Tíminn - 13.06.1992, Blaðsíða 9

Tíminn - 13.06.1992, Blaðsíða 9
Laugardagur 13. júní 1992 Tíminn 9 Gamlir kommar sækja í frjálsa viðskiptahætti: Albanir vilja aðild að GATT Albanía, sem er eitt fátækasta ríki Evrópu og var þar til fyrír skemmstu eitt síöasta vígi stalínismans, hefur nú sótt um að fá „aukaaöild“ aö og að fá aö fylgjast með GATT-viðræðum. Tilsmaður „GATT-þjóða“ sagði á föstudag að stjórnamefnd á vegum GATT myndi taka þessa umsókn til skoðunar 19. júní næstkomandi ásamt umsóknum þriggja íyrrver- andi lýðvelda Sovétríkjanna gömlu. En það eru Eistland, Moldóvía og Turkmenistan. Þá hefur og Slóvenía, sem áður var hluti Júgóslavíu er var fullgildur aðili GATT-samkomulagsins, einnig sótt um fulla aðild nú. Sú umsókn er þó ekki á dagskrá fundarins sem fyrirhugaður er í júní. Þessi „aukaaðild" (observer stat- us) er venjulega talin undanfari fullrar aðildar en hún er aðeins veitt þegar aðildarþjóðir GATT- sam- komulagsins eru samdóma um að efnahagsmálum viðkomandi ríkis sé stjómað í anda frjálsra viðskipta. Þegar umsóknir hafa borist frá kommúnistaríkjum eða fyrrverandi kommúnistaríkjum eru þær gaum- gæfðar og sérstaklega er gætt að því hvort einhverjar hömlur em lagðar á verðlag og samkeppni í viðkom- andi landi og hvort um opinberar fyrirgreiðslur er að ræða. Það er m.a. svo ríkisstyrkt framleiðsla nái ekki óeðlilegri fótfestu á mörkuð- um. Enda þótt flest öflugustu ríkin í GATT séu hin iðnvæddu ríki á vest- urhveli jarðar þá hafa bæði þróunar- lönd og fyrrverandi kommúnistaríki sótt æ fastar að gerast aðilar að sam- komulaginu. Það sem helst þykir eftirsóknar- vert við aðild að GATT- samkomu- laginu er að ef eitt ríki veitir öðm tollaívilnanir og fríðindi á sviði við- skipta, þá eiga öll önnur ríki, sem aðilar em að þessu samkomulagi, sjálfkrafa rétt á sömu ívilnunum. Arið 1990 fengu Sovétríkin „auka- aðild" sem Rússland hefur síðan erft eftir að Sovétríkin liðu undir lok. Rússneskir glæpamenn leita hófanna í Eystrasaltslöndum: Eistlend- ingar herða landa- mæra- eftirlitiö Stjóravöld í Eistlandi hafa ákveð- ið að frá og með 1. júlí verði rík- isborgarar ríkja Rússneska sam- veldisins krafðir um vegabréfs- áritanir þegar þeir koma til Eist- lands. Með þessu segjast yfirvöld vifja stöðva straum ólöglegra innflytjenda frá Rússlandi sem hefúr veríð talsverður að undan- fórnu. Innflytjendur þessir em ekki hvað síst afbrotamenn af ýmsu tagi sem sjá hag sínum betur borgið í Eystrasaltsríkjunum en öðmm hlutum fyrrverandi Sovét- ríkja, einkum vegna hins nána sambands sem Eystrasaltsríkin þrjú hafa náð við Vesturlönd. Þar sé þvf auðveldara að stunda ýmis ábatasöm viðskipti, lögleg og ólögleg. Þannig hefur rússneska mafían náð traustri fótfestu í Eystrasaltsríkjunum og stjómar þaðan útflutningi fíkniefna til ná- grannaríkjanna í vestri. Möguleikar Eistlendinga til að hafa eftirlit með þeim sem koma til landsins em taldir góðir. Landamærin að Rússlandi, sem em um 250 km löng, liggja aðal- lega um stöðuvötn og ár. Eftirlit með þeim er því tiltölulega auð- velt. Ekki er gert ráð fyrir því að Lettland og Litháen muni fara að dæmi Eistlands. Hvomgt þeirra á landamæri að Rússlandi. Þó veg- ur e.t.v. þyngst sú staðreynd að um helmingur íbúa landanna er Rússar. Það er enn ekki að fullu Ijóst hvort Rússar sem búa í Eystrasaltsríkjunum muni hljóta ríkisborgararétt þar eða ekki. Vegabréfsáritun fyrir rússneska ríkisborgara er því viðkvæmnis- mál. Eistland hefur ekki farið jafn- varlega í sakimar og systurríkin tvö. Þar hafa meðal annars verið uppi háværar raddir um að vísa úr landi öllum þeim sem þangað hafa flust eftir heimsstyrjöldina síðari, eiga foreldra sem ekki vom búsettir í landinu fyrir árið 1940. Hugsanleg málamiðlun er að þessu fólki verði ekki veittur rík- isborgararéttur í Eistlandi. Hverjar sem lyktir verða í mál- efnum þessa fólks, sem er að mestu Rússar, þá hefur Eistland gefið ákveðið til kynna að nú séu mnnir upp nýir tímar og sam- skiptin við grannana í austri séu ekki þau sömu og áður. —IVJ, Svíþjóð. Domingo ætlar að syngja meðan röddin endíst: „Syng ævinlega best í baðinu" Spænski tenórinn Placido Dom- ur sýningum af Samson og Dal- ingo sagði í gær að hann hyggð- ilu á gríðarstóran skjá á torginu ist ekki hætta söng fyrr en rödd- fyrir fram Covcnt Ganlen óper- in gæfi sig alveg. una og gefa þannig þúsundum Domingo, sem kemur nú fram aðdáenda tenórsins kost á að sjá í óperunni Samson og Ðalila sem hann og heyra í þessari óperu sett er á svið í Konungiegu óper- ásamt hinni mögnuðu mczzo- unni í Bretlandi, var spurður að sópra söngkonu Olgu Borodinu því hvort hann hygðist ekki sem er rússnesk. hætta söng og snúa sér að hfjóm- Domingo sagðist ætla að slást sveitarstjóraun. í hóp með aðdáendum sínum á „Ég mun aldrei hætta að torginu eftir sýningna. syngja en hins vegar mun söng- I október mun hann aftur urinn einhvera tíma yfirgefa verða staddur í London og þá til mig,“ sagði hann á blaðamanna- þess að syngja Othello í sam- fundiígær.„Éggætisvosemvel nefndri óperu. Hann sagðl að hugsað mér að sfjóraa hljóm- lokum að þegar hann syngi best sveltum en það mim samt ekid væri hann „ekld á sviðinu hefdur verða fyrr en röddin er horfin." f baðinu“. Fyrirbugað er að varpa tveim- „Gyðingar og arabar geta unnið saman í friði og spekt,“ segir Bob Lang, talsmaöur íslraelskra landnema á hernumdu svæðunum, og vitnar til stórfelldra fjársvika sem landnemamir og palestínskir byggingaverktakar hafa ástundað gegn ríkissjóði fsraels. Kosningabaráttan í ísrael færist í aukana. Hneykslismál afhjúpuð: Féndur sameinast ' fiársvikamyllu Nýtt hneykslismál hefur nú komið upp í ísrael. Kosningabaráttan er þar í hámarki og frambjóðendur iðnir við að grafa upp hneykslismál hverjir um aðra. Talsmenn í landbúnaðarráðuneyti fsraels sögðu fyrir helgi að komist hefði upp um stórfellt svindl meðal landnema og bænda sem hefðu tekið höndum saman við Palestínumenn og svikið ríkið um milljónir dollara. Nú nokkrum dögum áður en gengið verður til kosninga þurfti forsætis- ráðherrann Yitzhak Shamir og ráðu- neyti hans að útskýra svikamál þar sem 250 landnemar á Gaza- svæðinu og 250 bændur koma við sögu. Þess- ar kosningar eru taldar verða einar þær eríiðustu fyrir Shamir og flokk hans, Líkúd-bandalagið, á 15 ára valdaferli. Staðfest var af stjómvöld- um í ísrael að landnemarnir hefðu fengið palestínska verktaka til þess að gefa út rangar nótur, jafnvel fyrir verk sem aldrei hefðu verið unnin. Þessa reikninga notuðu landnem- amir síðan til þess að pretta stjórn- völd. Oftast var um að ræða bygg- ingu gróðurhúsa sem stjórnvöld veittu styrki til en eins og áður segir vom sum þeirra aldrei byggð. Ehud Gol, talsmaður Shamirs, sagðist ekki geta tjáð sig neitt um þetta mál þegar fréttamenn kröfðu hann sagna. Shamir réð fyrir land- búnaðarráðuneytinu á þeim tíma sem svikin áttu sér stað en nú stýrir því hægrisinninn Raphael Eitan sem tilheyrir Tzomet flokknum. Leiðtog- ar Verkamannaflokksins, sem er helsti andstæðingur Líkúd- banda- lagsins, hafa krafist opinberrar rann- sóknar á málinu. Talsmaður landbúnaðarráðuneyt- isins, Naftali Yaniv, sagði að skattayf- irvöld landsins hefðu rannsakað mál- ið fyrir mörgum mánuðum og stað- festi um leið greinaskrif dagblaðsins Hadashot á fimmtudaginn var um málið. En í þessum greinum blaðs- ins, sem hefur verið mjög gagnrýnið á hægristefnu Líkúd-bandalgsins, kom fram að skattayfirvöld hefðu fundið sannanir fyrir því að land- nemar og bændur hefðu svikið ríkið um hundruð miljóna shekels sem er gjaldmiðill ísraela. „Venjan er að ríkið veiti styrk til gróðurhúsabygginga, allt að 40% af kostnaðarverði þeirra, hvar sem er í ísrael,“ sagði Yaniv. „Þessir aurar fóru m.a. til verktaka á Gaza- svæð- inu sem unnu verkin undir kostnað- aráætlun. Reikningar voru síðan lagðir fram fyrir venjulega upphæð en mismuninum síðan stungið í vasa bændanna eða verktakanna." Dagblaðið Hadashot sagði að yfir- völd væru nú að kanna það hvort eitthvað af þessum aurum hefðu runnið til palestínskra skæruliða og vopnakaupa þeim til handa. Yaniv staðfesti að þetta væri rétt. Heimildir meðal Palestínumanna herma að arabískir verktakar hafi reyndar gefið út of háa reikninga en að beiðni landnemanna og sömu heimildarmenn neita því að arabarn- ir hafi nokkuð hagnast á svindlinu sjálfir. Þetta er í annað sinn á stuttum tíma sem hneykslismál kemur upp í ísrael og tengist Líkúd-bandalaginu. Ríkisendurskoðandinn Miriam Porat gerði, í skýrslu sinni 27. apríl síðast- liðinn, athugasemdir við störf ráðu- neytis húsnæðismála. Ráðuneyti þetta ber ábyrgð á gríðarlegri bygg- ingastarfsemi á herteknu svæðunum sem „jaðrar við að vera ólögleg," sagði hún. Talsmenn Verkamannaflokksins segja að þeir séu, gagnstætt Líkúd- bandalaginu, tilbúnir til þess að láta eitthvert land af hendi í skiptum fyr- ir frið við araba. Þeir saka Líkúd- bandalagið um að landnám það sem viðgengst á hernumdu svæðunum bitni á innflytjendum og atvinnu- tækifærum. Stjómmálaskýrendur segja að þessi síðasta uppljóstrun hafi verið vatn á áróðursmyllu Verkamanna- flokksins nú á síðustu dögum kosn- ingabaráttunnar. „í ljós hefur komið að hin eldheita „föðurlandsást" land- nemanna hafi verið gegnsýrð af spill- ingu,“ eins og haft er eftir Haim Ramon, kosningastjóra Verkamanna- flokksins og þingmanni. Fulltrúi landnemanna, Bob Lang, sagði að refsa ætti hverjum þeim sem bryti landslög. En hann bætti einnig við: „Þetta sýnir að gyðingar og arab- ar geta unnið saman í friði og spekt."

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.