Tíminn - 19.12.1992, Blaðsíða 17

Laugardagur 19. desember 1992
Tíminn 17
,, Spekúlantamir‘ ‘
Bragi Sigurjónsson: Þelr létu ekki deig-
an síga.
Bókaútgáfan Skjaldborg 1992.
157 bls.
Sfldin, þessi merkilegi og hverfuli
fiskur, átti öllum fiskum meiri þátt í
þeirri miklu og hröðu uppbyggingu,
sem varð við Eyjafjörð á síðustu
tveim áratugum 19. aldar og fyrri
hluta þeirrar, sem nú er senn á enda
runnin. Allt fram á 7. áratug þessar-
ar aldar voru tvær sfldarverksmiðjur
við fjörðinn vestanverðan og á þeim
árum sem sá, er þessar línur ritar,
var þar í sfldarvinnu á sumrum
mátti enn sjá leifar fjölmargra sfld-
arplana út með öllum firði. Af þeim
kunnu rosknir menn margar sögur
og víst er að lífið var oft fjörugt og
litríkt, þegar sfldveiðar og verkun
stóð sem hæst síðari hluta sumars.
Nú munu þessar leifar, sem báru
vitni fjörugu athafnalífi og ævin-
týralegum gróða, flestar horfnar, en
á Akureyri má enn sjá nokkur hús
sem sfldarkóngarnir reistu á sínum
tíma, stór og reisuleg timburhús,
sum með skandínavísku yfirbragði.
En hverjir voru þeir þessir menn,
sem gerðu út á sfldina í „gamla
daga“, græddu sumir stórfé á
skömmum tíma og töpuðu því jafn-
vel öllu í einu til tveim slæmum
sfldarárum? í þessari bók rifjar
Bragi Sigurjónsson upp söguna af
nokkrum þeirra. Hann rekur ævi-
þætti ellefu manna, sem stunduðu
sfldarútveg við Eyjafjörð: Jakobs V.
Havsteen, Eggerts Grímssonar Lax-
dal, Snorra Jónssonar og Rögnvald-
ar Snorrasonar, Otto Tulinius, Ás-
geirs Péturssonar, Björns Líndal,
Guðmundar Péturssonar, Antons
Jónssonar, Ingvars Guðjónssonar og
Valtýs Þorsteinssonar, sem jafnan
var kenndur við Rauðuvík.
Þrír hinir fyrstnefndu — Jakob,
Bragi Sigurjónsson.
Eggert og Snorri — máttu allir með
sanni kallast frumherjar. Þeir voru
allir fæddir fyrir miðja 19. öld, voru
í hópi þeirra sem þátt tóku í upphafi
sfldveiða íslendinga við Eyjafjörð og
voru allir látnir fyrir 1930. Líku
máli gilti um Rögnvald Snorrason.
Hann fæddist að vísu ekki fýrr en
1886, en ólst upp með fyrirtæki föð-
ur síns, hóf ungur þátttöku í rekstr-
inum, en varð skammlífur, lést
1923. Nokkru yngri voru þeir Ásgeir
Pétursson og Björn Líndal, sem báð-
ir létust um aldur fram, en settu
mikinn svip á allt athafnalíf við
Eyjafjörð á 3. og 4. áratug þessarar
aldar. Hinir þrír síðastnefndu voru á
hinn bóginn nokkru yngri og hinn
síðastnefndi, Valtýr í Rauðuvík,
fylgdi sfldarævintýrinu nánast allt
til loka, lést 1970.
Má því segja að í bókinni sé saga
sfldarævintýrisins við Eyjafjörð rak-
in í stórum dráttum frá upphafi til
loka. Hér verður engin frekari grein
gerð fyrir einstökum þáttum henn-
ar, né heldur reynt að meta hvort
einn þátturinn sé öðrum betri eða
fróðlegri. Þar sýnist sjálfsagt sitt
hverjum. Umsögn mín er einfald-
iega sú að hér sé á ferð stórfróðleg
bók, sem hlýtur að verða kærkomin
öllum þeim sem fræðast vilja um
ævi þessara gömlu „sfldarkónga" og
kannski rifja upp gamlar minningar.
Ef til vill á þessi bók þó ekki síst er-
indi við þá sem eru að kafna undir
öllu svartsýnisrausinu og bölmóðin-
um. Þeim væri hollt að lesa um þá
menn, sem aldrei létu deigan síga
þótt illa horfði um stund.
Jón Þ. Þór

15% AFSLATTUR
; Dæmi: UNILUX dýna með tvöföldu gormalagi og yfirdýnu sem lagar sig
° fullkomlega að líkamanum kostar: 28.800 - 15% til jóla = 24.480 kr.
S Margar gerðir, 20 ára reynsla.
Jólaþrennan
á jólapakkana
tvöföld ánægja!
Jólaþrennan kemur þér strax í
hátíðarskap. Hún er skemmtileg í
SKÓINN. kjörin með JÓLAKORTINU
og gerir JÓLAPAKKANN ennþá
meira spennandi.

n vihNINCV?
\\\ i KKl *

HAppAÞBENNAW
/lefcdmmnjfvw!