gengur i strigaskyrtu og
frakka sem horfa má i gegnum,
fjarska kámugum, og þannig til
fara skreppur hann i bæinn.
Slefberinn
Rógburður er innri hvöt til að
illmælgast um náungann.
Sé rógberinn spurður: „Hvers
konar maður er nú þessi eða
hinn?” þá skipar hann niöur efni
sinu eins og ættfræðingur. „Fyrst
ætla ég að gera forfeörum hans
skil. Faöir hans var skirður Jon
og var Jónsson hérna af Ægisgöt-
unni. Ekki hafði hann lengi verið
til sjós þegar hann bréyttist i Jón
Ægi, fyrr hafði hann svo ekki
komið undir sig fótunum i landi
en hann hét orðið J.Æ. Johnsen
heildverslun. Að maður tali nú
ekki um móðurina! Hún er af
höfðingjakyni — suður með sjó.
Alltént heitir þessi elska Gulli og
er úr Firðinum. Þetta þykir fint
fólk þar um slóðir. Sjálfur er hann
svo versti fantur eins og viö er að
búast af slfku slegti.”
Við kunningja segir hann: „Ég
veit nú nákvæmlega hvernig þaö
er i pottinn búið!” Og telur siðan
upp smáatriðin: „Svona kvenfólk
tælir v,egfarendur af götunni.
Þetta hus hérna er nú sannkallað
pestarbæli. Þar má nú segja að
gamaniö fari að kárna. Þetta toll-
ir hvergir og eins og rakkar hang-
ir þetta saman i öngstrætunum.
Eiginlega eru þær karlsjúkar.
Vilja nú hafa sina karla sjálfar.”
Auðvitað er hann fyrr en varir
lifið og sálin i hópnum ef einhver
fjarstaddur er niddur niður:
t'otsl ekrattaknllur er mér
meira eitur i beinum en allir aðr-
mcaa cnui * <—----- ---
ir,” samsinnir hann. „1 útliti er
hann náttúrlega viðurstyggöin
uppmáluð, en ófétið á sér sinn
lika — sinn innri mann... Sönnun
þess: konan hans færði honum
milljónir i heimanmund, en eftir
að kerla gaut króanum og er föst i
netinu kvelur hann hana og
skammtar henni hungurlús og
pinir hana, jafnvel á jólunum, til
aö baða sig úr köldu vatni.”
Ef hann er i samkvæmi, þá
spinnur hann upp gróusögur um
þann sem var að yfirgefa það. Og
sé hann kominn á skrið, þá lýkur
hann sér ekki af fyrr en öllu
skyldfólkinu hafa verið gerð skil.
Þannig ber hann út óhróður um
vini sina, ættingja og jafnvel
löngu liöið fóljc. Þvi að illmælgi er
i hans augum skoðanafrelsi, lýð-
ræði og sjálístæði. Og hann ill-
mælgist aí hjartans lyst.
ÞIIREKUR MYNDBANDALEIGU
BORGAR SIGAÐ LESA LENGRA!
Við erum nú þegar einkaumboðs-
menn tveggja stórfyrirtækja á sviði fram-
leiðslu átekinna myndbanda, Intervision
og VCL, og getum boðið yfír 300 titla
fyrir öll þrjú kerfin: VHS, V-2000 og
Betamax.
Við kaup á myndböndum frá okkur
færð þú í hendur fullkomlega löglegt
efni, en myndböndin eru sérstaklega
númeruð og merkt með heimild um
alhliða dreifingu á íslenskum markaði.
Höfundarlaun eru þannig greidd og
fylgja full leigu-skipta- og söluréttindi
myndböndunum.
Gerðu svo vel og settu þig í sam-
band við sölustjóra okkar, Hermann
Auðunsson, sem mun fúslega veita þér
allar upplýsingar um titla úrvalið,
afgreiðslumöguleika og verð sem okkur
virðist vera meira en helmingi lægra en
hjá öðrum seljendum löglegra mynd-
banda.
LAGGAVEGI10SIMI: 27788