Morgunblaðið - 08.04.2006, Side 34

34 LAUGARDAGUR 8. APRÍL 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
Enginn þjónustusamningurer í gildi á milli heilbrigð-isráðuneytisins og SÁÁen fyrri samningur rann
út um síðustu áramót. Þetta kom
m.a. fram á árlegum blaðamanna-
fundi SÁÁ, samtaka áhugamanna
um áfengis- og vímuefnavandann, en
Þórarinn Tyrfingsson, yfirlæknir á
Vogi, sagði að í marga mánuði þar á
undan hefði SÁÁ reynt að fá fund
með heilbrigðisráðherra og hafi það
ekki tekist fyrr en í desember síðast-
liðnum eftir að hafa kynnt fjárlaga-
nefnd stöðu mála. Síðan þá hefur
verið fundað einu sinni í janúar og
hefur heilbrigðisráðherra lagt fram
fjárlög fyrir ráðuneytið án þess að
gera þjónustusamning við SÁÁ og
hefur ríkisendurskoðun gert athuga-
semd við þessi vinnubrögð ráðuneyt-
isins. Þórarinn sagði jafnframt að ef
ekki næðist samkomulag um þjón-
ustusamning við ríkið væri rekstur
meðferðarheimila SÁÁ á þessu ári í
mikilli hættu.
Mikill samdráttur á síðasta ári
Á síðasta ári varð mikill samdrátt-
ur í rekstri samtakanna vegna
rekstrarfjárskorts og þurfti meðal
annars að loka bráðamóttöku. Þó
hafi í lok síðasta árs tekist að tryggja
nægt rekstrarfé til að opna bráða-
móttökuna að nýju og auka fjölda
innlagna á sjúkrahúsið Vog með til-
stuðlan fjársterkra aðila. Þrátt fyrir
mikinn samdrátt í rekstri greiddi
SÁÁ um 70 milljónir með sjúkrahús-
rekstrinum á síðasta ári og nú á
fyrsta fjórðungi þessa árs er hallinn
á rekstrinum orðinn 24 milljónir, og
miðað við óbreytt ástand verður
hann um 100 milljónir á þessu ári og
mun það falla á SÁÁ og benti Þór-
arinn á að þrátt fyrir að aðrar
sjúkrastofnanir sýndu fram á halla-
rekstur greiddi ríkið þann mismun.
Samkvæmt fjárlögum fær SÁÁ um
506 milljónir frá ríkinu og er það um
20 milljónum minna en árið áður en
talið er að reksturinn á þessu ári
muni kosta um 777 milljónir.
Innlögnum fækkar á milli ára
2.142 einstaklingar voru lagðir inn
til meðferðar á sjúkrahúsið að Vogi
og voru konur 669 talsins en karlar
1.473. Innlögnum á Vog hefur fækk-
að ár frá ári síðan 2003 og sagði Þór-
arinn það vera góðan árangur þrátt
fyrir að framboð á vímuefnum hafi
ekki minnkað. Hann benti þó á að
blikur væru á lofti hvað þetta mál
snerti þar sem einstaklingar fæddir
árið 1987 væru að verða stórt hlutfall
einstaklinga sem koma til
ar, og nálgist því að vera
hlutfall og 1982 árgangsin
mjög hátt. Þórarinn benti e
frá árinu 1994 hafi hlutfall
vímuefnafíkla á Vogi aukist
í 48,6% og sagði hann að
hefði stóraukist á tímabi
þess sem sprautufíklum ha
fjölgað. Vekur það athygli
á e-pillum hefur minnkað
síðustu árum en neysla á
lyfjum, s.s. kókaín og am
hefur aukist, þá sérstakleg
mínneysla. Hann benti á
örvandi lyfja á borð við r
amfetamín hefði aukist á m
um og sagði hann að um 6
linga á Vogi á aldrinum 2
greindist með örvandi vímu
Út frá fjölda amfetamínfíkl
SÁÁ að landsmenn noti um
amfetamíni á ári.
8% sjúklinga sem koma
Enginn samningur
um þjónustu í gildi
Þórarinn Tyrfingsson yfirlæknir segir rekstur Vogs
Eftir Sigurð Pálma Sigurbjörnsson
siggip@mbl.is
Morgunblaðið/Árn
Þórarinn Tyrfingsson segir að nauðsynlegt sé að gera þjónustus
við ríkið hið fyrsta til að tryggja rekstur sjúkrahúsa SÁÁ.
Hætt er við að unglingarsem fæddir eru árið1991 þurfi sérlega mikiðaðhald og gæslu nú þeg-
ar grunnskólum lýkur í vor, þar sem
unglingar sem eru að ljúka grunn-
skóla eru í mestri hættu á að hefja
vímuefnaneyslu þegar þeir halda út
í sumarið. Þórarinn Tyrfingsson, yf-
irlæknir á Vogi, hefur töluverðar
áhyggjur og hvetur til varúðar.
„Þessi árgangur er í sjálfu sér í
mestri hættu núna, því í sumar er sá
árgangur sem er að ljúka grunn-
skólanum oftast í mestri hættu á að
hefja vímuefnaneyslu,“ segir hann.
„Þá fer hlutfallið úr því að hafa not-
að vímuefni úr fáum prósentum í
mörg. Mjög margir prófa þá vímu-
efni og áfengi í fyrsta sinn sem þýð-
ir að árgangurinn 1991 er sá ár-
gangur sem við þurfum að einbeita
okkur að núna.“
Unglingar úr árganginum 1982
komu sérlega illa út úr tímabilinu
1996–1997 hvað varðar hlutfall
þeirra sem fóru út í vímuefnaneyslu
14–15 ára og þurftu að leita sér
meðferðar fyrir tvítugt en árgang-
urinn 1983 var aðeins skárri. Ár-
gangarnir þar á eftir voru
illa á sig komnir að sögn Þó
en síðan kom árgangurinn
var álíka slæmur og sá 198
arinn segir alltaf sveiflur m
ganga en árin 1996–1997 e
ekki hliðstæðu hvað varðar
vímuefnanotkun hjá fólki y
20 ára. Hann nefnir þó sem
lega skýringu á slæmri útr
krakka sem urðu 14 ára ár
að þá hafi verið mikil uppb
stórum hverfum á höfuðbo
svæðinu og því hafi fylgt ák
upplausn með minna aðhal
Verður að passa vel upp á 1991-
Vímuefnahætta bíður krakka sem halda út í sumarið eft
Viðskiptavinir bæði 365-miðla og Sím-ans fá aðgang að öllum íslenskumsjónvarpsstöðvum í kjölfar sam-komulags sem fyrirtækin hafa gert
og kynnt var á blaðamannafundi í gær.
Samkomulagið tekur bæði til sjónvarpsrása
sem sendar eru út í opinni og lokaðri dagskrá,
en undir það falla Stöð 2, Sirkus, SkjárEinn,
NFS, Enski boltinn, Sýn, Sýn extra, Stöð 2
Bíó, Stöð 2 plús, SkjárEinn plús og Sýn plús.
Ákvæði í samkomulaginu kveður á um að það
taki einnig til nýrra sjónvarpsrása beggja að-
ila og væntanlegs ADSL-sjónvarps Og Voda-
fone.
Á fundinum lögðu forsvarsmenn fyrirtækj-
anna áherslu á að samkomulagið væri til hags-
bóta fyrir neytendur og að fyrirtækin nytu
einnig góðs af því vegna aukinnar dreifingar á
sjónvarpsefni.
Með ákvörðun samkeppnisráðs í fyrravor
varðandi samruna Íslenska sjónvarpsfélags-
ins og Landssímans var m.a. sett það skilyrði
að fyrrnefnda félagið yrði að afhenda sjón-
varps- og útvarpsmerki í opinni eða læstri
dagskrá. Með bráðabirgðaákvörðun í septem-
ber sl. komst Samkeppniseftirlitið að þeirri
niðurstöðu að Íslenska sjónvarpsfélaginu bæri
að afhenda sjónvarpsmerkið þegar í stað.
Tilmæli Samkeppniseftirlitsins
Brynjólfur Bjarnason, forstjóri Símans,
sagði á blaðamannafundinum að samkomulag-
ið væri að hluta til komið vegna tilmæla Sam-
keppniseftirlitsins. Hann sagði að náðst hefði
niðurstaða í vetur varðandi tæknina og nú
lægi samkomulag um viðskiptahliðina fyrir.
Ari Edwald, forstjóri 365-miðla, sagði að
með þessu samkomulagi væri fyrirtækið að
staðsetja sig skýrar sem efnisveita og samn-
ingurinn væri á viðskiptalegum grundvelli.
Breytingin væri sú, að nú yrði samkeppni fyr-
irtækjanna ekki lengur um myndlykla heldur
um dagskrá og svo yrði áfram.
Magnús Ragnarsson, sjónvarpsstjóri Skjás-
Eins, sagði að ávinningur neytenda væri mik-
ill. Nú þyrftu áhorfendur m.a. ekki að hafa
áhyggjur af því hvaða lykill sé í notkun.
Hluti samkomulagsins tekur gildi 15. apríl
næstkomandi, en þá hefjast útsendingar á
SkjáEinum á UHF-hluta Digital Íslands, um
leið og sjónvarpsstöðin Sirkus verður aðgengi-
leg á breiðbandi Símans, að því er fram kemur
í frétta
sjónvar
verða a
lagi 15
Forsva
Samið um dreifingu s
Eftir Árna Helgason og Helga Snæ Sigurðsson
AF HVERJU ER EKKI
HLUSTAÐ Á ALDRAÐA?
Talsmenn samtaka aldraðrahafa síðustu árin verið aðreyna að ná athygli stjórn-
valda. Þeim gengur illa. Af ein-
hverjum ástæðum heyra ríkis-
stjórnin og stjórnarflokkarnir ekki
hvað aldraðir eru að segja. Hvað
veldur því? Af hverju er ekki hlust-
að á aldraða?
Það eru mikil pólitísk mistök hjá
stjórnarflokkunum að hlusta ekki á
aldraða. Það getur meira að segja
verið að það sé orðið of seint. Reiði
og sárindi aldraðra eru orðin svo
mikil vegna þess að þeir upplifa
stöðu sína á þann veg, að á þá sé
ekki hlustað að vel má vera að þeir
hafi þegar gert upp hug sinn um að
snúa sér annað.
Svo getur vel verið að aldraðir
velji þann kost að bjóða fram eigin
framboðslista í næstu þingkosning-
um til þess að tryggja að rödd
þeirra heyrist á þjóðþinginu.
Það er ekkert vit í þessari pólitík
af hálfu stjórnarflokkanna. Bæði
Sjálfstæðisflokkur og Framsóknar-
flokkur eiga að geta gengið að
öruggu fylgi meðal aldraðra svo
fremi, sem þeir veita baráttumál-
um þeirra og hagsmunamálum at-
hygli.
Það er ár til kosninga. Það er
ráðlegt fyrir formenn beggja
stjórnarflokkanna að bregðast nú
við áður en það verður of seint,
setjast niður með öldruðum, ræða
við þá, hlusta á þá og gera þær
ráðstafanir sem gera þarf til þess
að þessi aldurshópur gangi ekki
um dag hvern jafn sáróánægður og
hann hefur verið seinni árin.
UNGT FÓLK OG ÁFENGI
Í Morgunblaðinu í gær er sagt fráathyglisverðum niðurstöðum
bandarískrar rannsóknar á afleið-
ingum áfengisdrykkju ungs fólks.
Um þær niðurstöður segir Sólveig
Jónsdóttir, sérfræðingur í klínískri
taugasálfræði barna á Landspítala
– háskólasjúkrahúsi:
„Því yngri, sem unglingar eru
þegar þeir hefja neyzlu áfengis og
því meira magn, sem þeir drekka,
því meir skaðast heili þeirra, sem
getur síðar haft í för með sér vit-
ræna skerðingu. Heilinn er ekki
fullþroskaður fyrr en um 20 ára ald-
ur og taugaeituráhrif alkóhóls eru
mun alvarlegri á heila, sem er í mót-
un heldur en á heila, sem náð hefur
fullum þroska. Mestu skemmdirnar
verða þegar mikið magn áfengis er
drukkið á stuttum tíma eins og ger-
ist í fylliríisdrykkju.“
Þessum upplýsingum þarf að
miðla til unglinga og ungs fólks í
skólum landsins og í myndrænu
formi en í Morgunblaðinu í gær eru
myndir, sem sýna muninn á heila-
svæðum í tveimur 15 ára ungling-
um, þar sem annar drekkur en hinn
ekki.
Áfengi er eitur og það þarf að
koma því rækilega til skila.
HVERJIR ERU STEFNULAUSIR?
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, for-maður Samfylkingar, sagði í um-
ræðum á Alþingi í fyrradag, að rík-
isstjórnarflokkarnir væru stefnu-
lausir í varnar- og öryggismálum og
sagði að Ísland mundi í framtíðinni
tengjast Evrópu enn meir og bætti
við:
„Þar verður okkar öryggissam-
félag, þegar til framtíðar er litið.“
Er það svo?
Hverjir eru hinir raunhæfu kost-
ir, sem við okkur blasa í þeirri
stöðu, sem nú er komin upp í örygg-
ismálum okkar eftir ákvörðun
Bandaríkjamanna?
Í fyrsta lagi er hugsanlegt að við
gætum samið við þá um reglulegt
eftirlitsflug í námunda við Ísland
frá stöðvum þeirra í Bretlandi, þar
sem þeir hafa enn mikinn flugvéla-
kost.
Í öðru lagi gætum við hugsanlega
samið um reglulegt eftirlitsflug á
vegum Atlantshafsbandalagsins
með svipuðum hætti og Eystra-
saltsríkin hafa gert og vissulega
koma ýmis Evrópuríki þar við sögu.
Í þriðja lagi gætum við samið um
sambærilegt eftirlitsflug af hálfu
Atlantshafsbandalagsins og banda-
lagið hefur með höndum yfir Slóv-
eníu, sem er með dálítið öðrum
hætti en yfir Eystrasaltsríkjunum.
Hér er ýmist um að ræða kosti,
sem snúa að Bandaríkjunum beint
eða óbeint, þegar um atbeina Atl-
antshafsbandalagsins er að ræða.
Í samningaviðræðunum við
Bandaríkjamenn á dögunum komu
svo fram nýjar og forvitnilegar hug-
myndir, sem lítil skynsemi væri í að
vísa frá á þessu stigi.
Það er ljóst að Norðurlöndin hafa
ekki bolmagn til að taka að sér
varnir Íslands. Raunar fer ekki á
milli mála, að ekkert Evrópuríkj-
anna hefur bolmagn til þess.
Morgunblaðið hefur hvatt til
þess, að við eflum pólitísk samskipti
okkar við Þýzkaland mjög en í því
felst ekki að blaðinu komi til hugar
að Þjóðverjar geti tekið að sér varn-
ir Íslands.
Yfirlýsing Ingibjargar Sólrúnar á
Alþingi í fyrradag er innantóm orð.
Hún hefur ekkert innihald. Ef ein-
hver stjórnmálaflokkur er stefnu-
laus í varnar- og öryggismálum Ís-
lendinga er það Samfylkingin.