Morgunblaðið - 08.04.2006, Síða 36

36 LAUGARDAGUR 8. APRÍL 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
HINN 29. mars birtist pistill
Hjartar Gíslasonar,
Bryggjuspjall í
Verinu. Þar fjallaði
hann um hina nýju
reglugerð um slæg-
ingu og slægingar-
stuðla sem gefin var út
af sjávarútvegs-
ráðherra nýlega. Vildi
hann að slægingar-
stuðlar yrðu algerlega
afnumdir til að auka
nákvæmni í vigtun
afla. Þessu er ég al-
gjörlega ósammála.
Afnám slægingar-
stuðla mundi alls ekki
auka nákvæmni, heldur þvert á
móti myndu þarna myndast að-
stæður fyrir ýmiss konar svindl
þegar menn senda inn endurvigt-
unarnótur eftir að fiskurinn er kom-
inn upp í fiskvinnsluhús og allt eft-
irlit yrði erfiðara. Einfaldast og
best er að lokavigtun fari fram á
hafnarvoginni.
Þetta kemur sér illa fyrir þá sem
landa á Fiskmarkað, sem þurfa þá
að eltast við endurvigtunarnótur í
hinum og þessum fiskvinnsluhúsum
sem keypt hafa aflann.
Það hentar ekki öllum vinnslum
að fá fiskinn slægðan, t.d. vilja þeir
sem flytja út ferska ýsu í flugi fá
ýsuna óslægða því þá er betra að
hreistra hana. Margir harðfiskverk-
endur kaupa óslægðan
fisk og flaka hann
óslægðan strax daginn
eftir, einnig eru salt-
fiskframleiðendur sem
handfletja fiskinn
strax nýjan og óslægð-
an. Enda hefur það
sýnt sig þegar landað
er hvorutveggja slægð-
um og óslægðum fiski,
að kaupendur greiða
nánast ekkert meira
fyrir slægða fiskinn
þrátt fyrir að þá sleppi
þeir við innyflakaup og
kostnað vegna slæg-
ingar. Sé ég því enga ástæðu til að
þvinga menn til að slægja þegar
kaupendur vilja það ekki.
Það væri mun betra að Hjörtur
Gíslason kynnti sér málin víðar en
hjá LÍÚ (Landssambandi íslenskra
útvegsmanna)
áður en hann fer að predika það
eina rétta, eins og hann kallar það.
Slægingarprósentan
En svo ég snúi mér að nýju
reglugerðinni, þá snýst hún um það
að þeir sem það vilja geti vigtað eft-
ir slægingu, sem er allt í lagi fyrir
þá sem það vilja. En hitt atriðið er
ekki í lagi, það er að slæging-
arprósentunni er breytt úr 16% í
12%.
Í fyrsta lagi hafa þeir sem barist
hafa fyrir því að vigta eftir slæg-
ingu alltaf talað um að 16% slóg-
hlutfall sé allt of lágt, en svo þegar
þeir fá að velja það að vigta eftir
slægingu finnst þeim allt í lagi að
sparka í hina sem landa óslægðu.
Þessi misheppnaða reglugerð kem-
ur sér verst fyrir smærri dagróðra-
báta, sem ótengdir eru vinnslu-
stöðvum.
Í öðru lagi, þegar þessi mál eru
skoðuð í sambandi við krókabátana,
þá er það þannig að þeir fengu
kvótanum upphaflega úthlutuðum í
óslægðum fiski, síðan eftir nokkur
ár var úthlutuninni breytt í slægt.
Tökum sem dæmi krókabát sem
upphaflega fékk 100 tonn í óslægðu,
síðan er kvótaúthlutuninni breytt í
slægt og fékk sá bátur þá úthlutað
84 tonnum slægt, sem engu breytti
því slóghlutfallið var áfram 16%
þannig að hann gat veitt 100 tonn
óslægt. En ef engar leiðréttingar
verða gerðar og krókabáturinn fær
12% slóghlutfall ofan á 84 tonna
kvótann, þá gerir það 95,46 tonn í
staðinn fyrir 100 tonn áður, sem er
skerðing upp á 4,54 tonn fyrir bát-
inn, sem upphaflega fékk úthlutað
100 tonnum óslægt.
Í þriðja lagi var sagt í frétta-
tilkynningu frá sjávarútvegsráðu-
neytinu að víðtækt samráð hefði
verið haft við hagsmunaaðila um
þessa breytingu, en það er ekki
rétt. Þessi nefnd LÍÚ-liða reyndi
með öllum ráðum að vinna sín
myrkraverk í hljóði, ekkert samráð
var haft við Landssamband smá-
bátaeigenda og ekkert samband var
haft við t.d. smábátafélagið Eld-
ingu. Víðtækt samráð er ekki rétta
orðið yfir þessi vinnubrögð sem eru
mjög ámælisverð og virðist sem
LÍÚ-klíkan hafi fengið að leika
lausum hala án samráðs við alla
hagsmunaaðila.
Skora ég að endingu á Einar K.
Guðfinnsson sjávarútvegsráðherra
að leiðrétta þessi mistök, breyta
reglugerðinni og taka upp 16%
slægingarstuðulinn á ný.
Málpípu LÍÚ svarað
Gunnlaugur Ármann
Finnbogason gerir athuga-
semdir við Bryggjuspjall
Hjartar Gíslasonar
’Það væri mun betraað Hjörtur Gíslason
kynnti sér málin víðar
en hjá LÍÚ.‘
Gunnlaugur Ármann
Finnbogason
Höfundur er formaður Eldingar,
félags smábátaeigenda á
norðanverðum Vestfjörðum.
Í MORGUNBLAÐINU 24.
mars er forustugrein sem heitir:
Vandi Tryggingastofnunar. Ég las
þessa grein en varð fyrir miklum
vonbrigðum. Leið-
arahöfundur hefur
áhyggjur af Trygg-
ingastofnuninni, en
virðist ekki leiða hug-
ann að fórnarlömb-
unum, rúmlega þús-
und ellilífeyris- og
örorkuþegum. Hann
spyr ekki hvernig
standi á þessum
ósköpum. Forstjóri
stofnunarinnar segir
að flestir fái af-
greiðslu eftir 6–8
mánuði. Að fenginni
reynslu væri eins hægt að segja
að svörin gætu dregist um tvö til
þrjú ár. Ég sendi umræddri stofn-
un fyrirspurn 9. janúar 2001 og
óskaði eftir útskýringum á út-
reikningum bóta frá hausti 2000.
Þrívegis ítrekaði ég erindi mitt
skriflega. Loksins barst mér svar-
bréf í janúar 2003.
Ég hefði glaðst ef leiðarahöf-
undur hefði spurt hvernig stæði á
þessum bréfum. Fyrir þá sem hafa
áhuga á því ætla ég að reyna að
útskýra það sem sennilega er
þarna á seyði. Ellilífeyrir Trygg-
ingastofnunar er í dag 22.873 kr. á
mánuði. Einhvern tíma í áranna
rás var tekin upp svokölluð tekju-
trygging í stað þess að hækka elli-
lífeyrinn. Tekjutryggingin er núna
44.838 kr. og þeir sem eru svo
heppnir að fá hvort tveggja fá á
mánuði 67.711 kr., en frá þeirri
upphæð dregst staðgreiðsla,
20.509 kr., svo að niðurstaðan
verður 47.202 kr.
Það er þó ekki sjálfgefið að við
fáum þessa tekjutryggingu. Á
haustin er okkur, gamla fólkinu,
gert að áætla tekjur okkar (og
eiginmanns/eiginkonu) fyrir næsta
ár. Með hliðsjón af þessari áætlun
er okkur skömmtuð tekjutrygging.
Næsta haust á eftir ber starfsfólk
Tryggingastofnunar áætlunina
saman við skattframtöl okkar og
þá kemur iðulega skellurinn.
Gamla fólkið hefur e.t.v. haft ein-
hverjar smátekjur sem það gat
engan veginn vitað um fyrir fram
og þá er tekjutryggingin skorin
niður og farið að innheimta inn-
borgun á ofgreiddri kröfu. Þegar
forstjóri stofnunarinnar talar um
að rúmlega 1000 bréf hafi borist
vegna endurreiknings bóta frá
2004, þá hefur þetta
gerst eftir að bornar
voru saman áætlanir
gamla fólksins frá
haustinu 2004 og
skattframtöl 2005.
Hvaða stétt annarri
en ellilífeyrisþegum
er gert að áætla
tekjur sínar ár fram í
tímann?
Þegar þarna er
komið og fólkið situr
uppi með miklu minni
tekjur en það hafði
gert ráð fyrir og er
orðið stórskuldugt við Trygg-
ingastofnunina er það alveg eyði-
lagt. Það veit að ef það ætlar sér
að afla sér einhverra aukatekna til
að hafa upp í tapið, þá er stofn-
unin sífellt á eftir því. Sumir
reyna að spara, aðrir reyna að
skrifa bréf og við vitum að síðast í
mars 2006 er enn ósvarað rúmum
1000 bréfum frá haustinu 2005!
Oftast eru þessar tekjur ein-
angrað fyrirbæri. Ég get tekið
nokkur dæmi um fólk sem lent
hefur í þessu: Í sjónvarpinu var
sagt frá gamalli, heilsulausri konu
sem hafði fengið lítils háttar dán-
arbætur eftir löngu látinn mann
sinn. Ég frétti af manni sem hafði
fengið heiðursgjöf frá félagi sem
hann var í. Hjón höfðu fengið
greidda gamla skuld o.s.frv. Allt
voru þetta hermdargjafir ef svo
má segja, bæði þurfti að greiða af
þeim skatta og svo var tekjutrygg-
ingin að mestu horfin mislangan
tíma.
Sjálfsagt þykir einhverjum ég
taka of djúpt í árinni þegar ég
segi í upphafi að Tryggingastofn-
un ofsæki gamalt fólk, en þessar
aðfarir hafa þannig áhrif á okkur
að með því verður þeim best lýst.
Hvers vegna er ellilífeyrir frá
Tryggingastofnun svona hlægilega
lágur? Hvers vegna er tekjutrygg-
ingin ekki felld inn í ellilífeyrinn?
Hvers vegna fær ekki allt gamalt
fólk sama ellilífeyri frá Trygg-
ingastofnun? Flest höfum við
greitt til trygginganna frá unga
aldri. Þeir sem hafa miklar lífeyr-
istekjur auk ellilífeyris fengju þá
bara hærri skatta. Er þetta ekki
fyrst og fremst mál skattsins?
Hvers vegna eru hjón spyrt svona
saman eins og gert er í þessum út-
reikningum? Og hvers vegna fellur
ellilífeyrir alveg niður ef fólk hef-
ur ákveðnar mánaðartekjur?
Ég held að ef Tryggingastofnun
þyrfti ekki að leika leynilöggur og
fylgjast með hverjum eyri sem
gamla fólkið fær yrði vinnan þægi-
legri hjá stofnuninni og hún gæti
svarað bréfum og væri ekki neydd
til að fjölga starfsfólki á hverju
ári. Félög eldri borgara hafa ár-
lega borið upp tillögur og kvart-
anir út af þessum málum. Þing-
menn og ráðherrar fara þá í
ræðustól og tala fjálglega um frí-
tekjumark og eitthvað þess háttar.
En það gerist ekki neitt. Enda eru
þingmenn og ráðherrar búnir að
tryggja framtíð sína þannig að
þeir hafa engar áhyggjur af svona
smámálum. Langstærsti hópur
gamals fólks sem nú fær ellilaun
frá Tryggingastofnun hefur ekki
nema lítilfjörleg eftirlaun og ekki
aðstæður til að bæta úr því.
Við ykkur, sem eruð komin á
ellilaun hjá Tryggingastofnun eða
eruð um það bil að komast á ald-
ur, get ég aðeins sagt þetta sem
ég hélt þó að ég myndi aldrei
segja, hvað þá opinberlega: „Ef
þið vinnið eitthvað fáið það þá
greitt svart, munið að láta það
hvergi koma fram, reynið að fela
hverja krónu. Ef þið eruð að
hætta að vinna og eruð beðin að
vinna eitthvað fram yfir aldur,
gerið það þá ekki nema fá það
greitt svart.“
Hvers vegna ofsækir Trygg-
ingastofnun gamla fólkið?
Steinunn Bjarman fjallar
um framferði hins opinbera
gagnvart öldruðum ’Ef þið eruð að hættaað vinna og eruð beðin
að vinna eitthvað fram
yfir aldur, gerið það
þá ekki nema fá það
greitt svart.‘
Steinunn Bjarman
Höfundur er lífeyrisþegi
og býr í Kópavogi.
VINSTRI græn eru í góðri sókn
í Reykjavík ef marka má nýjustu
skoðanakönnun Gallup og staðan er
sterk á landinu öllu.
Fylgisaukning VG til
borgarstjórnarkosn-
inga í Reykjavík milli
mánaða eru heil 4%.
Vantar nú herslumun-
inn að VG fái tvo
borgarfulltrúa og
komi þar með í veg
fyrir hreinan meiri-
hluta Sjálfstæðis-
flokksins. Flestum
sem fylgjast með um-
ræðunni og þróun
mála í Reykjavík er
löngu ljóst að slag-
urinn mun standa
milli Vinstri grænna
og Sjálfstæðis-
flokksins. Styrkur VG
ræður um hvort fé-
laghyggjan, sam-
hjálpin og umhyggjan
fyrir náttúrunni ráði
ferð næsta kjörtímabil
eða einkavæðing al-
mannaþjónustu og stóriðjudraumar.
Baráttan um borgina stendur
milli Vinstri grænna og Sjálfstæð-
isflokksins.
Skoðanakönnun Gallup á fylgi
flokkanna í kosningu til borg-
arstjórnar í Reykjavík sýnir ótví-
rætt hvar átakalínurnar liggja og
að 2. maður á lista Vinstri grænna
er hársbreidd frá því að fella 8.
mann á lista Sjálfstæðisflokksins.
Reyndar var fréttaflutningur af
skoðanakönnuninni furðulegur, en
slegið var upp í fyrirsögn að Sam-
fylkingin yki fylgi sitt. Vissulega
jókst það um 1% á milli mánaða
sem er ágætt, en getur þó vart tal-
ist tilefni stórfyrirsagna. Frétta-
efnið er fylgisaukning Vinstri
grænna um 4% á milli mánaða til
kosningar borgarstjórnar í Reykja-
vík og fylgistap Sjálfstæðisflokksins
um 5%. Þó létu fréttastofur nánast
að því liggja að einungis tveir
flokkar væru í framboði. Fyrirsögn
á fréttavef RÚV: „Samfylking
styrkist en Sjálfstæðisflokkur fengi
hreinan meirihluta“. Á Mbl.is:
„Fylgi Samfylkingar eykst sam-
kvæmt niðurstöðum skoðanakönn-
unar Gallup.“ Fréttablaðið var í
sama dúr.
Ég hef ekki trú á því að Gallup
láti kaupa sig til að senda út frétt í
þessum dúr frá niðurstöðum könn-
unar þar sem svo misvísandi og
leiðandi túlkun er gef-
in. Vegna trúverð-
ugleika Gallup er þó
nauðsynlegt að stofn-
unin gefi upp reglur
sínar varðandi birtingu
skoðanakannana og
fréttatilkynninga af
þeirra hálfu. Er
skemmst að minnast
álkönnunarinnar fyrir
iðnaðarráðherra meðal
meginþorra Norðlend-
inga þar sem spurt var
í lokin hvaða flokk
svarandinn kysi.
Hvorki iðnaðarráð-
herra né Gallup hefur
gefið trúverðuga skýr-
ingu á þeirri spurningu
en niðurstaða hennar
hefur ekki verið birt.
Í umræðunni um
einkavæðingu Rarik
kom skýrt fram sér-
staða Vinstri grænna,
en þar gengu í eina sæng Fram-
sókn, Sjálfstæðisflokkur og Sam-
fylking og studdu hlutafélagavæð-
ingu Rarik. Þeim rökum var beitt
að það væri svo gott fyrir fyr-
irtækið að vera hlutafélag. Þó er
augljóst að þarna eru stigin fyrstu
skref í að selja Rarik. Allir vita ör-
lög Landsímans, fyrst var honum
breytt í hlutafélag og síðan seldur,
þvert á gefin loforð og hástemmdar
yfirlýsingar um að slíkt kæmi aldr-
ei til. Reynslan erlendis sýnir að
einkavæðing orkuveitna leiðir til
hækkaðs verðs og minna afhend-
ingaröryggis til notenda. Orkuveita
Reykjavíkur er ein mikilvægasta
þjónustustofnun í eigu íbúanna.
Vinstri græn í Reykjavík hafa stað-
ið vörð um Orkuveituna. Fram-
sóknarflokkur, Samfylking og Sjálf-
stæðisflokkur studdu einkavæðingu
Rarik og talsmenn þess síðast-
nefnda vildu selja Rarik strax.
Hvað munu þeir gera í Reykjavík
við Orkuveituna fái þeir til þess
völd?
Styrkur Vinstri grænna tryggir
að hún verði ekki einkavædd og
seld.
Að forðast tvískinnung
Sama er upp á teningnum í virkj-
unarmálum. Vinstri græn vilja setja
stopp á frekari álbræðslur og stór-
virkjanir með tilheyrandi umhverf-
isspjöllum. Framsókn er haldin
öfgafullri áltrú og virðist vilja stífl-
ur í hvert fljót og álver í hvern
fjörð. Og því miður þegar á herðir
styðja fulltrúar Samfylkingarinnar
nýjar álbræðslur, stíflugerð og
stórvirkjanir ef það er fyrir álver í
þeirra heimabyggð. Sú er a.m.k.
raunin í Skagafirði, Eyjafirði,
Húsavík og Hafnarfirði. Í Reykja-
vík er tekist á um hvort Orkuveitan
blandi sér enn frekar í stórvirkjanir
með tilheyrandi umhverfisspjöllum
í þágu álbræðslna. Sömu aðilar geta
svo á góðri stundu haldið há-
stemmdar ræður um umhverf-
isvernd, fjölbreytni og nýsköpun
atvinnulífs.
Fylkjum liði
Skoðanakannanir eru ekki kosn-
ingar. En tíðindi helgarinnar eru
góður byr í segl Vinstri grænna í
Reykjavík og um land allt. Sam-
fylkingin fær væntanlega sína 6
fulltrúa í Reykjavík. Slagurinn um
meirihlutann í Reykjavík stendur
nú í raun milli 2. manns Vinstri
grænna og 8. manns á lista Sjálf-
stæðisflokksins. Sókn VG í Reykja-
vík er góð hvatning til framboða
Vinstri grænna til sveitarstjórna
um land allt.
Góður byr í seglum
Vinstri grænna
Jón Bjarnason skrifar
um fylgi flokkanna
Jón Bjarnason
’Tíðindi helg-arinnar eru
góður byr í segl
Vinstri grænna í
Reykjavík og um
land allt.‘
Höfundur er alþingismaður Vinstri-
hreyfingarinnar – græns framboðs.