Fréttablaðið - 08.12.2008, Blaðsíða 18

18 8. desember 2008 MÁNUDAGUR
UMRÆÐAN
Sverrir Sverrisson skrifar um
leikskóla
Það er fátt sem virðist ganga með eðlilegum hætti þessa
dagana. Bankar fallnir, fyrirtæki
riða til falls og atvinnuleysi og
fjöldagjaldþrot blasa við. Hver
höndin upp á móti annarri og ásak-
anir og dylgjur fljúga um allt.
Þau verða ófá fórnalömb þess-
ara hamfara sem nú ríða yfir. Ef
ekkert verður að gert er allt eins
víst að þjóðin verði mörg ár að
jafna sig eftir fjármálakreppuna
miklu veturinn 2008-09.
Ég vil með þessari grein beina
sjónum að þeim sem óneitanlega
eiga eftir að finna fyrir kreppunni,
þótt á annan hátt verði – nefnilega
börnin okkar. Því á erfiðum tímum
er mikilvægast að huga að þeim
sem eru berskjölduðust fyrir
áhrifum þessara óvissu tíma. Það
er skylda okkar að
tryggja að börnin
okkar verði ekki fórn-
arlömb þess darraðar-
dans sem nú ríkir.
Á undanförnum
árum hafa leikskólarn-
ir í landinu tekið stór-
tækum breytingum.
Þeir hafa þróast úr
gæsluvöllum þar sem
börnin dvöldu að jafn-
aði í fjóra tíma á dag,
oftast ekki lengur en
einn til tvo vetur. Þar
var eini fagmenntaði
kennarinn oftast forstöðukonan.
Nú er hins vegar algengt að
börn byrji á leikskóla um átján
mánaða gömul og að þau séu þar í
nær tíu tíma á dag í allt að fjögur
ár. Þetta þýðir í raun að leikskól-
inn hefur tekið að sér að gæta
barnanna okkar lungann úr mikil-
vægasta mótunartíma ævi þeirra.
Þar starfar nú orðið fjöldi vel-
menntaðra kennara
sem kenna börnunum
m.a. félagsfærni og
samvinnu og efla með
því ýmsa þroskaþætti
þeirra, s.s. mál-,
hreyfi- og félags-
þroska, svo eitthvað
sé nefnt.
Til þess að tryggja
gott skólastarf í leik-
skólanum þurfum við
á öllu okkar hæfasta
fólki að halda. Það
þarf að búa svo vel um
hnútana að tryggt sé
að sem bestur aðbúnaður sé ávallt
fyrir hendi. Að þessu hefur verið
unnið ötullega undanfarin ár. Með
aukinni menntun leikskólakenn-
ara og endurskoðun á lögum um
leikskóla hefur mikilvægi leik-
skólans sem fyrsta skólastigs
verið viðurkennt og fest í sessi.
Árangri uppbyggingar undan-
farinna ára má ekki fórna í augna-
bliks glundroða og fljótfærni. Nú
er lag að styðja vel við leikskólann
og huga að mikilvægi hans sem
skjóli barna okkar fyrir áhrifum
þeirra hremminga sem þjóðin
gengur nú í gegnum. Við þurfum á
leikskólanum að halda þegar fólk
missir vinnuna og áhyggjur af
peningamálum hrannast upp. Þá
er mikilvægt að fólk finni að það
geti átt skjól fyrir börnin sín í leik-
skólanum. Skjól, þar sem börnin
geta komið og dvalið í umhverfi
þar sem hugað er að tilfinninga-
legu öryggi þeirra, skjól þar sem
þau fá tækifæri til að vera börn í
friði fyrir krepputali hinna full-
orðnu, þar sem ríkir friður fyrir
börnin til að læra, örugg í umhverfi
sínu. Leikskólinn á að vera staður
þar sem börnin læra að umgang-
ast félagana af umburðalyndi og
virðingu. Leikskólinn á að vera
staður þar sem allir eru jafnir
óháð uppruna eða efnahag. Það
verður aðeins tryggt með hæfum
kennurum sem starfa í þeirri full-
vissu og stolti að þeirra mikilvæga
starf sé metið að verðleikum, ekki
aðeins í orði heldur einnig á borði.
Aldrei hefur verið mikilvægara
en nú að standa saman um laun
kennara. Hvar í skólakerfinu sem
þeir starfa og tryggja að launin
séu með þeim hætti að í kennslu-
störfin raðist okkar hæfasta fólk.
Fólk sem er tilbúið að gera kennslu
og umönnun barna að ævistarfi
sínu.
Höfundur er leikskólakennari.
Mikilvægi leikskólans á umbrotatímum
UMRÆÐAN
Björgvin Guðmundsson skrif-
ar um bankastarfsemi
Einkavæðing bankanna mis-tókst. Sala Landsbankans og
Búnaðarbankans til einkaaðila var
algert klúður. Í fyrstu var ákveðið
að hafa dreifða eignaraðild að
einkavæddu bönkunum og að eng-
inn mætti eiga meira en 3-5% eign-
arhlut. En eftir að Björgólfur Guð-
mundsson talaði við þáverandi
forsætisráðherra var horfið frá
þessu markmiði og samþykkt að
Björgólfur, ásamt syni sínum og
þriðja aðila, mætti kaupa ráðandi
hlut í Landsbankanum. Við þessa
ákvörðun var gengið fram hjá
einkavæðingarnefnd. Margir telja
að Landsbankinn hafi verið seldur
á alltof lágu verði. Eftir að þetta
hafði verið ákveðið eða samhliða
var ákveðið að hópur fyrrum Sam-
bandsmanna mætti kaupa Búnað-
arbankann. Fengu þeir m.a. lán í
Landsbankanum til þess að geta
keypt bankann. Þessir tveir bankar
voru m.ö.o. seldir einkavinum
stjórnarflokkanna. Í því fólst klúðr-
ið. Þorvaldur Gylfason prófessor
segir að bankarnir hafi verið
afhentir mönnum, sem ekki kunnu
að reka banka. Hann segir að það
hefði átt að selja bankana kunn-
áttumönnum, fagmönnum. Eitt er
víst að þessir aðilar sem keyptu
bankana settu þá í þrot vegna
óvarkárni við rekstur bankanna.
Þeir tóku alltof mikil erlend lán,
voru óvarkárir. Þeir byggðu á því
að geta tekið ný og ný erlend lán til
þess að greiða eldri lán og þegar
lánalínur lokuðust erlendis fóru
þeir í þrot.
Nú eru stóru einkabankarnir
þrír allir komnir í eigu ríkisins á
ný. En þó ekki hafi verið svo nema
í nokkrar vikur er samt strax farið
að ræða um að selja
bankana til einkaaðila!
Hafa menn ekkert
lært? Eru ekki vítin til
þess að varast þau? Ég
tel bankana best komna
í höndum ríkisins. Ef
bankarnir hefðu hald-
ist í höndum ríkisins og
engin einkavæðing
hefði átt sér stað hefðu
þeir ekki komist í þrot.
Ríkisbankarnir voru
ekki í fjárfestingum
erlendis og gífurlegum
lántökum ytra til þess að fjár-
magna fjárfestinguna. En það var
þessi fjárfesting erlendis og gífur-
legar lántökur, sem settu bankana
á hausinn.
Ég tel, að ríkið eigi að reka bank-
ana og fara varlega í allar breyt-
ingar. Það kæmi til greina síðar, að
leyfa lífeyrissjóðunum að kaupa
hlut í bönkunum. En ég er andvíg-
ur því að hleypa erlendum aðilum
inn í bankana. Bankar hafa unn-
vörpum orðið gjaldþrota erlendis
ekki síður en hér og það er engin
trygging fyrir öruggum rekstri að
fá útlendinga inn í bankana.
Markmið einkabankanna að
braska og græða. Meðan bankarnir
eru í höndum ríkisins, þjóðarinnar,
er markmiðið með
rekstri þeirra að þjóna
viðskiptavinum vel,
einstaklingum og fyrir-
tækjum. Í höndum
einkaaðila er markmið-
ið að græða sem mest á
rekstrinum. Vaxtamun-
ur jókst við einkavæð-
inguna, þjónustugjöld
voru hækkuð og bank-
arnir fóru út í alls
konar verðbréfabrask
og fjárfestingarbrask,
sem að lokum varð
þeim að falli. Það var orðið meira
atriði hjá einkabönkunum að kaupa
og selja fyrirtæki en að þjóna við-
skiptaaðilum sínum. Bankarnir
sýndu stórar tölur yfir gróða af
þessu braski en þetta var pappírs-
gróði, sem lítið var á bak við.
Almenningur var öruggur með
sparifé sitt í ríkisbönkunum. En
margir hafa tapað stórfé á því að
geyma sparifé sitt í ýmsum sér-
sjóðum, sem sparifjáreigendur
voru lokkaðir inn í hjá einkabönk-
unum. Eldra fólk sem sagði nei
takk við peningamarkaðssjóðum
og öðrum sérsjóðum einkabank-
anna og hélt sig við gömlu spari-
sjóðsbókina slapp við tap og áföll.
Um leið og einkaaðilum er hleypt
inn í ríkisbankana byrjar þessi
leikur á ný. Þá verður aftur farið að
gylla fyrir sparisjóðseigendum alls
konar kostaboð, hærri vexti á sér-
reikningum, sem sagði eru án
áhættu en svo er ekki.
Björgvin G. Sigurðsson við-
skiptaráðherra var að segja, að til
greina kæmi að hleypa erlendum
aðilum inn í ríkisbankana. Ég er
andvígur því. Ég tel, að ríkið eigi
að eiga og reka bankana næstu
árin. Þeir eru best komnir í hönd-
um þjóðarinnar.
Höfundur er viðskiptafræðingur.
Þjóðin á að eiga bankana
UMRÆÐAN
Einar Gunnar Birg-
isson skrifar um
Evrópumál
Það er ljóst að Ísland sækir um aðild að
ESB við fyrsta tæki-
færi. Þetta vita allir,
bæði við, ESB og Bret-
ar. ESB er eina lausn-
in úr þessu fyrir
okkur, en við verðum
að vara okkur mjög á Bretum.
Þeir munu vísast vinna gegn
okkur bak við tjöldin og gera
okkur lífið leitt.
Það er augljóst að við getum
ekki sæst við Breta fyrr enn
Gordon Brown fer frá völdum.
Við megum ekki vanmeta Breta.
Við þurfum strax að byrja að
kynna málstað okkar og reyna
að sannfæra aðrar ESB-þjóðir
um að Bretar stunduðu efna-
hagsleg hryðjuverk gegn okkur.
Við þurfum að meta tjón okkar
vegna framgöngu Breta og útbúa
greinargerð um þau mál og
senda hana öðrum ESB-þjóðum.
Síðan sendum við Bretum reikn-
inginn fyrir tjóninu. Ef þeir
borga ekki eða semja þá lög-
sækjum við þá. Að hika er sama
og að tapa og linkind hefnir sín.
Hún hefnir sín alltaf.
Við þurfum að sýna ESB að
við séum stolt og hörð í horn að
taka. Ríkisstjórnin vogar sér
ekki að falla frá kröfum á hend-
ur Bretum vegna tjóns sem þeir
hafa unnið okkur. Við erum
þegar aðhlátursefni um allan
heim fyrir að geta ekki losað
okkur við Davíð Oddsson úr
Seðlabankanum. Við verðum enn
meira aðhlátursefni ef við föll-
um frá kröfum á hend-
ur Bretum. Niðurlæg-
ingin næði áður
óþekktum hæðum.
Það er líka niður-
læging fyrir þjóðina
að forsætisráðherra
tekur Davíð Oddsson
fram yfir þjóð sína.
Algjör skömm og
hneisa og alveg óþol-
andi. Við erum ösku-
reið. Davíð á mikla
sök á atburðarásinni
síðustu vikurnar en
ekki þar á undan. Raunverulega
ábyrgð á hruninu ber forsætis-
ráðherra. Hann er stjórnandinn,
hann vissi hvert stefndi og nú
gerir hann fátt annað en að telja
okkur trú um að hann sé alveg
blásaklaus af ástandinu. Það
vantar bara geislabauginn. Sá
maður ber mesta ábyrgð af
öllum. Forsætisráðherra á að
axla ábyrgðina og segja af sér.
Hann er rúinn trausti. Þorgerð-
ur Katrín getur tekið við emb-
ættinu.
Höfundur er áhugamaður um
stjórnmál.
ESB, Bretar og við
SVERRIR SVERRISSON
BJÖRGVIN GUÐMUNDSSON
EINAR GUNNAR
BIRGISSON
Leikskólinn hefur tekið
að sér að gæta barn-
anna okkar lungann úr
mikilvægasta mótunar-
tíma ævi þeirra.
Ég tel, að ríkið eigi að
reka bankana og fara
varlega í allar breyting-
ar. Það kæmi til greina
síðar að leyfa lífeyrissjóð-
unum að kaupa hlut í
bönkunum.
Síðan sendum við
Bretum reikninginn
fyrir tjóninu. Ef þeir
borga ekki eða semja þá
lögsækjum við þá. Að
hika er sama og tapa og
linkind hefnir sín. Hún
hefnir sín alltaf.