Tíminn - 21.01.1995, Qupperneq 4

4
mmmu
Laugardagur 21. janúar 1995
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: Jón Kristjánsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 631600
Símbréf: 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Mynda-, plötugerb/prentun: ísafoldarprentsmiðja hf.
Mánabaráskrift 1550 kr. m/vsk. Verb í lausasölu 150 kr. m/vsk.
Samhugur í verki
Vikan sem liðin er líður fólki seint úr minni,
og sannast þar máltækið að „sjaldan er ein
báran stök", þegar hörmulegir atburðir gerast.
Manntjón hefur orðið í snjóflóði í Reykhóla-
hreppi, þrátt fyrir að öðru væri bjargað með
harðfengi. Eignatjón hefur einnig orðið á
Norðurlandi, bæði á Vatnsnesi og á Siglufirði.
Nú, þegar harðasta veðrið er um garð gengið,
gefst loks tóm til að meta stöðuna og íhuga
næstu skref. Sú staðreynd liggur fyrir að heilt
byggðarlag iiefur verið lagt í rúst. Það skiptir
ekki máli í því sambandi þótt í jaðri hinna
áþreifanlegu rústa standi hús uppi. Það hefur
komið fram með skýrum hætti að búseta verð-
ur ekki áfram á snjóflóðasvæðinu í Súðavík,
og óskir fólksins, sem hyggst snúa aftur, hníga
að því að byggja upp á öruggu svæði sem fyrir
hendi er í byggðarlaginu.
Hvað sem þeim málum líður er ljóst að efna-
hagslegt tjón í þessum hamförum er gífurlegt.
Það er sameiginlegt verkefni þjóðarinnar að
hjálpa fólkinu til þess að búa sér þá tilveru á
ný sem fjármunir megna. í þessu skyni hefur
verið efnt til fjársöfnunar undir heitinu „Sam-
hugur í verki". Þar er skírskotað til þeirrar
samúðar sem er á hverju byggðu bóli með öll-
um þeim sem eiga um sárt að binda. Það er
enginn efi á því að þessi samhugur verður
sýndur í verki, það sýna undirtektirnar við
söfnuninni þegar í byrjun.
Fjölmiðlar hafa flutt fréttir af vettvangi og
nú hafa birst viðtöl við sumt af því fólki sem
harðast var leikið. Fréttaflutningurinn skýrir
aldrei allt, en það sem almenningur hefur orð-
ið vitni að fyrir milligöngu fjölmiðla er meira
en nóg til þess að sýna hverjum manni hverj-
ir ógnaratburöir áttu sér stað.
Síðastliðin vika er reynslutími fyrir alla þjóð-
ina, og atburðir hennar eru alvarleg viðvörun
til hennar allrar um að gleyma því ekki að
mætti mannsins og tækninnar eru takmörk
sett. Enn hafa náttúruöflin yfirhöndina, þar
sem þau ná að leika lausum hala. Hitt má ekki
heldur gleymast að með hyggindum má búa
með náttúrunni, ef henni er ekki storkað.
Mest er um vert að halda ró og skýrri hugsun í
framhaldi af þessum atburðum, þegar skipu-
lag byggðar verður skoðað á ný með tilliti til
snjóflóðahættu. Sú skoðun má ekki vega að
tilverurétti þeirra byggða sem hlut eiga að
máli. Skýr stefnumörkun sveitarstjórans í
Súðavík um að færa byggð á öruggan stað í
byggðarlaginu, og halda síðan lífsbaráttunni
áfram, ætti að vera leiðarljós í þeirri vinnu.
Vanhæfur, vanhæfari,
vanhæfastur
Birgir Guömundsson skrifar
Rannveig Gubmundsdóttir hef-
ur ákvebib ab víkja úr sæti sem
rábherra þegar úrskurba á um
kæru forustumanna Alþýbu-
bandalags og Sjálfstæbisflokks í
Hafnarfirbi á vibskiptum fyrr-
um bæjarstjórnarmeirihluta
krata vib Hagvirki-Klett. Rann-
veig leitabi álits ríkislögmanns
um stöbu sína í þessu máli og
hugsanlegt vanhæfi vegna óska
þar um frá kærendum. Nibur-
staban var aö Rannveig yrði lög-
um samkvæmt ekki „sjálfkrafa
vanhæf" í málinu. Bent er á í
álitinu aö óhjákvæmilegt sé aö
samflokksmenn félagsmálaráb-
herra hljóti á hverjum tíma ab
sitja í sveitarstjórnum, ýmist í
meiri eba minnihluta víba um
land. Engu ab síöur tók Rann-
veig þá ákvöröun ab víkja sem
var rétt ákvöröun hjá henni og
raunar vel rökstudd. Rökstubn-
ingur hennar byggbist á hæfnis-
reglum stjórnsýslulaganna og
vísaö er til þess aö tortryggni
kunni ab skapast um hæfi ráb-
herra á þeim grundvelli aö
hann kunni ab hafa einstaka
hagsmuni af úrlausn málsins,
svo sem ágóöa, tap eba óhag-
ræbi.
„Matskennd
hæfisregla"
Og framvinda þessa kærumáls
mun vissulega hafa áhrif á hags-
muni núverandi félagsmálaráö-
herra, sem nú um helgina
stendur í prófkjörsbaráttu vib
einn aöalleikarann í því máli
sem verib er aö rannsaka, fyrr-
um bæjarstjóra í Hafnarfirbi,
Guömund Árna Stefánsson. Þau
Rannveig og Guömundur eiga
eftir ab sitja saman á frambobs-
lista Alþýbuflokksins í vor og
augljóslega gæti sú staöreynd
skapab tortryggni gagnvart
hlutlægni mebferöar kærumáls-
ins. Hin svokallaöa „mats-
kennda hæfisregla" sem fram
kemur í stjórnsýslulögum tekur
einmitt til þessa og þar kemur
fram aö menn verbi vanhæfir ef
„aö öbru leyti eru fyrir hendi
þzér aöstæöur sem eru fallnar til
þess aö draga óhlutdrægni hans
í efa meb réttu."
Hér skal fullyrt ab ákvörbun
Rannveigar var rétt og sibleg.
Heföi hún setib áfram og úrks-
uröaö í máli samherja á fram-
boöslista í kosningum, hefbi
hugsanlega mátt verja þaö sem
löglegan gerning, en þab hefði
augljóslega veriö siölaust og á
svig viö hina „matskenndu hæf-
isreglu" stjórnsýslulaga.
Hinir rábherrarnir?
En þó Rannveig víki jafngildir
þaö ekki því aö vandamálið sé
úr sögunni. Atburbirnir í Hafn-
arfiröi undanfarna daga og vik-
ur, umgjörö kærunnar, forsaga
hennar og eftirmálar eru með
þeini hætti að Rannveig Guð-
mundsdóttir er alls ekki eini ut-
anaökomandi stjórnmálamaö-
urinn sem tengist og blandast
inn í atburöarásina.
✓
I
tímans
rás
í fyrsta lagi er eðlilegt aö gera
ráb fyrir ab abrir Alþýðuflokks-
rábherrar séu vanhæfir til aö
gerast seturáöherrar fyrir Rann-
veigu. Guðmundur Árni er vara-
formabur Alþýðuflokksins og
þar af leiðandi hlyti það „að
skapa tortryggni", svo notað sé
orbalag Rannveigar, ef þeir ættu
ab fara ab skera úr um hvort siö-
ferðisbrestur hafi oröið í viö-
skiptum Guömundar Árna og
Hagvirkis-Kletts. Þess utan eru
kosningar framundan og þaö er
satt að segja ekki trúverðugt ab
láta Alþýðuflokksráöherra taka
fyrir kærumál gegn varafor-
manni flokksins, kæru sem yrði
til meöferöar á sama tíma og
kosningabarátta stendur yfir.
Persónuleg afskipti
Davíbs
Þegar þetta er ritað er ekki bú-
iö að taka ákvörðun um hver
muni veröa skipaöur seturáð-
herra í þessu máli en orðrómur
er uppi um aö Þorsteinn Pálsson
dómsmálaráöherra veröi settur í
máliö. Þorsteinn tengist að vísu
ekki Hafnarfjarbarkrötum eöa
flokksstjórn Alþýöuflokksins
meb sama hætti og Rannveig og
hinir krataráöherrarnir. Hins
vegar tengist hann, sem einn af
helstu forustumönnum Sjálf-
stæðisflokksins, með beinum
hætti kæruaöilum í málinu,
nefnilega bæjarstjórnarmeiri-
hlutanum í Hafnarfirði. Raunar
tengist hann líka, sem forustu-
maöur í Sjálfstæðisflokknum,
Jóhanni G. Bergþórssyni sem
ásamt Guðmundi Árna er í aðal-
hlutverki í því viöskiptasam-
bandi sem kært hefur veriö til
félagsmálaráðuneytisins. Sam-
kvæmt niöurstööu ríkislög-
manns eru sjálfstæðisráöherrar
ekki „sjálfkrafa vanhæfir" til aö
fjalla um málefni bæjarstjórnar-
manna í Hafnarfiröi. Hins vegar
er Hafnarfjaröarmáliö löngu
hætt að vera eins og hvert ann-
að tæknilegt kærumál sem kem-
ur inn á borð félagsmálaráð-
herrans. Hafnarfjarðarmáliö er
stórpólitískt mál sem formaöur
Sjálfstæöisflokksins hefur sjálf-
ur veriö meö inni á sínu borði
og lagt sig fram um að knýja
fram ákveðna niðurstöðu í. Það
er alkunn staðreynd og raunar
yfirlýst aö sundrungin í Hafnar-
firöi var farin að hafa alvarleg
áhrif á ríkisstjórnarsamstarfið
og oddvitar stjórnarflokkanna
kölluðust á í fjölmiðlum út af
því og báöir báru flokksmenn
hins þungum sökum. Þaö er því
ekki meö nokkru móti hægt aö
segja aö niðurstaðan í þessu
kærumáli muni ekki skipta máli
fyrir pólitíska hagsmuni sjálf-
stæðisráðherranna í ljósi þess
hvernig framvindan hefur ver-
iö.
Allir vanhæfir
Hafnarfjaröarmáliö, sem kær-
an er einn angi af, er búiö að
vera niöri í skúffum og uppi á
borðum bæöi í stjórnarráðinu
og í Valhöll upp á síökastið, og
séu Rannveig og hinir krataráð-
herrarnir vanhæfir í málinu
vegna flokkslegra hagsmuna, þá
eru sjálfstæöisráöherrarnir ekki
síður vanhæfir.
Ríkisstjórnin öll tengist oröib
þessu vandræðalega máli og þar
situr ekki einn einasti ráöherra
sem uppfyllir þau skilyrði aö
vera hafinn yfir tortryggni á
grundvelli hinnar matskenndu
hæfisreglu stjórnsýslulaganna.
Kannski er þetta Hafnarfjarð-
armál í raun táknrænt fyrir getu
ríkisstjórnarinnar almennt til
aö taka á aðkallandi þjóðmálum
á þessum lokaspretti sínum. Út-
haldið er brostib og uppgjöfin
allsráöandi. Vanhæfi viröist
ætla aö vera ákaflega gagnlegt
lýsingarorö þegar ríkisstjórn
Davíös Oddssonar, hina al-
ræmdu Viðeyjarstjórn, ber á
góma. ■