Tíminn - 02.09.1995, Blaðsíða 5

Laugardagur 2. september 1995
5
Tímamynd C 5
Jón Kristjánsson:
Naflaskoðunin heldur áfram
Naflaskoöun A-flokkanna hefur nú kom-
ist á nýtt stig eftir aö fundur var haldinn
á Kornhlööuloftinu í vikunni um hugs-
anlega sameiningu flokkanna á vinstri
væng stjórnmálanna.
Jón Baldvin hélt þar mikla ræöu aö
vanda og haföi aö vonum áhyggjur af því
hvernig ætti aö koma sauöþráum fram-
sóknarmönnum út úr Stjórnarráöinu.
Þaö vekur athygli aö Sjálfstæöisflokkur-
inn eöa ráöherrar hans eru ekkert nefnd-
ir í þessu sambandi, en jafnmargir af
þeim flokki eru í Stjórnarráöinu, þar á
meöal forsætisráöherrann sjálfur. í frétt-
um af fundinum var ekkert getiö um
brýna nauösyn þess aö draga þessa menn
upp úr stólum sínum.
Af þessu er ljóst aö hræringar á vinstri
væng stjórnmálanna snúast um þaö aö
safna liöinu saman, til þess aö fá styrk til
þess aö setjast í stjórn meö Sjálfstæðis-
flokknum eftir næstu kosningar. Þegar
grannt er skoðað, blasa þessar hillingar
viö sjónarrönd.
Foringjar eba fólk
Það hefur löngum loöaö viö íslensk
stjórnmál aö foringjar flokkanna fá
mikla athygli. Minna fer fyrir greiningu
um afstöðu þess fólks og lífsskoðanir sem
kjósa flokkana. Stjórnmál eru lífsviöhorf
og enn er til fjölmargt fólk, sem velur sér
flokk eftir lífsviöhorfi sínu en ekki frama-
vonum. í öllum flokkum er að finna stór-
an kjarna fólks sem hefur ekki hátt, held-
ur fylkir sér um flokkinn vegna ákveð-
innar afstöðu til lífsins og tilverunnar,
sem því finnst eiga mesta samsvörun í
viðkomandi flokki.
Mitt pólitíska umhverfi er á lands-
byggðinni. Eftir áralöng samskipti og
pólitískar umræöur viö fólk úr öllum
flokkum, þykist ég vita nokkurn veginn
hvernig landið liggur þar. Ég viðurkenni
hins vegar aö ég er ekki eins kunnugur
bakgrunni og hugsunarhætti fólks í
stjórnmáium hér á Reykjavíkursvæöinu,
þótt sitthvaö hafi skýrst fyrir mér í þeim
efnum á þeim árum sem ég hef veriö viö-
loðandi hér í borginni. Hitt er víst, að ef
sameining flokka á aö vera meira en
nafnið eitt, þarf að sameina meira en for-
ingjana og útnefna leiðtoga. Þaö þarf aö
sameina fólkiö, sem í flokkunum er, í
eina fylkingu. Því er ekki úr vegi aö leiða
hugann aö hugsunarhætti krata og al-
þýöubandalagsmanna á landsbyggðinni
og velta fyrir sér hvernig muni ganga að
sameina þetta fólk undir einu merki jafn-
aöarmanna.
Þjóðleg viðhorf og
aljþjóðahyggja
Aöur en ég hætti mér út í þessa grein-
ingu, er ekki úr vegi aö
rifja upp stærstu málin
sem viö er aö glíma í
stjórnmálum í dag. Þar
vil ég fyrst nefna afstöð-
una til alþjóðlegs sam-
starfs og áherslur í því
efni. í ööru lagi afstöð-
una til ríkisafskipta og
einkavæðingar. í þriðja
lagi með hverjum hætti
á aö varðveita velferðarkerfiö í landinu. í
fjórða lagi afstaöan til atvinnuveganna,
einkum landbúnaðar og sjávarútvegs.
Hinn dæmigerði alþýöubandalags-
maöur á landsbyggðinni er dálítill þjóð-
ernissinni. Hann gefur lítiö fyrir samn-
inga um EES, telur þá í mesta lagi illa
nauðsyn, ef hann er ekki algjörlega á
móti þeim. Hann er gjörsamlega andsnú-
inn aðild aö ESB. Hann telur ríkisvaldið
hafa mikið hlutverk, er á móti einkavæö-
ingu og afstaða hans til atvinnulífs og
menningar er á þjóðlegum nótum. Biliö
á milli þessara manna og alþjóðasinn-
aðra og landlausra krata hér á suðvestur-
horninu er breitt, og ætla mætti aö álíka
auðvelt væri að sameina þetta fólk eins
og olíu og vatn.
Stuðningsmenn Kvennalistans út um
landsbyggðina hafa mjög líkar áherslur í
öllum meginmálum og Alþýðubandalag-
iö, og reyndar er stutt yfir í Framsókn frá
þessu fólki.
Módelib úr borgar-
málunum
Margir skírskota til R-listans varöandi
sameiningarmálin. Hann var stofnaöur
um þaö verkefni aö koma hreinum
meirihluta Sjálfstæðisflokksins frá völd-
um eftir langa setu þar, og þar tóku
höndum saman flokkar sem voru í
minnihluta. Þetta verkefni gekk upp, en
þar með er ekki öll sagan sögð.
Sveitarstjórnarmál snerta hugsunar-
háttinn meö öðrum hætti en landsmál-
in. Þar er fleiri stefnumál aö finna, sem
fólk er sammála um hvar í flokki sem þaö
stendur. Ágreiningur kann aö veröa um
áherslur og forgangs-
rööun og auðvitaö
mynda skoðanirnar í
landsmálum bak-
grunn. Þrátt fyrir þaö
er fullvíst að þaö er
barnaleikur fyrir ólíka
flokka aö semja sam-
eiginlega stefnuskrá í
borgarmálum og sveit-
arstjórnarmálum hjá
því aö komast að sameiginlegri niöur-
stööu um stefnu í landsmálum. Mesti
þrándurinn í götu þar er þjóðernishyggj-
an og alþjóöahyggjan.
Djúpar rætur ágreinings
Alþýöubandalagsmenn og alþýðu-
flokksmenn hafa gengiö sitt hvora göt-
una áratugum saman og stjórnmálasaga
aldarinnar er vörðuð klofningi á þessum
væng stjórnmálanna. Kommúnisminn
byggðist í upphafi á alþjóðahyggjunni,
samanber kjörorðiö „Öreigar allra landa,
sameinist", en síðar var söðlaö um. Sósí-
alistaflokkurinn baröist á þjóðlegu nót-
unum og færöist í aukana á því sviði eft-
ir inngönguna í Nato og hersetu í land-
inu. Alþýðubandalagiö tók þessa þjóð-
ernishyggju í arf óskipta.
Foringjar Alþýðuflokksins voru hins
vegar í nánu sambandi viö alþjóöahreyf-
ingu jafnaðarmanna og voru duglegir
viö aö rækja sambönd á þeim vettvangi.
Þeir voru einnig fremstir í flokki í stuðn-
ingi viö Nato og erienda hersetu.
Afstaða unga fólksins
Margir ségja aö þetta sé allt saman
löngu liðin tíö og unga fólkið, sem nú er
aö koma inn á sviðið, líti allt öðrum aug-
um á málin. Ég ætla ekkert aö þræta fyrir
aö svo geti veriö. Umhverfið breytist,
líka í stjórnmálum, og unga kynslóðin er
aö minnsta kosti þar sem ég þekki til um-
buröarlyndari heldur en sú eldri.
Þrátt fyrir þaö veröur þessi arfur mis-
munandi sjónarmiða og klofnings ekki
þurrkaður út í einu vetfangi. Ég er því
þeirrar skoðunar, aö ef árangur á aö nást,
veröi kratar og alþýðubandalagsmenn að
liggja í naflaskoðun næstu fjögur árin, og
guð einn veit hvort nokkur meiri árang-
ur veröur aö þeim tíma liðnum heldur en
sá aö koma saman sameiginlegum lista,
sem hefur það að markmiöi aö tosa fram-
sóknarmenn upp úr stólunum í Stjórnar-
ráöinu og setjast þar í félagi viö Sjálf-
stæðisflokkinn. Þangaö viröist hugurinn
fyrst og fremst stefna.
Fólkið kýs foringjann,
eða hvab?
Jón Baldvin hefur boðað það, aö þeir
Svavar Gestsson muni einn góðan veöur-
dag knýja dyra í Ráðhúsinu og útnefna
Ingibjörgu Sólrúnu sem foringja. Hún
hefur hins vegar tekiö það fram, aö hún
vilji sinna borgarmálum um sinn, enda
kaus fólkið í Reykjavík hana til þess. Hins
vegar viröist fólkið í væntanlegum
vinstri flokki gleymast og sú staöreynd
aö þaö er þess hlutverk að kjósa sér for-
ingja, hvort sem þaö er gert með fulltrúa-
lýðræöi eöa með beinum hætti. Um ljós-
móðurhlutverk Jóns er það aö segja, aö
þaö er mikil forsjálni aö kalla í ljósmóður
áður en barniö er komið undir.
■