Tíminn - 24.10.1982, Qupperneq 8

8
SUNNUDAGUR 24. OKTÓBER 1982
Útgefandl: Framsóknarflokkurlnn.
Framkvæmdastjórl: Glsll Slgurðsson. Auglýsingastjórl: Steingrfmur Glslason.
Skrlfstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdóttlr. Afgrelóslustjórl: Siguröur Brynjólfsson
Hitstjórar: Þórarlnn Þórarinsson, Ellas Snæland Jónsson. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur
V. Ólafsson. Fréttastjóri: Kristinn Hallgrfmsson. Umsjónarmaöur Helgar-Tfmans: Atll
Magnússon. Bla&amenn: Agnes Bragadóttir, Bjarghildur Stsfánsdóttir, Elrlkur St.
Elrfksson, Frlðrlk Indrlðason, Heiður Helgadóttir, Slgurður Helgason (Iþróttir), Jónas
Gu&mundsson, Krlstfn Leifsdóttlr, Skaftl Jónsson. Útlltsteiknun: Gunnar Trausti
Guðbjörnsson. Ljósmyndlr: Guðjón Elnarsson, Guðjón Róbert Ágústsson, Elfn
Ellertsdóttlr. Myndasafn: Eygló Stefánsdóttlr. Prófarkir: Flosi Kristjánsson, Krlstfn
Þorbjarnardóttlr, Marfa Anna Þorsteinsdóttir. Rltstjórn, skrifstofur og auglýsingar:
Slðumúla 15, Reykjavlk. Slml: 86300. Auglýslngasfmi: 18300. Kvöldsfmar: 86387 og
86392.
Verð I lausasölu 9.00, en 12.00 um helgar. Áskrift á mánu&i: kr. 130.00.
Setnlng: Tæknldeild Tfmans. Prentun: Bla&aprent hf.
Áætlunarflug til út-
landa í viðunandi horfi
■ Umræður fóru fram á Alþingi í vikunni um stefnuna
í flugmálum íslendinga í tilefni af tillögu nokkurra
stjórnarandstöðuþingmanna um, að einu flugfélagi verði
veitt einokunaraðstaða að því er varðar allt áætlunarflug
til útlanda.
Steingrímur Hermannsson, samgönguráðherra, flutti
ítarlega ræðu við þessar umræður og lýsti sig þar
andsnúinn þessari hugmynd um einokun eins flugfélags.
Hann minnti á, að við afgreiðslu þingsins á þeim styrk,
sem Flugleiðir hafa nú haft í tvö ár, hafi komið skýrt fram
það sjónarmið, að Arnarflug ætti að yera sjálfstætt
flugfélag. Að fengnum óskum og upplýsingum starfs-
manna Arnarflugs lögðu þær nefndir, sem um málið
fjölluðu á Alþingi, til að Arnarflug yrði sjálfstætt félag.
Við því var orðið þegar Flugleiðir seldu meirihlutann af
hlutafé sínu í Arnarflugi til starfsmanna fyrirtækisins
Arnarflug hefur síðan verið rekið sem sjálfstætt flugfélag
þótt Flugleiðir hafi áfram haft veruleg áhrif á ákvarðanir
innan stjórnar þess.
Samgönguráherra fjallaði síðan um þá miklu sam-
keppni, sem hófst á síðastliðnu sumri á milli Arnarflugs
og Flugleiða á tilteknum flugleiðum til Evrópu, og sagði,
að sú samkeppni hefði áreiðanlega skaðað bæði félögin.
Þar hafi greinilega átt sér stað gífurlegt undirboð, þar sem
m.a. var boðið upp á flug til Frankfurt og Amsterdam
fyrir lægra verð en til Egilsstaða, og var þó í því flugi m.a.
innifalin gisting og einnig leigubifreið í heila viku. „Ég
held að það hafi verið alveg ljóst, að þarna var um
óheilbrigða og ákaflega óheppilega samkeppni að ræða“,
sagði ráðherrann. „Ég sá mér því ekki annan kost en að
höggva á þann hnút og skipta flugleiðum á milli
flugfélaganna. Það gerði ég og ákvað að sú skipting skyldi
taka gildi frá og með október nú í ár. Það var sem sagt á
engan máta hróflað við þeim áætlunum, sem gerðar höfðu
verið um flug nú í sumar, og flugfélögunum veittur
nægilegur frestur til þess að skipuleggja sitt flug næsta
sumar með tilliti til þess sem ákveðið var.
Ég vil einnig draga mjög í efa, að Flugleiðum hafi með
þessu verið valdið nokkru tjóni. Eftir þeim upplýsingum,
sem ég hef, munu um tveir af hundraði farþega Flugleiða
koma frá þessum svæðum hingað til íslands, þ.e. frá
Hollandi og Dusseldorf, en að sjálfsögðu hafa Flugleiðir
ekki verið með flug til Zurich. Mér er einnig kunnugt um,
að flug Flugleiða til Dusseldorf hefur verið rekið með
verulegum halla og valdið þeim vandræðum. Einnig vita
allir þingmenn, að Flugleiðir hafa haft heimild til flugs til
Amsterdam í meira en áratug, en aðeins nýtt það að ráði
nú síðustu þrjú árin eða svo. Ég tel því að þarna hafi
verið skipt leiðum áætlunarflugs á þann máta, sem
a.m.k. Flugleiðir geta vel við unað.
Eg er þeirrar skoðunar að nokkur samkeppni og
samanburður einnig á áætlunarflugleiðum sé mjög
æskiIegur.Ég vil taka það fram, að ég tel að bæði
flugfélögin veiti ágæta þjónustu sínum farþegum, og ég
held að það sé almennt viðurkennt, að það sé með því
besta sem gerist. Hins vegar get ég ekki neitað því, að
mér hefur stundum sýnst, ekki síst á meðan Flugleiiðir
hafa haft eða höfðu algera einokun á þessum sviðum,
að ekki væri nægilegt tillit tekið til farþega.
Ég er þeirrar skoðunar, að þessi mál, sem varða
áætlunarflug til útlanda, séu komin í viðunandi horf eins
og stendur, og hef ekki hugsað mér að breyta þeim á
nokkurn máta frekar“, sagði samgönguráðherra.
ESJ.
skuggsjá
SvOKALLAÐ TRAMPE-MÁL HEFUR VAKIÐ
MIKIÐ UMTAL OG BLAÐASKRIF í DANMÖRKU
SÍÐUSTU DAGANA. Trampe sá, sem málið er kennt við,
er rithöfundur eða réttara sagt var, því talið er að hann sé
látinn, þ.e. að hann hafi framiðsjálfsmorð með því aðstökkva
fyrir borð á ferju á leiðinni frá Kaupmannahöfn til Osló.
Það, sem hefur gert mál þetta svo umtalað, er m.a. öll
meðferð málsins, þar á meðal auglýsing sem eiginkonan lét
birta í dagblöðunum urn að útför Trampe hefði farið fram,
þótt nú liggi fyrir að lík hans hafi aldrei fundist, og svo nýjasta
skáldsaga höfundarins, sem kom út fyrir fáeinum dögum og
þykir um margt varpa Ijósi á málið.
Það er auðvitað ekki venja að mikil blaðaskrif upphefjist
þótt rithöfundur fremji sjálfsmorð, en mál þetta er af ýmsum
ástæðum nokkuð sérstætt og því ástæða til að rekja það
nokkuð.
X OUL-HENRIK TRAMPE VAR 38 ÁRA AÐ ALDRI
ÞEGAR HANN HVARF AF FERJUNNI Á KATTEGAT
AÐFARANÓTT 23. SEPTEMBER SÍÐASTLIÐINN.
Hann var kvæntur Jette Pio Trampe, og þau bjuggu á
Frederiksberg, þar sem Jette starfar hjá félagsmálastofnuninni.
Þau Poul-Henrik og Jette komu fram í sjónvarpsþætti,
Kanal 22, árið 1980 sem ljóslifandi dæmi um virkilega
hamingjusöm hjón. Eftir þáttinn hafði vikuritið Billed Bladet
samband við Trampehjónin og réði þau til þess að svara í
blaðinu bréfum frá lesendum, sem ættu við vandræði að stríða
í einkalífinu. Þau hafa annast þessa lesendaþjónustu síðan,
þrátt fyrir að fyrirmyndarhjónabandið hafi lent í miklum
erfiðleikum síðustu árin og Poul-Henrik m.a. horfið á brott
af heimilinu um tíma.
Þegar hann hvarf 23. september var af hans nánustu talið
um tíma, að ekki væri ástæða til að óttast um hann. Það var
ckki fyrr en sextán dögum síðar að taska, sem hann hafði
skilið eftir í herbergi sínu á ferjunni, fannst með öðrum
óskilamunum hjá skipafélaginu. Þar var m.a. að finna bréf
frá Poul-Henrik til eiginkonunnar. Eftir að þessir hlutir
fundust sannfærðist lögreglan um, að hann hefði framið
sjálfsmorð, og eiginkonan ákvað að auglýsa lát hans og að
jarðarförin hefði farið fram. En við það vöknuðu spurningar,
og málið komst í fjölmiðlana.
■ Forsíðan í síðustu bók Trampe, þar sem hann lýsir
hjónabandi í upplausn og sjálfsmorðstilraunum - lýsing á eigin
hTi segja margir.
SJALFSMORD OG
LYKILSKÁLDSAGA
— um danskan höfund, sem skrifaði skáldsögu um sjálfsmorð
og stökk síðan að næturlagi í hið kalda Kattegat
Nája skáldsagan kom svo út nokkrum
DÖGUM SÍÐAR OG VAKTI ENN FREKARI ATHYGLI
Á MÁLINU. Saga þessi nefnist einfaldlega „Forhold", sem
útleggja má sem „Ástarsamband", og rekur erfiðleika í
hjónabandi og sjálfsmorðstilraunir eiginmannsins af þeim
sökum. Þótt útgáfufyrirtækið fullyrði að ekki sé um
lykilskáldsögu að ræða, þá fer ekki á miili mála, að
Poul-Henrik hefur mikið byggt á eigin reynslu í hjónabandinu.
„Við ræddum að sjálfsögðu um það, þegar Poul-Henrik
skilaði handritinu til okkar, hvort um lykilskáldsögu væri að
ræða", segir Solveig Gerwin hjá útgáfufyrirtækinu Wöldike,
sem gefur bókina út. „Bæði Poul-Henrik og Jette voru
sammála um, að alls ekki væri hægt að líta á skáldsöguna sem
slíka. Hins vegar er auðvitað ekkert óeðlilegt, að rithöfundur
noti í umhverfislýsingum sínum atriði, sem hann þekkir
persónulega til út eigin lífi."
í skáldsögunni fjallar Trampe um hjón sem vinna bæði úti
(eins og Trampe-hjónin gerðu), og sem eiga eina dóttur, sem
þeim þykir mjög vænt um (sú er á svipuðum aldri og dóttir
Trampe-hjónanna). Þau heita Lotte og Lasse, en dóttirin
Camilla.
Höfuðpersónan er í reyndinni Lotte, sem hefur fengið að
reyna ýmsar hliðar lífsins. Segja má að hún hafi verið beitt
ofbeldi þegar sem fóstur því að móður hennar, Ingu
var misþyrmt illilega á meðan hún gekk með Lotte og það
svo, að barnið fæddist fyrir tímann af beim sökum.
Móðirin er frekar óheppin í karlmannavali sínu. Hún fer
að búa með Jacob, sem kennir í unglingaskóla, en þegar Lotte
hefur náð þrettán ára aldri nauðgar stjúpfaðirinn henni.
Líf Lotte á táningaárunum er sjaldnast dans á rósum. Hún
verður hörð af sér og ósvífin og er á góðri leið með að verða
gleðikona þegar Inga og nýjasti maður hennar koma henni
fyrir í Sviss sem au pair-stúlku. Þar hittir hún Itala, Giacomo
að nafni, verður ólétt og giftist honum. En henni finnst hún
misnotuð í hjónabandinu og heldur því heim til Danmerkur
aftur, þar sem hún tekur upp fyrri háttu og gengur á milli
karlmanna, sem sjaldnast meðhöndla hana með umhyggju.
Loks hittir hún Lasse, þau verða yfir sig ástfangin, ganga í
það heilaga og eignast dóttur, Camillu.
En hjónabandssælan er ekki langlíf. Lasse verður fljótlega
afbrýðisamur fyrst út í starf hennar, svo sem eftirfarandi
sögukafli ber með sér:
„Hvað viltu nú að við ræðum um?, spurði hún. - Að ég sé
slæm móðir og slæm eiginkona af því að svo vill til, að ég hef
starf sem ég hef áhuga á?
- Það hlýtur að vera hægt að finna sanngjarnt jafnvægi á
milli vinnunnar og fjölskyldulífsins, sagði hann."
Ástandið verður þó fyrst alvarlegt þegar Lotte fer að halda
við einn af samstarfsmönnum sínum. Lasse kemur eitt sinn
heim á óvæntum tíma og finnur Lotte og samstarfsmann
hennar, Carl, í rúminu. Lasse snýr á hæl og hverfur.
„Ég er svo hrædd um að hann geri eitthvað af sér, sagði
Lotte.
- Hann fer vafalaust og drekkur sig fullan, sagði Carl".
I skáldsögunni reynir Lasse síðan að fremja sjálfsmorð en
konan kemur að honum í tæka tíð.
„Þú heldur kannski að ég hafi ekki meint þetta alvarlega.
Ég vildi deyja. Og ef þú hættir ekki sambandi þtnu við Carl
þá mun ég reyna aftur. Og þá get ég fullvissað þig um að þú
munt ekki koma að mér tímanlega...", segir Lasse í
skáldsögunni.
Bæði Lasse og Carl ganga á eflir Lottc.^em ákveður loks
að slíta sambandinu við Carl og reyna að láta hjónabandið
heppnast. En það fer á annan veg.
„Þeir, sem þekktu Trampe vel, munu kannast við ýmsar
lýsingar í bókinni", er haft eftir einum nánum vini hans. „En
meginatriðið er jú, að hann er að lýsa vandamálum, sem risið
hafa í svo ótal mörgum hjónaböndum nú til dags.“
Þegar vitað er um erfiðleikana í hjónabandi Trampe, og
síðan sjálfsmorð hans, þá er auðvitað ekki óeðlilegt að margir
telji að skáldsagan og hans eigið líf, og dauði, séu nátengd.
FIRVÖLD TELJA ENGAN VAFA Á ÞVÍ LENG-
UR, AÐ POUL-HENRIK TRAMPE HAFI FRAMIÐ
SJÁLFSMORÐ. En það eru ekki allir jafn vissir um það, og
sumir hafa bent í því sambandi á eina tiltölulega nýlega sögu,
sem Trampe skrifaði og fjallar um mann, sem sviðsetur sitt
eigið sjálfsmorð til þess að geta horfið á braut og byrjað nýtt
líf í nýju landi.
Sagan heitir Skriget og segir frá fjármálamanni, sem
ákveður að láta sig hverfa einmitt á ferjunni til Osló! Þar
gerist það um laugardagskvöld, að margir farþeganna heyra
hróp mikið og síðan gusugang. Allir gera ráð fyrir því að
maður hafi fallið fyrir borð. En í reynd hafði fjármálamaður-
inn sett þetta á svið; ópið heyrðist af segulbandi, sem síðan var
varpað í sjóinn, en maðurinn sjálfur hélt áfram ferðinni undir
öðru nafni með það í huga að koma sér til suðurlanda og
njóta þar lífsins.
Einnig í þessu tilviki geta menn svo velt fyrir sér tengslum
á milli skáldskapar og raunveruleikans.
- ESJ.
Elías Snæland
Jónsson skrifar