Tíminn - 06.05.1995, Blaðsíða 9

Laugardagur 6. maí 1995
Wf^WwUl
9
Hundurinn horfir upp til húsbónda síns. Cóbur hundur getur veríb á vib
marga menn í smalamennsku.
Mikilvægt að tala
Bústofninn samanstendur af
kindum hrossum og einni kú,
sem notuð er til heimilisins. En
Helgi hefur jafnan lagt mikib
uppúr því að eiga dugandi fjár-
hunda, til ab bæta sér upp
mannfæð við smölun og daglega
snúninga viö búsmalann.
Þab getur verið erfitt að eiga
við verkin þegar menn eru einir,
en það venst.
„Maður er einn og gerir ráð
fyrir því og fer þá að haga verk-
unum öðruvísi," segir Helgi. „Ég
býst hins vegar við að þegar
menn koma að hjálpa manni, ab
það geti verið erfitt fyrir þá,
vegna þess ab ég er oröinn svo
vanur að vinna einn."
— Er þetta ekki einmanalegt á
vetuma?
„Þetta venst þónokkuð," segir
Helgi og bætir við að það muni
talsverðu að geta verið í síma-
sambandi.
„Þegar maöur er svona mikiö
einn, verður maður að passa sig á
því að missa ekki málið," segir
hann. „Ef maður talar lítið, er
hætta á að verða fljótt óskýr-
mæltur og fólk hættir að skilja
mann. Þetta er ekki lengi að ger-
ast, ef menn þegja dögum og vik-
um saman."
Mundi ekki leggja á mig
aö vera myrkfælinn
— Sutnir segja að einveran annað
hvort geri tnetm vitlausa eða þroski þá.
„Ég veit það ekki. Ég held að
maöur sé ekki dómbær á þab
sjálfur, en ég býst vib að menn
hafi fundið einhverja breytingu á
mér," segir Helgi.
— Verða menn nœmari fyrir
náttúrunni?
„Já, maður verbur næmur á
náttúruna. Ég er til dæmis miklu
næmari gagnvart náttúrunni
hérna en fyrir sunnan. Maður
hugsar sennilega ómeðvitað
meira um umhverfið við svona
aðstæður."
Áöur fyrr töldu menn að
draugar hefbust við í Austurdal
eins og víðar á landinu. Frægust
er án efa Ábæjarskotta, sem þótti
sérstaklega langlíf og vibskotaill.
En Merkigilsbóndinn segist hafa
verið laus vib draughræbslu þeg-
ar hann flutti norbur.
„Ég var myrkfælinn og hefði
aldrei komið hingaö, ef ég heföi
haft vott af því," segir hann. „Ég
mundi alls ekki leggja á mig ab
vera myrkfælinn á þessum stað."
Sögur af gömlum draugum,
sem höfðu vist í dalnum, hafa
engin áhrif á Helga, en hann ef-
ast ekki um tilvist þeirra. „Það er
ekki nokkur vafi að draugar eru
til," segir hann ákveðinn.
Gamall klækjarefur
skotinn
Þegar erfitt er með samgöngur,
takmarkast möguleikar manna til
að velja sér áhugamál. Menn
verða einfaldlega að sníða sér
stakk eftir vexti. Helgi fjárfesti í
gönguskíðum í vetur og æfði
göngu sér til gamans og reyndar
gagns líka. „Mig langaði í snjó-
sleða, en sá að ég myndi ekki
hafa efni á að kaupa hann og
reka," segir hann. Skotveiði er
annað áhugamál sem Helgi hefur
sinnt, þó að áhuginn hafi dvínað
með árunum. Hann skaut sel á
Þjórsá á yngri árum og skaut þá
standandi með litlum riffli úr
opnum báti. Það er nákvæmnis-
verk, en Helgi segir að þetta sé
fyrst og fremst spurning um
hittni. Eftir ab hann flutti í
Merkigil hefur Helgi oft glímt við
ref á veturna, en gæs og rjúpa
hafa fengið grið. Hann segir viss-
an félagsskap af fuglunum.
„Þetta er bráðgáfað dýr," segir
Helgi um refinn. „Ég vil alls ekki
útrýma honum, en svona halda
honum í skefjum."
— Það er haft fyrir satt að hér
hafi veiðst einn elsti refur landsins.
„Já, sá elsti sem ég veit til,"
segir Helgi. „Hann var á 11. ári
og elstur af 450 dýrum sem búib
var að aldursgreina þá."
— Og þú skaust hann?
„Ég var búinn ab hafa mikið
fyrir því dýri," segir Helgi. „Þetta
var aö vetri til og ég var með æti
við kofa sem ég skaut úr. Hann
gekk aldrei í ætib þegar ég var við
það, en gekk að þegar ég var ekki
í kofanum. Ég fór meb lýsól og
hellti yfir kofann til þess aö
refurinn fyndi ekki lykt af mér.
Það var alveg sama. Hann gekk
þá bara heim að kofanum og þef-
aöi til aö ganga úr skugga um
hvort honum væri óhætt að fara
í ætið."
Glíma mannsins og gamla refs-
ins hélt áfram og alltaf sá refur-
inn við klækjum mannsins. En
þó að rebbi sé klókur, er maður-
inn greindari. Vibureigninni lauk
þannig að Helgi setti haglabyss-
una fasta inni í kofanum þannig
að hlaupiö vissi ab ætinu. Síban
batt hann langan spotta í gikk-
inn og lá nibri í gili um 300
metra frá. Þaö var liðið fram á
vor og birtan var næg til þess að
hann gat fylgst með í sjónauka
hvort refurinn kom í ætið. Refur-
inn lét blekkjast og Helgi togaöi í
spottann og hleypti af haglabyss-
unni. Þannig má segja aö
klækjarefurinn gamli hafi verið
skotinn með haglabyssu á 300
metra færi.
200 manns í messu
Síðasta brúin á akveginum að
Merkigili er yfir Jökulsá eystri.
Gljúfrið er hrikalegt, en brúin er
þröng og uppgefin hámarks-
þyngd ökutækja er einungis 3,5
tonn. Þess vegna er ekki hægt að
komast með öflug vegavinnutæki
yfir ána og Helgi vinnur sjálfur
við vegabætur á afleggjaranum
heim til sín, svo og á veginum að
Ábæjarkirkju, sem er framar í
dalnum.
Kirkjan er lítil og byggð úr
steini, og í staö altaristöflu er
gluggi sem snýr mót austurhlíð
dalsins. Haft er fyrir satt að Nób-
elsskáldið hafi sótt fyrirmynd til
þessarar kirkju í einu af sínum
þekktustu verkum. Garöurinn
við Ábæjarkirkju er hlaðinn úr
torfi og grjóti, en girt ofaná.
Þarna er messað einu sinni á ári,
fyrstu helgina í ágúst, og jafnan
koma urn 200 manns til mess-
unnar. Af þeim komast ekki
nema örfáir inn í kirkjuna, flestir
standa úti og hlýða á prestinn í
gegnum hátalara. Kirkjugestir
mynda sjálfir kórinn.
Helgi sér um kirkjuna, enda
eina sóknarbarnið í Ábæjarsókn.
Þegar messaö er, skrýöir hann
klerkinn og þjónar sem með-
hjálpari.
„Það er feikna skemmtileg
kirkjusókn," segir Helgi. „Mér
hefur alltaf líkað ákaflega vel við
þennan söfnuð. Þab er rólegt yfir
þessu og allir afslappaöir. Þetta er
mjög sérstakt. Hingað kemur fólk
alstaðar að af landinu og margir
koma ár eftir ár til að vera vib
messuna á Ábæ."
Framtíðarmöguleikar?
Umferð ferðamanna á þessu
svæði vex ár frá ári. Mest er um
fóik sem kemur akandi á eigin bíl-
um, en umferö hestamanna og
gangandi fólks fer einnig vaxandi.
Margir hafa bent á að þarna séu
þónokkrir möguleikar til ferða-
þjónustu á sumrin og Helgi hefur
þegar hafið undirbúning að því að
geta tekið á móti feröamönnum.
„Ég er ekki í nokkrum vafa um
að hér væri hægt aö byggja upp
ferðaþjónustu, ef rétt væri að því
staðið, því hér er mjög skemmti-
legt útivistarsvæði og þónokkur
veðursæld," segir Helgi. „Þegar
maöur fer um Austurdalinn fram-
an við byggð, er eins og manni
finnist að þaö hafi enginn farið
þarna á undan manni. Þarna eru
engir vegir, bílar eða mannvirki
og náttúran er ósnortin."
Það er dagur að kveldi kominn
þegar heimsókninni lýkur. Vib
höfum þegiö góðgeröir hjá Helga
Jónssyni og skoöað hrossin og
snemmbærur, sem heimtust seint
og fengu við lambhrúti á fjalli í
vetur. Hrossin eru spök, enda eiga
þau von á gjöf. Þau koma vel
undan vetri.
Fyrir okkur liggur aö ganga aft-
ur leiöina til baka, yfir Merkigiliö,
framhjá Gilsbakka og út Reitina.
Myndir og texti: Árni Gunnarsson