Fréttablaðið - 08.12.2008, Blaðsíða 31

MÁNUDAGUR 8. desember 2008 19
UMRÆÐAN
Lilja Sigrún Jónsdóttir skrifar
um nytjagarða
Það er margt í deiglunni um þessar mundir og umræða
samfélagsins nokkuð miðuð við
hvað eigi að gera til skemmri tíma.
Án þess að vilja gera lítið úr mikil-
vægi þess, er tilefni þessara skrifa
hvað við gætum verið að gera
núna, sem mun örugglega koma
sér vel á næsta ári.
Með þessum línum vil ég hvetja
sveitarfélög til að fylgja fordæmi
Hvergerðinga og undirbúa aukna
ræktun matjurta næsta sumar.
Það má fullvíst telja að stór hópur
fólks muni hafa bæði áhuga og
aðstæður til að sinna matjurta-
rækt næsta vor, en hugsanlega
skorta hentugt landrými. Innan
hvers sveitarfélags er misjafnt
hversu mikið land er laust til
slíkra nota og hve lengi. Það má
vel hugsa sér að taka lóðir þar sem
jarðvegur er hagstæður til rækt-
unar undir slíka notkun, þó þær
hafi átt að vera byggingarlóðir
húsa í skipulagi, og úthluta þeim
sem ræktunarlandi með ákveðn-
um skilyrðum ef til vill til 2-3 ára í
fyrstu. Sveitarfélög myndu setja
reglur og skilyrði um umgengni
og frágang og huga þarf að aðgengi
að vatni til vökvunar. Fyrirkomu-
lag gæti verið með tvennu móti,
annars vegar úthlutun skika fyrir
fólk sem hefur reynslu af mat-
jurtarækt og treystir sér til að sjá
um þetta sjálft og hins vegar mat-
jurtagarðar þar sem sveitarfélag-
ið leggur til einhvern stuðning við
framkvæmd í formi leiðsagnar í
skipulagningu garða og vali á mat-
jurtum til ræktunar. Þar gætu
skólagarðar barna verið fyrir-
mynd þó að ytri umgjörðin væri
einfaldari. Vil ég leggja til að kalla
slíka garða nytjagarða.
Til að styðja uppbyggilega
umræðu um þetta mál hefur verið
sett upp bloggsíða (nytjagardar.
blog.is) sem sýnir bæði vefslóðir á
erlendar fyrirmyndir að slíku og
þennan pistil. Til að styðja sveitar-
félög landsins við að fá yfirsýn
yfir áhuga fólks fyrir þessu úrræði
hef ég stofnað sérstakt netfang til
að sækja um lóð til matjurtarækt-
unar.
Ef þið viljið lýsa áhuga á að
sækja um skika til matjurtarækt-
unar fyrir sumarið 2009 þá sendið
endilega tölvupóst á netfangið
nytjagardar@gmail.com með póst-
númeri ykkar, upplýsingum um
nafn og heimilisfang og hvort
reynsla er af matjurtaræktun eða
hvort áhugi er fyrir hendi en þið
þyrftuð leiðsögn við framkvæmd.
Þá er fljótlegt að koma upplýs-
ingum á framfæri við sveitarfélög
landsins um hve margir
hafa áhuga á úrræði af
þessu tagi. Sá fyrirvari
verður að vera á þessu
máli að ekkert hefur verið
kannað hvaða möguleika
sveitarfélög hafa á að
veita þessa þjónustu né
heldur hvort eða hvaða
endurgjald kæmi fyrir.
Það kunna að vera fleiri
en ein leið til að fá aðgang
að ræktunarlandi, því ef sveitar-
félög geta ekki útvegað það, er
hugsanlegt að aðrir landeigendur
vilji plægja land og veita aðgang
að því til tómstundaræktunar á
matjurtum. Nálægð við þéttbýli-
skjarna hlýtur þó alltaf að vera
mikilvægur þáttur í því að
umönnun sé viðráðanleg
og að ræktun þróist far-
sællega.
Erlendis er hefð fyrir
hverfum nytjagarða í
skipulagi og má finna þá í
flestum þéttbýlisstöðum í
Danmörku sem dæmi.
Þeir kallast kolonihave og
má sjá nánar um það á
vefslóðinni http://www.
kolonihave.dk/. Enn fremur eru til
samtök slíkra garða í Bandaríkj-
unum (sjá http://www.communit-
ygarden.org) og er á báðum þess-
um stöðum hægt að fá góð ráð
varðandi skipulag svæða og
umsýslu. Fyrir mörgum árum
bauðst Reykvíkingum að fá rækt-
unarland innan borgarmarkanna
og muna eldri Reykvíkingar eftir
görðum í Vatnsmýri, Kringlumýri
og upp við Korpu. Áralöng hefð er
fyrir skólagörðum og hafa þeir
verið þéttsetnir undanfarin sumur
og ekki annað eftirspurn. Vísast
þarf að útvega geymslupláss til
leigu, einkum fyrir kartöfluupp-
skeruna, en það er einungis
úrlausnarefni.
Úrræði af því tagi sem hér er
kynnt þarfnast undirbúnings, land
þarf að skipuleggja og undirbúa
og kartöflu- og matjurtaræktend-
ur þurfa fyrirvara ef búast má við
stóraukinni eftirspurn eftir inn-
lendum matjurtum til ræktunar
næsta vor. Frumkvæði Hvergerð-
inga er til fyrirmyndar og væri
það vel ef fleiri fylgdu því for-
dæmi. Auðar lóðir í borgarlandi
geta orðið uppspretta bæði hollrar
útiveru, næringar og ómældrar
ánægju.
Höfundur er læknir.
Erlendis er hefð fyrir hverfum
nytjagarða í skipulagi og má
finna þá í flestum þéttbýlis-
stöðum í Danmörku sem
dæmi.
SEND IÐ OKK UR LÍNU
Við hvetj um les end ur til að senda
okk ur línu og leggja orð í belg um
mál efni líð andi stund ar. Grein ar
og bréf skulu vera stutt og gagn-
orð. Ein göngu er tek ið á móti efni
sem sent er frá Skoð ana síð unni
á vis ir.is. Þar eru nán ari leið bein-
ing ar. Rit stjórn ákveð ur hvort efni
birt ist í Frétta blað inu eða Vísi eða
í báð um miðl un um að hluta eða
í heild. Áskil inn er rétt ur til leið rétt-
inga og til að stytta efni.
LILJA SIGRÚN
JÓNSDÓTTIR
Úthlutum fleiri lóðum til ræktunar matjurta