Tíminn - 10.03.1995, Page 6

V
Föstudagur 10. mars 1995
Heimsókn til ísafjaröar og Suöureyrar:
Gæftaleysi
og kafsnjór!
Þab er tvennt sem einkennir
mannlíf á Vestfjörðum, það er
kafsnjór og almennt gæftaleysi
tii sjós. Blaðamaöur var á ferö á
ísafirði og Suðureyri á dögunum
og það er þungt hljóðið í mönn-
um á þessum slóðum. Eru þessir
staðir á mörkum hins byggilega
heims? Margir myndu segja það,
en ekki er víst að heimamenn
séu sama sinnis. Það eru sann-
kölluð hörkutól, sem geta tekið
ótíðinni af jafnmiklu jafnaðar-
geði og raun ber vitni á Vest-
fjörðum.
Snjór er líklega hvað mestur á
Suðureyri, svo mikill aö margir
þurfa að skríða eftir snjógöngum til
að komast inn í hýbýli sín. Sjó-
menn á Suðureyri, hafa ekki geta
róið nema þrjá til fjóra daga nánast
frá áramótum. Einn þeirra sagði
við Tímann að hann hefði stóra
skúffu heima, þangað sem allir
reikningar fari ofan í, því ekki gæti
hann greitt þá. Þegar blaðamabur
var á ferðinni, var þó besti dagur
frá áramótum og því var vinna í
Fiskiðjunni Freyju, þar sem verið
var að gera að steinbít. Einnig var
Gert oð steinbít í Freyju. Þab var
nóg ab gera í Fiskibjunni Freyju
þegar Tímann bar þar ab garbi,
enda hafbi daginn ábur loksins gef-
ib á sjó. Steinbítur varþab heillin.
unnið við beitningu í „skúrunum".
Þrátt fyrir dapurt ástand ríkir
ákveðin bjartsýni hjá Súbfirbingum
og margir þeirra horfa til opnunar
jarðganganna á næsta ári. Með því
vonast þeir til að aukið líf færist í
höfnina á Suðureyri, eitthvað sam-
bærilegt því sem var áður þegar þar
lögðu upp tveir togarar, auk fjölda
annarra stærri og minni báta. Nú
er kvóti Súðfirðinga hins vegar
kominn ofan í 300 tonn, sem
myndi varla duga í eitt hal fyrir
stóran togara.
Súbfirðingar vonast til þess að
með göngunum fari menn í aukn-
um mæli að nýta sér höfnina sem
þjónustuhöfn, þar sem skip og bát-
ar, sem eru við veiðar á Vestfjarða-
miðum, landi aflanum, þaban sem
honum sé síðan ekið til annarra
staða, auk þess sem eitthvað af afl-
anum gæti farið til vinnslu á staðn-
um. Þá væri einnig hægt að skapa
einhver störf við að þjónusta skip
og báta, hvað varöar vistir og út-
búnað. Sumir Súðfirðingar telja
þetta möguleika, en aörir blása á
þetta bjartsýnishjal og segja þetta
aldrei verða.
„Göngin" eru ofarlega í huga
margra á Vestfjörðum, en þau eru
nú opin fyrir umferð tvo tíma í
senn, fjórum sinnum í viku. Einn
vibmælenda minntist á að göngin
myndu gjörbreyta flugsamgöngum
ísfirbinga og annarra sem búa á
Skipulag náttúrurannsókna og umhverfismála
I. Þegar skipast til um rannsóknir og
umhverfismál á rúmlega hálfri öld, er
hætt viö aö málum sé ekki háttað í
samræmi viö hagkvæmasta skipulag
og skilvirkustu ferli. Skýringin er m.a.
sú aö nýjar stofnanir, ný úrlausnarefni
og breytt viðhorf koma fram óskipu-
lega, hratt og samkvæmt ákvöröunum
sem ekki eru endilega teknar sem hluti
af heildarstefnumótun eöa víðtækum
áætlunum. Þannig er nú einu sinni
framvinda þjóðfélaga með okkar gerð
hagkerfis og stjórnskipunar. Þó er svo,
aö stundum staldra menn við og reyna
aö endurskipuleggja geira í þjóölífinu
og mætti það reyndar gerast mun oftar
en tíökast.
II. Þegar litið er til náttúrurann-
sókna og umhverfismála á íslandi, sést
að þar fer nokkuð fyrirferðarmikil
starfsemi fram og á mörgum stöðum.
Rahnsóknastofnanir eru reknar í skóg-
rækt, landbúnaöi, jaröfræði, líffræði,
grasafræöi, dýrafræði, eðlisfræöi, verk-
og tæknifræði, lyfjafræði og fleiri
greinum. Þá eru ekki taldar með eftir-
litsstofnanir sem sinna líka rannsókn-
um, eins og t.d. Geislavarnir ríkisins. í
sumum greinum starfa nokkrar stofn-
anir að skyldum eða óskyldum rann-
sóknum. Nokkur tímarit eru gefin út
eða fréttabréf og yfirleitt meö nokkurri
fyrirhöfn og lítilli útbreiöslu. Stofnanir
UM-
HVERFI
Ari Trausti
Gu5mundsson
jarðeðlisfræðingur
heyra undir ólík ráðuneyti og hafa
mismunandi aðferðir við tekjuöflun
að hluta. Ég held aö meirihluti þeirra,
sem þarna vinna, telji fyrirkomulag
allrar starfseminnar orðið of flókiö og
þunglamalegt. Til dæmis hafa jarðvís-
indamenn rætt alllengi um nýjar leiðir
í skipulagi jarðvísinda og -rannsókna í
landinu.
Umhverfismál deilast milli margra
stofnana og a.m.k. tvö ráðuneyti. Þar
vantar enn samræmda löggjöf og skil-
virkt skipulag.
III. Helstu mótbárur gegn breyting-
um og uppstokkun varða fjölda stöðu-
gilda og fjárveitingar til rannsókn-
anna. Menn óttast samdrátt og hag-
ræöingu, sem leiddi til þess að færri
sérfræðingar fengju virinu og minna fé
fengist til starfseminnar. Sumir sjá
reyndar eftir gömlum og grónum
stofnunum eða tímaritum eða óttast
að þeir missi áhrif innan kerfisins. Á
allt þetta verður einfaldlega að láta
reyna, því engin sértæk rök duga gegn
mótbárunum. Auðvitað vilja flestir
efla rannsóknir og umhverfisvernd.
Almenn rök og sá ásetningur ættu að
vera næg ástæða til gagngerrar endur-
skoöunar á umræddri starfsemi.
IV. Hér er ekki rúm til þess að
benda á úrlausnir. Nokkur megin-
markmið hljóta þó að vera þessi: Efla
rannsóknarþátt 1 umhverfisvernd,
styrkja bæði grunnrannsóknir og hag-
nýtar rannsóknir þar sem sérstaða Is-
lands nýtur sín, laða alþjóölegar stofn-
ánir til landsins, fækka og stækka
stofnanir í helstu greinum náttúruvís-
inda og endurskilgreina hlutverk og
verkþætti þeirra, skoöa fjármögnun
starfseminnar upp á nýtt til þess að
finna hagkvæma skiptingu á milli rík-
isins og einkareksturs og marka þá
stefnu að umhverfisvernd og náttúru-
rannsóknir er fjárfesting til framtíöar,
en ekki hvimleiður baggi. Allt þetta
verður ekki unnið af stjórnmálamönn-
um eða hagfræðingum einum, heldur
með virkri þátttöku vísinda- og tækni-
manna, sem að öllu þessu standa. Sú
skylda er um leið áminning til okkar
háskóla- eða tækniskólamenntaðra
„fræðinga" um að við höfum ekki bara
vit á reiknistærðum, tækjum, jöfnum
eða rannsóknaraöferðum, heldur líka á
tilhögun allrar starfseminnar.