Réttur - 01.10.1970, Blaðsíða 40

eina land sósíalismans í heiminum, umkringd fjand-
samlegum rikjum. Tilvist þeirra og þróun var vonin
um áframhaldandi sigra sósíalismans á þessari öld.
Og þegar auðvaldsskipulagið eftir 1930 flutti vinn-
andi stéttum heims í æ ríkara mæli kreppu og at-
vinnuleysi, kúgun og svo fasisma, þá sannaði fá-
tæka hetjuþjóðin yfirburði sósíalismans á efnahags-
sviðinu með framkvæmd fimm ára áætlananna og
iðnvæðingu þessarar frumstæðu bændaþjóðar og
það vakti eðlilega hrifningu sósíalista. — Alþýðu-
flokkurinn hafði fram að 1927 verið vinsamlegur
Sovétrikjunum, ætíð minnzt 7. nóvembers sérstak-
lega og eftir 1930 héldu enn ýmsir aðilar innan
hans („Bókmenntafélag jafnaðarmanna" t.d.) þeirri
samúð.
En það er mannlegur breyskleiki brautryðjenda
að vilja sjá vonir sínar og drauma rætast fyrr og
betur en veruleikinn gefur kost á. Svo var og um
framkvæmd sósíalismans í Sovétrikjunum. Og hið
endalausa og skefjalausa nið svartasta afturhalds-
ins um þessi ríki, þjappaði eðlilega vinum þeirra
og velunnurum saman til varnar þeim, — lika til
að verja í góðri trú það, sem síðar sýndi sig að
óverjandi var. Það var vinum Sovétrikjanna erfiðara
að sjá þá en nú, að það sama ríkisvald, sem við
treystum til að ráða niðurlögum nazismans og gerði
það með fádæma fórnum og hetjuskap síðar, skyldi
í blindu ofstæki bana mörgum beztu kommúnistum
heims og svifta þá heiðrinum um leið. Og enn er
það þessi tvískinnungur, — sem að mínu áliti á
rót sína að rekja, auk sérstakra aðstæðna, til eðlis
ríkisvaldsins, eins og ég hef annarsstaðar reynt
að skilgreina — sem mönnum veitist erfitt að skilja
í fari Sovétríkjanna: að því sama valdi, sem er
trygging og grundvöllur þess að alþýða annarra
landa eins og t.d. Kúbu eða nú Chile fær að koma
á sósíalisma og að alþýða Vietnam getur varizt og
barist gegn níðingsárás Bandaríkjanna, — skuli
beitt ranglega og svívirðilega til dómsmorða eins
og 1950—53 og til innrásarinnar í Tékkóslóvakiu
1968. Því má það ekki gleymast alþýðu, þegar Sov-
étríkin eru gagnrýnd fyrir það, sem þau hafa brotið
af sér gagnvart hugsjón sósíalismans, að ef þau
væru ekki til sem það mikla vald, er þau eru, myndu
auðjöfrar og herdrotnar Bandarikjanna traðka allt
mannkyn undir járnhæli valds síns í skefjalausu
ofstæki sínu og hroka, sem engra glæpa svífst og
ekkert mannlegt virðir eins og Víetnam sannar bezt.
En þessi vandamál eru of víðtæk til raunveru-
legrar umræðu í þessari tímaritsgrein.
176
Kommúnistaflokkurinn gekk á unga aldri í gegn-
um sína barnasjúkdóma, svo sem títt er um slíka
flokka. Þeir geta stundum eyðilagt unga flokka
ævilangt, eða leitt til bana, en hættulegastir verða
barnasjúkdómarnir þó sem kunnugt er, ef þeir
leggjast á fullorðna. K.F.I. slapp giftusamlega út úr
sínum og lærði af þeim fyrir lífið, en einstaka félag-
ar báru þó örin eftir sárin ævilangt.
TRYGGÐ OG VÍÐSÝNI
Kommúnistaflokkurinn olli miklum straumhvörf-
um í þróun verklýðshreyfingarinnar og þar með
Islandssögu 20. aldarinnar. Hann varð verkalýðnum
dygg forusta i lífs- og frelsisbaráttu hans og hann
setti aldrei metnað sinn eða hag ofar hagsmunum
og heill verklýðshreyfingarinnar. Það er ekki að
ófyrirsynju að sótsvart og myrkfælið afturhaldið sér
í öllu því bezta og vigreifasta, sem síðari flokkar
sósíalista sýna í baráttu sinni, afturgöngur Komm-
únistaflokksins og heldur dyggilega þeim góða sið
að heiðra allt róttækt i röðum sósíalista og jafn-
vel borgaralegra lýðræðissina með kommúnista-
nafngiftinni.
Það voru ekki hvað sízt tveir eiginleikar Komm-
únistaflokksins, sem gerðu honum kleift að vinna
það hlutverk, er hann vann, — eiginleikar, sem
hann átti í ríkum mæli á sínu bezta skeiði: sú víð-
feðmi í hugsun, sem er skilyrði þess að geta fylkt
fjöldanum saman til baráttu fyrir sigri, — og sú sið-
ferðilega festa og tryggð við málstað fólksins, sósí-
alismann, sem er trygging þess að sigurinn, þegar
hann vinnst, verði þess virði að vinna hann.
J