Morgunblaðið - 08.04.2006, Blaðsíða 10

10 LAUGARDAGUR 8. APRÍL 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
TVEGGJA sólarhringa setuverk-
falli ófaglærðs starfsfólks á tíu
hjúkrunar- og dvalarheimilum fyr-
ir aldraða lauk á miðnætti, og
munu starfsmenn funda á mánu-
dag til að ákveða um framhaldið.
Lítil breyting virðist hafa orðið á
málum hópsins. Álfheiður Bjarna-
dóttir, forsvarsmaður starfs-
manna, segir að uppsagnir komi
fyllilega til greina.
Hún segist reikna með góðri
mætingu á fundinn. „Ég rétt vona
það að fólkið sýni að það sé með í
baráttunni.“ Aðspurð hvaða að-
gerðir komi til greina segir hún að
ef ekkert heyrist frá stjórnvöldum
komi til greina að ganga út, en
einnig komi til greina að segja upp
stöfum, og vinna uppsagnarfrest-
inn.
Álfheiður og aðrir forsvarsmenn
starfsfólksins áttu fund með Siv
Friðleifsdóttur heilbrigðisráðherra
í gærmorgun á Hrafnistu í
Reykjavík, og segir hún að ráð-
herra hafi verið að setja sig inn í
málið.
Álfheiður gefur ekki mikið fyrir
umræður um launaskrið og áhrif
þess að hækka laun ófaglærðra á
þennan hátt á aðra hópa. „Mér
þykir voðalega leiðinlegt að heyra
þetta, vegna þess að ef við hefðum
fylgt þingfararkaupi frá árinu 1998
værum við með 38% hærri laun í
dag, sem er nokkurn veginn það
sem við erum að fara fram á. Af
hverju er aldrei rætt um að fara
niður stigann þegar einhverjir
hækka, eins og að fara upp stigann
þegar þeir lægst launuðu hækka?“
Hún segist ekki í vafa um að það
skipti verulegu máli að umönnun-
arstörf séu hefðbundin kvenna-
störf, allir sjái að ómenntaðir karl-
menn fái mun hærri laun fyrir
hefðbundin karlastörf.
Femínistafélag Íslands hvatti í
gær yfirvöld til að uppfylla launa-
kröfur ófaglærðs starfsfólks. Benti
félagið á að umönnunarstörf, störf
í eldhúsi, þvottahúsi og við ræst-
ingar séu talin til hefðbundinna
kvennastarfa, og þau séu hvað
minnst metin í þjóðfélaginu, sem
sé óviðunandi.
„Þegar konur gagnrýna launa-
mun kynjanna er viðkvæðið iðu-
lega að það sé þeim sjálfum að
kenna því þær krefjist ekki nægi-
lega hárra launa. Nú eru fjölmarg-
ar konur að krefjast hærri launa
og er hér tækifæri fyrir yfirvöld
að sýna stuðning sinn við láglauna-
konur í verki með því að hækka
laun þeirra þannig að þau verði í
samræmi við framlag,“ segir í yf-
irlýsingu frá Femínistafélaginu.
Tveggja sólarhringa setuverkfalli ófaglærðra á tíu hjúkrunar- og dvalarheimilum lauk á miðnætti
Kemur til greina að
ganga út eða segja upp
Eftir Brján Jónasson
brjann@mbl.is
„ÉG HEF auðvitað mjög miklar
áhyggjur af þessari deilu, en kjara-
samningsumboðið er ekki hjá mér,“
segir Siv Friðleifsdóttir heilbrigðis-
ráðherra, um þá deilu sem komin er
upp um laun ófaglærðs starfsfólks á
hjúkrunarheimilum. Ítrekað var fal-
ast eftir viðtali við Árna Mathiesen
fjármálaráðherra vegna þessa máls í
gær, án árangurs. „Ég hugsa um
hagsmuni skjólstæðinganna á þess-
um heimilum, eins og aðrir. Ég hef
kynnt mér málin, en geri mér grein
fyrir því að mínar hendur eru bundn-
ar því ég er ekki með neitt kjara-
samningsumboð,“ segir Siv.
Hún segir að hún muni eflaust
ræða þetta mál við fjármálaráð-
herra, en hún geti ekki kveðið upp úr
um hvernig málið muni þróast.
Spurð hvort hún komi auga á eitt-
hvað sem gæti orðið til að leysa deil-
una sagðist Siv ekki vilja tjá sig um
það, kjarasamningar séu í gildi og
hún geti ekki
komið beint að
málinu.
Spurð hvort
hún telji að gera
ætti þjónustu-
samninga við
stofnanirnar,
hliðstæðan þjón-
ustusamningi
sem gerður hefur
verið við hjúkrunarheimilið Sóltún,
segir Siv: „Í okkar daggjöldum felst
að við kaupum ákveðna þjónustu, og
margir þættir sem eru vigtaðir inn í
daggjöldin.“ Inn í daggjöldin sé
reiknað hversu mikla umönnun
skjólstæðingar þurfa, og greitt eftir
því. Rætt hafi verið innan ráðuneyt-
isins hvort hugsanlega þurfi að
breyta því mati sem þar liggi að baki.
„Við höfum samið um þessi dag-
gjöld, þau liggja fyrir og eru það
kerfi sem við búum við í dag.“
„Mínar hendur
eru bundnar“
Siv Friðleifsdóttir
FULL ástæða er til að óttast um
framtíðina ef ekki verður komið til
móts við kröfur ófaglærðra starfs-
manna dvalar- og hjúkrunarheimila
sem verið hafa í setuverkfalli, segir
Rannveig Guðnadóttir, hjúkr-
unarforstjóri á hjúkrunarheimilinu
Skógarbæ í Breiðholti.
„Þetta eru mikilvægir starfsmenn,
og við styðjum það ef hægt væri að
leiðrétta laun þeirra,“ segir Rann-
veig. „Það óttast allir það ástand sem
getur skapast ef þessi stóri hópur
hverfur í önnur störf, þetta er meira
en helmingur starfsmanna okkar
sem eru í umönnun, og heimilismenn
hér geta ekki án þeirra verið.“
Undanfarið hefur verið skortur á
hæfu starfsfólki í hópi ófaglærðra,
enda ástandið á vinnumarkaðinum á
þann veg að auðvelt er að fá betur
launuð störf, jafnvel sambærileg
störf hjá sveitarfélögunum. „Við er-
um með góðan hóp af hjúkr-
unarfræðingum og sjúkraliðum, en
það hefur verið skortur í hópi ófag-
lærðra vegna þess að því miður
hverfur fólk til betur launaðra
starfa,“ segir
Rannveig. Hún
bendir á að starfs-
mannaveltan sé
lítil hjá hjúkr-
unarfræðingum
og sjúkraliðum,
en talsverð hjá
ófaglærðum.
Hún segir að
tveggja daga
setuverkfall hafi
reynt mjög á, en stuðningur við að-
gerðir ófaglærða starfsfólksins sé
mikill. „Aðstandendur hafa brugðist
vel við og komið til að aðstoða sitt
fólk. En það er óhjákvæmilega
skerðing á þjónustunni við heim-
ilismenn, þó reynt sé að tryggja ör-
yggi þeirra á sem bestan hátt. Fólk
er meira í rúmunum og ekki eru allir
klæddir, og fólk fer ekki í bað eins og
það hefði átt að gera. En það taka
þessu allir vel og sýna starfsmönnum
Eflingar mikinn skilning, bæði að-
standendur og samstarfsmenn. Von-
andi verður þetta til góðs fyrir þá
sem standa í þessari deilu.“
„Heimilismenn geta
ekki án þeirra verið“
Rannveig
Guðnadóttir
ÓFAGLÆRT starfsfólk á hjúkr-
unarheimilinu Skógarbæ er hóflega
bjartsýnt á að eitthvað breytist í
þeirra málum vegna tveggja sólar-
hringa setuverkfalls sem lauk á mið-
nætti. „Okkur sýnist stjórnvöld ætla
að bíða eftir hinu versta, og við erum
algerlega hundsaðar,“ segir Þóra
Jones, einn trúnaðarmanna.
Hún segir að hingað til hafi henni
fundist frekar lítið til viðbragða
stjórnvalda koma. „Mér sýnist að
það sé verið að bíða eftir því að við
göngum allar út, og það mun enda
með því.“ Hún vill þó ekkert segja til
um hvað þurfi til þess að starfsmenn
segi upp í stórum stíl, en bendir á að
fundað verði á mánudag þar sem
frekari aðgerðir verði ákveðnar.
Þóra segir aðgerðir á borð við 48
tíma setuverkfall ekki skapa neinn
sérstakan glundroða, en ef framhald
verði á slíkum aðgerðum myndi það
vissulega verða. „Ófaglærðir starfs-
menn eru virkilega stór hlekkur í því
að hjúkrunarheimili gangi sem
skyldi. Okkar starf er gróflega van-
metið í samfélaginu, og jafnvel finn-
ur maður fyrir því að það sé litið nið-
ur á þetta starf. Þetta endurspeglast
í laununum.“
Augljóst er
hvað gerist ef
ófaglærðir segja
upp í stórum stíl,
og segir Þóra al-
veg ljóst að ekki
verði hægt að
manna störf sem
losna með því að
ráða nýtt starfs-
fólk, það sé ekkert fólk sem sækist
eftir því að taka þessi störf að sér.
„Það er erfitt að fá fólk, og það fólk
sem kemur inn verður að vera hæft
til starfans, það getur ekki hver sem
er komið hér inn og farið í þetta
starf. Það er ekki allra að vinna
þessa vinnu.“
Hún segir vinnustaði reyna að
gera í því að halda í gott starfsfólk,
en nú sé sú staða komin upp að besta
fólkið sé að segja upp störfum.
„Þetta fólk gengur fyrst og fremst
út launanna vegna, það sést á frá-
bærum vinnustað eins og Skógarbæ
þar sem starfsandi er góður, yf-
irmenn góðir, en launin ófullnægj-
andi. Þar verða starfsmenn að vega
kosti og galla við starf sitt.“
Stjórnvöld hundsa
ófaglært starfsfólk
Þóra Jones
„ÉG BRÁST þannig við að ég
hringdi í systkini mín og við skipt-
um þessu þannig að það kæmi allt-
af einhver á morgnana og aftur
seinna um daginn,“ segir Guð-
mundur Bjartmarsson, en móðir
hans er vistmaður á hjúkr-
unarheimilinu Eir, einu af þeim
hjúkrunarheimilum þar sem ófag-
lært starfsfólk var í setuverkfalli
síðustu tvo daga.
Móðir Guðmundar, Hólmfríður
Sigfúsdóttir, er komin á tíræðis-
aldurinn, hefur misst sjónina og
gengur við göngugrind. Hún þarf
því talsvert mikla aðstoð, og á
meðan ófaglært starfsfólk hefur
verið í setuverkfalli hefur það starf
lent að hluta til á börnum hennar.
„Ég hugsa að hún hafi bara
gaman af þessu, en þetta hefur
aldrei gerst áður svo það er eng-
inn orðinn leiður á þessu enn, en
það gæti orðið slæmt ef þetta færi
að verða algengt,“ segir Guð-
mundur. Hann segir að þau systk-
inin hafi ekki þurft að taka sér
mikið frí úr vinnu, málin hafi verið
leyst án þess að það þyrfti að
koma til þess.
„Ég held að það hljóti að vera
ljóst að það vantar fé inn í rekst-
urinn, hvernig sem á að leysa
það,“ segir Guðmundur. „Það vant-
ar eitthvað aðeins upp á til að
hægt sé að reka þetta vel. En ég
veit ekki nema það sé möguleiki að
láta vistmenn borga meira. Móðir
mín gæti borgað meira.“
Guðmundur segir að almennt
séð sé hann sáttur við ástandið
eins og það er dags daglega á Eir.
Hann segir það þó stundum valda
erfiðleikum að mikið af starfsfólk-
inu tali ekki íslensku.
Morgunblaðið/ÞÖK
Guðmundur Bjartmarsson og Hólmfríður Arnardóttir aðstoðuðu móður sína og ömmu, Hólmfríði Sigfúsdóttur.
„Enginn orðinn leiður á þessu enn“
ÞÆR Þóra Þorleifsdóttir og Elísabet
Jónsdóttir koma alla daga á hjúkr-
unarheimilið Skógarbæ, sama hvort
hluti starfsmanna er í setuverkfalli
eða ekki, en eiginmenn þeirra eru
vistmenn á heimilinu.
Þær eru báðar hættar að vinna, og
segjast hafa aukið viðveru sína tals-
vert þá daga sem ófaglært starfsfólk
hefur verið í setuverkfalli, en Þóra
segir að jafnvel þó setuverkfall sé
ekki í gangi veiti ekkert af þeirri
hjálp sem þær stöllur veita.
Hún segir að stjórnvöld þurfi að
taka sér tak í málefnum starfsfólks á
hjúkrunarheimilum. „Mér finnst
launin hjá þessu fólki algert hneyksli,
eins og þetta er mikilvægt starf í
samfélaginu. Ég vona að ráðamenn
reyni að hugsa sinn gang, og þó þeir
þykist ekkert geta og segi allt fast í
samningum hljóta þeir að geta beitt
áhrifum sínum út í þjóðfélagið þannig
að þetta verði lagfært, því svona
gengur þetta ekki. Hvernig á að vera
hægt að byggja fleiri hjúkrunarheim-
ili ef ekki er hægt að manna þau?
Undirstaðan er starfsfólkið,“ segir
Þóra.
Svartur dagur á
hjúkrunarheimilum
Undir þetta tekur Elísabet, sem
bendir á að það skjóti skökku við að
starfsfólk í Skógarbæ sé á lægri
launum en starfsfólk í sambærilegum
störfum hjá Reykjavíkurborg, hinum
megin við götuna. „Við stöndum auð-
vitað með þeim. Einhvern tíman var
barist fyrir sömu launum fyrir sömu
vinnu, það hlýtur að gilda ennþá.“
Hún segist undrast það hve fjöl-
miðlar hafi fjallað lítið um launadeilu
ófaglærða starfsfólksins, yfirleitt fái
fréttir af peningum meira vægi en
fréttir af fólki. Þóra tekur undir
þetta, og segir kominn tíma á fyr-
irsagnir eins og „Svartur dagur á
hjúkrunarheimilum“, í stað fyr-
irsagna á borð við „Svartur dagur í
Kauphöllinni“. „Ég er ansi hrædd um
að hjúkrunarheimilin gleymist í
þessu kauphallaræði og fjár-
málastússi sem allt virðist snúast
um,“ segir Þóra. „Það hefst ekkert
nema menn hafi hátt, og nú þarf að
hafa hátt,“ bætir Elísabet við.
Hjúkrunarheimilin
gleymast í kauphallaræði