Morgunblaðið - 25.02.2006, Síða 10

10 LAUGARDAGUR 25. FEBRÚAR 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Engin
lognmolla
á morgun

„Mér kippir kannski ekki alveg
í kynið með skapstyggðina.“
Esther Talia Casey
leik- og söngkona
FRÁ því að reglum um atvinnuleyfi
fyrir útlendinga var breytt í sept-
ember á síðasta ári hefur Vinnu-
málastofnun hafnað um 350 umsókn-
um um atvinnuleyfi. Nær allar
umsóknir eru frá fólki sem kemur frá
löndum utan Evrópska efnahags-
svæðisins. Allt árið 2004 var 117 um-
sóknum hafnað. Vinnumálastofnun
er að mestu hætt að veita fólki sem
kemur frá löndum utan EES at-
vinnuleyfi.
Á síðasta ári fjölgaði mjög um-
sóknum útlendinga um atvinnuleyfi,
en gefin voru út um 6.000 leyfi á
árinu öllu. Margir vinnuveitendur
kvörtuðu yfir því að seint gengi að af-
greiða umsóknir. Nauðsynlegt væri
fyrir atvinnulífið að fá sem fyrst fólk í
laus störf þegar útilokað væri að
manna störfin með innlendu vinnu-
afli. Dómsmálaráðherra og félags-
málaráðherra ákváðu í september í
haust að breyta verklagi við af-
greiðslu umsókna um atvinnuleyfi
frá ríkisborgurum hinna átta nýju
aðildarríkja EES-samningsins.
Markmiðið var að hraða afgreiðslu
umsóknanna. Gissur Pétursson, for-
stjóri Vinnumálastofnunar, segir að
stofnunin hafi sett sér það markmið
að afgreiða umsóknir á innan við 14
dögum. Ef fyrir lægi umsögn frá
stéttarfélagi væri ekkert því til fyr-
irstöðu að afgreiða umsókn á innan
við viku.
Breytt verklag við afgreiðslu um-
sókna fól í sér að dregið var úr kröf-
um um framlagningu skjala, þannig
að ríkisborgarar þessara ríkja stóðu
jafnfætis ríkisborgurum annarra
EES-ríkja. Ekki er lengur óskað eft-
ir staðfestingu á tryggu húsnæði,
sjúkratryggingu, sakavottorði og
heilbrigðisvottorði heldur einungis
ráðningarsamningi, passamynd og
afriti af vegabréfum/ferðaskilríkjum.
Þessar breyttu reglur ná til
ríkjanna sem nýlega gerðust aðilar
að ESB, þ.e. Póllands, Tékklands,
Ungverjalands, Slóvenínu, Slóvakíu,
Eistlands, Lettlands og Litháen. Ís-
land gerði á sínum tíma fyrirvara
varðandi frjálst flæði vinnuafls frá
þessum löndum og gildir þessi fyr-
irvari til 1. maí næstkomandi. Ekki
hefur verið ákveðið hvort þetta að-
lögunarákvæði verður framlengt.
70 milljónir
atvinnulausar á EES
Í fréttatilkynningu sem stjórnvöld
sendu frá sér í september er vikið
sérstaklega að þessum nýju ríkjum
sem gengið hafa í Evrópusambandið.
„Þannig er áréttaður forgangur
ríkisborgara þessara landa [nýju
ríkjanna í ESB] að íslenskum vinnu-
markaði umfram ríkisborgara landa
utan EES-svæðisins.“
Gissur sagði að á árinu 2004, þegar
ný ríki gerðust aðilar að ESB, hefði
Vinnumálastofnun bent vinnuveit-
endum á að þessi ríki nytu forgangs
þegar kæmi að umsóknum. Segja
mætti að ekki væri hægt að láta rík-
isborgara frá þessum ríkjum njóta
forgangs nema að hafna umsóknum
frá borgurum landa sem standa utan
EES. Þessari stefnu hafi verið fram-
fylgt frá og með síðasta hausti þegar
nýju verklagsreglurnar tóku gildi.
Gissur benti á að það væru 70
milljónir manna atvinnulausar á Evr-
ópska efnahagssvæðinu og það ætti
ekki að þurfa að vera neitt vandamál
fyrir íslenska vinnuveitendur að
finna starfsfólk í þeim hópi. Það
kynni þó að vera að leita þyrfti út fyr-
ir svæðið til að finna mjög sérhæft
starfsfólk.
Eftir sem áður er mikill þrýst-
ingur á Vinnumálastofnun að veita
atvinnuleyfi til einstaklinga sem búa
í Asíu og þeim A-Evrópuríkjum sem
ekki eru í EES. Það er ekki síst fólk
frá þessum löndum, sem starfað hef-
ur hér um skemmri eða lengri tíma,
sem þrýstir á atvinnurekendur að
ráða ættingja sína í vinnu. Það eru
atvinnurekendur sem leggja fram
beiðnir um atvinnuleyfi en ekki ein-
staklingar. Útlendingar sem hér
starfa gera sér að sjálfsögðu grein
fyrir að hér skortir vinnuafl og
þrýsta á vinnuveitendur sem þeir
þekkja að ráða landa sína í vinnu.
Gissur segir að stærstur hluti þess
fólks sem kemur í atvinnuleit á Ís-
landi sé ófaglært starfsfólk. Fisk-
vinnslan hafi lengi stuðst við erlent
starfsfólk, en því hafi einnig á und-
anförnum misserum fjölgað mikið í
byggingariðnaði. Margir séu enn-
fremur í hreingerningum og þjón-
ustustörfum.
Vinnumálastofnun veitti á síðasta
ári stórum hópi Kínverja atvinnuleyfi
vegna starfa við Kárahnjúkavirkjun.
Gissur sagði að þar væri um að ræða
sérstakt verkefni og þessi leyfi væru
algerlega bundin því. Stofnunin
myndi ekki veita starfsmönnum við
Kárahnjúkavirkjun, sem koma frá
ríkjum utan EES, atvinnuleyfi vegna
annarra starfa hér á landi. Stofnunin
hefði fengið tvær slíkar umsóknir frá
starfsmönnum við Kárahnjúka, en
þeim hefði báðum verið hafnað.
Kærur hlaðast upp
í ráðuneytinu
Hægt er að kæra afgreiðslu
Vinnumálastofnunar til félagsmála-
ráðuneytisins. Kærum vegna þess-
ara mála hefur fjölgað mikið á und-
anförnum mánuðum. Frá því í
september sl. hafa ráðuneytinu bor-
ist 55 kærur. Til samanburðar má
nefna að frá janúar 2004 til ágústloka
2005, þ.e. á 20 mánaða tímabili, bár-
ust aðeins 8 kærur. Nú liggja 45 óaf-
greiddar kærur í ráðuneytinu.
Allar þessar kærur varða fólk sem
kemur frá ríkjum utan EES og feng-
ið hefur neitun. Málin eru af ýmsu
tagi. Nefna má mál manna frá Serbíu
sem fengu leyfi í haust til að vinna í
sláturhúsi. Vinnumálastofnun taldi
að um væri að ræða sérhæft starfs-
fólk og gaf út tímabundið atvinnu-
leyfi. Þegar það rann út fóru menn-
irnir að vinna önnur störf og sóttu
síðar um að fá atvinnuleyfi vegna
þeirra starfa. Vinnumálastofnun
hafnaði beiðninni, en mennirnir
kærðu þá niðurstöðu til ráðuneyt-
isins.
Einnig hefur aukist að fólk hafi
komið til landsins í svokallaða vist-
ráðningu. Samkvæmt lögum er fólki
heimilt að ráða fólk yngra en 26 ára í
vistráðningu til eins árs og skiptir þá
ekki máli frá hvaða landi fólkið kem-
ur. Nokkuð hefur borið á því að fólki
hafi verið sagt upp vistinni en um leið
Fréttaskýring | Vinnumálastofnun hafnar flestum umsóknum fólks utan EES
Ríkisborgarar á
EES njóta forgangs
Morgunblaðið/Árni Torfason
Á örfáum mánuðum hafa félagsmálaráðuneytinu borist 55 kærur vegna
umsókna um atvinnuleyfi sem Vinnumálastofnun hefur hafnað.
Eftir Egil Ólafsson
egol@mbl.is
Auglýsingastofan ENNEMM hlaut
fern verðlaun af þeim þrettán sem
veitt voru á ÍMARK-verðlaunahá-
tíðinni, en hún fór fram á skemmti-
staðnum Broadway í gærkvöldi. Er
þetta annað árið í röð sem ENN-
EMM er sigursælasta auglýs-
ingastofan á hátíðinni. Hún hlaut
verðlaun fyrir bestu útvarpsauglýs-
inguna, bestu auglýsingu í opnum
flokki, bestu sjónvarpsauglýs-
inguna og bestu auglýsingaherferð-
ina, en auglýsingarnar voru allar
gerðar fyrir Íslenska getspá/Lottó
þar sem Lýður Oddsson, lottóvinn-
ingshafi, var í aðalhlutverki.
Auglýsingastofan Gott fólk og
Ari Magg hlutu tvenn verðlaun í
flokki veggspjalda og dagblaða-
auglýsinga fyrir 1. des og Gay
Pride auglýsingar Landsbankans.
Auglýsingastofan Fíton hlaut einn-
ig tvenn verðlaun fyrir auglýs-
inguna Ekki láta útlitið blekkja
þig, önnur í flokki almanna-
heillaauglýsinga fyrir prentmiðla, í
samvinnu við Ara Magg, og hin í
flokki almannaheillaauglýsinga fyr-
ir ljósvakamiðla en hún var gerð í
samvinnu við Pegasus.
Auglýsingastofan Hvíta húsið
hlaut verðlaun fyrir vörumerki MS
en það var valið besta vöru- og
firmamerkið, Jónsson og Le’macks
hlutu verðlaun fyrir auglýsinguna
Kirkjufell fyrir 66°norður í flokki
tímaritaauglýsinga, Íslenska aug-
lýsingastofan í samvinnu við Base-
Camp hlaut verðlaun fyrir bestu
umhverfisgrafíkina fyrir Drauga-
hús Tryggingamiðstöðvarinnar og
Argus hlaut verðlaun fyrir besta
markpóstinn, Forsmekkur að jól-
um fyrir Samskip. Að lokum voru
veitt verðlaun fyrir bestu auglýs-
ingu allra tíma en það var Mast-
ercard circles sem hlaut þá við-
urkenningu.
ENNEMM sigursælt
á ÍMARK-hátíðinni
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Fulltrúar verðlaunahafa voru ánægðir með verðlaunin á ÍMARK-hátíðinni.
HEIMILAÐ verður að veita styrki
vegna eldri einkahitaveitna með
svipuðum hætti og vegna hita-
veitna sem stofnaðar eru árið 1998
samkvæmt frumvarpi iðnaðarráð-
erra til laga um breytingu á lögum
um niðurgreiðslu húshitunarkostn-
aðar.
Samkvæmt upplýsingum frá
ráðuneytinu hefur að undanförnu
nokkuð borið á því að hitaveitur
sem ekki hafa einkaleyfi til starf-
semi sinnar (einkahitaveitur) lendi
í fjárhagsvandræðum vegna end-
urnýjunar dreifikerfis. Sem dæmi
um þetta megi nefna Hitaveitu í
Aðaldal og Kinn. Búast megi við
því að fleiri slík tilvik komi upp á
næstunni því margar þessara
veitna eru komnar til ára sinna.
Til að koma til móts við þessar
einkahitaveitur og til að fyrir-
byggja að viðskiptavinirnir taki
upp rafhitun og eigi þar með kröfu
til niðurgreiðslu, telur ráðuneytið
mikilvægt að brugðist verði við
með almennum aðgerðum sem
heimili styrkveitingar í slíkum til-
vikum. Eðlilegast er að tengja slíka
styrki því fyrirkomulagi sem er til
staðar og hefur gefið góða raun á
undanförnum árum varðandi nýjar
hitaveitur. Í frumvarpinu er því
lagt til að lögum nr. 78/2002 verði
breytt á þann hátt að heimilað
verði að veita styrki vegna eldri
einkahitaveitna með svipuðum
hætti og vegna hitaveitna sem
stofnaðar eru árið 1998. Í lögunum
er kveðið á um að þeir sem ekki
eru tengdir einkaleyfishitaveitu
eigi rétt á niðurgreiðslum.
Eldri einkahitaveitur verði styrktar