Tíminn - 25.04.1982, Qupperneq 14

Sunnudagur 25. apríl 1982
Svahflí-sjoppan og
drykkjutæknarnir
■ Fyrir áhugamenn um bjdr,
kynþáttamál, spilakassa, skó-
hælagerð, skipulagningu ibiiöa-
hverfa, verslun og viöskipti er
þetta bull: Ég bý á Amager I
Kaupmannahöfn, I blokk sem
stendur i miöri þyrpingu 16
annarra blokka, þetta er svona
hverfi i hverfinu, nýjar blokkir og
kósi. En engin sjoppa. Hér gegna
sjoppur ekki sama uppeldishlut-
verki og i Reykjavik meö lakkris-
rörum og pikuskrækjum. Ég vann
einu sinni meö manni sem leit Ut
einsog Alfred Neuman (sem er
altmuligmaður hjá hinu virta
bandariska timariti MAD),
maöur þessi sem viö skulum
nefna Alfred var uppgjafa
sjoppukaupmaöur af Nörrebro og
hann sagöi mér aö þaö borgaöi sig
ekki aö reka sjoppur nema meö
þvi aö selja bjdr á kvöldin. A bjór-
sölunni mætti stórhagnast, en þvi
miöur væri hiin bönnuö. Sjoppu-
kaupmenn sem seldu bjdr á
kvöldin lifðu i stanslausum ótta
viö lögregluna, eitt kvöldiö haföi
hún bariö aö dyrum hjá Alla
sjálfum og þaö þýddi bæbæ
sjoppa, bæbæ heppiness, helló
akranes fyrir kappann. Hérna
i hverfinu hafa yfirleitt verið
einhver ráð með að komast
yfir ölflösku á viðráðanlegu
verði eftir að skyggja tekur
og um þessar mundir nýtur
mestra vinsælda i þeim efnum
„Svahilisjoppan”, kennd við
eigendurna sem eru þriðja
heims. Það var mikið ævintýri
að koma i Svahilisjoppuna, sér-
staklega fyrst eftir að hún
opnaði. Maöur tritlaði út úr
blokkaþyrpingunni, sem er upp-
lýst og fögur, siöan eftir gang-
stigum útvaöandi i hundasklt,
drasli og einstaka fyllibyttum á
bekkjum, gegnum dimmt
skuggasund og þá var komiö i
niöurnidda verslunar- og kráar-
götu sem Holmbladsgade nefnist.
1 litlum glugga var hripað Kiosk á
pappaspjald. Maöurgekk aö hurö
viö hliö gluggans, bretti upp
kraganná fallhlifafrakkanum, lét
hattinn slúta og öruggast var að
setja upp dökk gleraugu áöuren
haldiö var inn.
Innandyra sátu nokkrir þung-
búnir skeggjaöir karlmenn meö
túrbana á hausnum og talnabönd
milli fingranna, einsog á rikis-
ráösfundi I persiu, nema i staö
myndanna af Khomeini voru td-
baksvörui; sælgæti og timarit I
bakgrunninum. Þessir
brúnaþungu dimmrödduðu menn
þögnuöu þegar viöskiftavinurinn
birtist og maöur fann á sér hvila
8—12 tortryggin augu. Svo byrjaöi
gamaniö. Enginn persanna kunni
dönsku, þekkti vörutegundirnar,
var almennilega klár á veröinu,
þeir kunnu ekki einu sinni á pen-
ingakassann, samt vildu þeir allt
fyrir mann gera, auövitaö, þeir
ætluöu aö græöa á þessu. Þaö var
bitiö i peninga, velt vöngum,
beðist fyrir og peningakassinn
var flæktur svo i talnarunum aö
honum lá viö yfirliöi, og eftir hálf-
tima kabarett var fariö innfyrir
og ræstur tiuára gamall svahili-
drengur sem kunni dönsku. Sá
kom Urillur fram með litinn túr-
bana á husnum, gleraugu einsog
hank marvin og kassettutæki sem
glumdi einhverju sem liktist
tyrkneskum þjóölögum, ef þiö
vitiö hvaö ég er aö fara. Þarmeö
gátu viöskiftin hafist, drengurinn
afgreiddi umbeönar sigarettur og
súkkulaöikex, aö þvi loknu
hallaöi maöur sér fram á boröiö
og muldraöi tvo bjóra. Þá upp-
hófst enn meira samsærishvisl,
og tortryggnin sveif einsog slæða
á miöilsfundi um loftiö, aö lokum
hvarf einn ajatollinn bakviö og
kom svo fram meö bjórana I
dökkum plastpoka, maöur borg-
aöi kontant og laumaöi sér svo Ut i
náttmyrkriö meö vöruna undir
frakkanum. 1 venjulegum versl-
unum á daginn kostar bjórinn
tæpar fjórar krónur stykkið. A
krám kostar hann 9—12 krónur á
kvöldin, en Svahili'mennirnir
selja hanná 4.50 þannig aö hér er
augljóslega mikil þjóöþrifastarf-
semi á feröinni.
Svahilisjoppan
blómstrar
Yfirleitt eiga þessi ólöglegu
viöskifti sér skamma sögu,
maöur er ekki fyrr búinn að frétta
af kinagrilii eöa sjoppuræksni
sem verslar meö bjór á kvöldin,
en löggan gerir rassi'u i hverfinu
og upprætir glæpastarfsemina.
Alfred Neuman hélt þvi fram aö
þeim væri nær þessum djöflum aö
kveöa niöur eiturlyfjasöluna sem
blómgaöist fyrir opnum tjöldum
viöa um bæ almennilegu fólki til
ama og hrellingar og ég man aö
um þetta uröu miklar umræöur i
vinnunni án þess niöurstaöa feng-
ist frekar en venjulega þegar
danir deila.
En Svahilisjoppan blómstrar,
ætli hún fari ekki aö eiga ársaf-
mæli bráöum, en þaö myndi lik-
lega vera met i þessari viöskifta-
grein. Helstu afgreiöslumennirn-
ir kunna dönsku núoröiö og eru
farnir aö þekkja vörutegund-
irnar, komnir meö stereosett fyr-
ir tyrkjatónlistina og þeir alira
vestrænustuerubúnir aö sniöa tiu
neöstu sentimetrana af skegginu
og farnir aö gefa túrbaninum fri.
Tveir þeirra eru komnir með
nafn, Soldáninn og Jaminven.
Viö hliöina á sjoppunni reka
Svahillmennirnir verslun sem
heitir BAZAR, þaö mun vera eina
kjörbúöin I Skandinaviu sem heit-
ir þvi nafni, en ég hef heyrt aö
einhversstaöar iþriöja heiminum
gangi öll verslun og viöskifti und-
ir þessu nafni. Bazarinn er
merkileg búö, innandyra er hálf-
gertmyrkur og agaleg saggalykt,
þar eru seldar venjulegar kjör-
búðarvörur. Þarna er hægt aö
versla m jög ódýrt, hægt að kaupa
vörur á hálfviröi. Þær hafa bara
þann ókost að vera ailt of gamlar,
dagstimplarnir gefa til kynna að
þær ættu aö vera komnar á ösku-
hauga fyrir óralöngu. En þær
þurfa ekki endilega að vera eitr-
aöar fyrir þaö, þarna er tildæmis
hægt aö kaupa vikugömul dag-
blöö á krónu stykkiö og þegar
grannt er skoðað kemur i ljós að
þau eru ekkert verri.
Aö hafa svona kjörbiíö viö
hliðiná reddar liklega aö ein-
hverju leyti sjoppurekstrinum
fyrir svahi'limennina, þarmeð
liöst þeim aö hafa standandi bjór-
lager án þess aö vera grunsam-
legir. En eitt sér væri þetta
liklega of gagnsætt trikk, þeir eru
slóttugri en þetta. Svahilimenn-
irnir hafa nefnilega lagt undir sig
allt húsið meö basarnum og
sjoppunni og þar búa nokkrar
svahilifjölskyldur, risastórar I
einhverskonar kúmmúnubúskap,
meö heilan sæg af börnum (þaö
eru helst viö útlendingarnir sem
hlööum niöur börnum i þessu
landi, dönum sjálfum fækkar,
liklega vegna áhrifa frá barna-
fjandskap ’68 kynslóöarinnar, en
hugmyndir hennar gegnsýra hér
allt). Mér varsagt aö þegar lögg-
an kom aö rannsaka bjórbirgöir
svahilisjoppunnar hafi þeir fund-
iö lagerinn I fjölskylduisskápnum
bakviö, en i' Danmörku væri
aldrei hægt aö draga mann fyrir
lög og dóm fyrir aö eiga bjór I
isskápnum, þaö yröi réttarglæpur
aldarinnar.
Fátækrahverfi
á danska visu
Þetta hverfi i kringum Holm-
bladsgade er fátækrahverfi á
danska visu, húsin eru flest upp-
undir aldargömul, lekir fúnir og
ljótir múrsteinshjallar byggðir af
iönrekendum sem leiguhúsnæöi
fyrir verkalýöinn. Kakkalakka-
og silfurskottuparadisir. Lasnir
útikamrac-i'bakgöröum. Fúnir og
hriktandi stigar. Ég kom eitt sinn
i svona hús með yngstu dætur
mina tvær og mér var tekinn vari
viö þvi aö bera þær upp á hand-
leggnum, tröppumar myndu ekki
þola þungann. Litlu stelpurnar
eru reyndar I nokkuö vænum
holdum, en samt.... Þegar uppi
Ibúðina var komiö þurfti ég aö
dúöa börnin vandlega, þetta var
um haust og miklu kaldara, eöa
hráslagalegra inni en utandyra.
Ég var I fylgd meö kunningja
minum sem gengur meö gler-
augu, hann varð aö taka þau
niöur þegar viö komum inn, sagg-
inn var svo magnaöur aö þaö sett-
ist móöa á linsurnar. Eldhúsinn-
réttingin var svo fúin og kvik af
skordýrum aö ibúarnir sögöu aö
hún færðist til um nokkra senti-
metra á hverri nóttu. Kamarinn i
bakgaröinum treysti ég mér ekki
til aö skoöa eftir að hafa heyrt
honum lýst. Kaldhæöinn nágranni
sem rak inn hausinn i kartöflu-
harki sagði aö þaö væri ekkert
mál aö komast útá kamar, ef
maöur heföi gott öldubretti, þá
væri hægt aö fleyta sér á rottu-
gerinu alveg uppá setu.
Þaö voru koppar undir öllum
rúmum, bæði nýmóöins plast-
kopparog emaléraöir stálkoppar,
óregluleg tæming þeirra orsakaöi
að einkennislykt búðarinnar var
svona ammoniaks eða salmiaks-
stækja, það-lyktar-öðruvisi-lykt.
Seðlarnir vaxa ekki i vösum
ibúa þessa hverfis. Viö Hólm-
blaðsgötu er stofnun sem Kofoed-
skóli nefnist, hversvegna hún
heitir skóli veit ég ekki, þvi þetta
er aöalhjálparstofnunin fyrir
róna og útigangsmenn i aliri
Kaupmannahctfn. 1 hverfinu eru
yfirleitt fullir vesalingar i
hundraöatali, danskir frakka-
menn, nauðalikir Reykvisku
starfsbræörum sinum fyrir utan
Ingólfsapótek. Líka grænlend-
ingar með heimskautajökulinn á
heröunum. í kúfúöskólanum fá
þeir súpu aö éta, vasapeninga,
næturgistingu, félagsráögjöf og
hjálp með gamlar mublur og
annaö smálegt ef þeir ætla aö
koma sér á réttan kjöl. Nærvera
þessarar stofnunar er ekki til aö
hækka fasteignaveröið I nærliggj-
andi götum.
Heimsmeistarakeppni
ikóngakapal
Þarna búa semsagt
'fátæklingar. Við Hólmblaðsgötu
erukrárá nokkurra metra fresti,
f mjög iburðarlausar og hallæris-
legar honkitonk búllur, en ákaf-
lega kósi. Hver knæpa á sina föstu
’ kúnna og hún er þeirra annaö
heimili,þar þekkjast allir, þegja,
rifast, verða vinir og óvinir og
gestgjafamir sem yfirleitt eru
drykkfelld hjón stunda félags-
ráögjöf viö barboröiö. Alveg
Ólafur Gunnarsson, rithöfundur, hefur nú, í bili
að minnsta kosti, látið af leiguskriftum fyrir
Helgar-Timann: vegna anna við ritstörf að því er hann
segir okkur. I staðinn er það kollegi ólafs, Einar Kára-
son, sem hefur tekið að sér að skrifa fyrir okkur frá
Kaupinhafn, en Einar gaf út sína fyrstu skáldsögu nú
um jóiin, Þetta eru asnar Guðjón. Væntum við góðs af
honum.
Einar Kárason,
rithöfundur, skrifar
frá Kaupmannahöfn