Morgunblaðið - 04.05.2006, Síða 46

46 FIMMTUDAGUR 4. MAÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Spennan lá í loftinu í Kringlu-bíói fimmtudagskvöldið 27.apríl sl. Ástæðan var tíma-
mótaviðburður í kvikmyndasögu
landsmanna, sem sannarlega hefur
einkennst af framsýni og tals-
verðum stórhug hvað tækni- og
umhverfismál snertir. Sögusviðið
var aðalsalurinn í Kringlubíói, og
svo rúllaði fyrsta kvikmyndin af
stað með stafrænni tækni. Þar er
búið að koma fyrir fyrstu digital
eða stafrænu sýningarvélinni á
landinu, en til samanburðar má
nefna að bíóið er aðeins það
fimmta á Norðurlöndunum til að
taka byltingarkennda tæknina í
notkun.
Í öllum heiminum eru um
136.000 kvikmyndasalir, þar af eru
um 35.000 í Bandaríkjunum og að-
eins um 300 þeirra útbúnir með
stafrænum sýningarvélum. Í Evr-
ópu eru innan við 100 salir með
slíkum útbúnaði í dag, þar af 60 á
Bretlandseyjum.
  
Hvað gerðist um kvöldið íKringlubíói var talsvert æv-
intýri. Myndin á tjaldinu minnti á
myndgæði hátækni plasma-
sjónvarpsskjáa, lengra verður
varla náð á næstunni. Hún var
nánast „picture perfect“, eins og
sagt er í hinum engilsaxneska
heimi, bíógestir sjá að skerpan er
meiri og flökt á ljósi úr sögunni.
Með nýju tækninni eru myndirnar
sýndar af hörðum disk í stað
gömlu filmunnar, sem gerir að
verkum að hljóð- og myndgæði
eru mun meiri en áður hefur
þekkst í kvikmyndahúsum. Auk-
inheldur er vandamálið með slitn-
ar filmur úr sögunni og gæðin
haldast óskert, hversu oft sem
myndin er sýnd.
Bílar – Cars, myndin sem sýnd
var við þetta tækifæri , var einkar
vel við hæfi. Persónur allar eru
bílategundir og er nýjasta tölvu-
teiknimyndin (CGI), frá Pixar, sem
er frumkvöðull á því sviði og leik-
stýrt af höfundi Toy Story 1. og 2.
, og A Bug’s Life. Slíkar myndir
njóta sín e.t.v. best með stafrænu
sýningartækninni, allavega hefur
undirritaður ekki séð skýrari
mynd né tærari liti. Hér var um
eina fyrstu forsýningu að ræða á
myndinni, Cars verður frumsýnd
opinberlega í næsta mánuði og
fjallað efnislega um hana þegar
þar að kemur. Þó verð ég að
skjóta því inn í að útilokað er að
sjá fyrir sér bílaflota samtímans
sem kvikmyndastjörnur. Gömlu,
bandarísku kaggarnir skapa ald-
eilis frábæra karaktera í kvik-
mynd, hver með sínum sterku per-
sónueinkennum, maður þekkti
tegundina, árgerðina og und-
irgerðina út við sjóndeildarhring-
inn á blómatímum Detroit-
drekanna. Síðan kom orkukreppan
og japanska grámyglan og evr-
ópska flatneskjan hélt innreið sína.
Öll ökutæki nánast eins, líkt og sjá
má á götunum og engin batamerki
í sjónmáli. En það er önnur saga.
  
Fæðingin hefur verið löng ogströng og umræðan um staf-
ræna sýningartækni er fjarri því
að vera ný af nálinni því langt er
um liðið síðan möguleikarnir
blöstu við. Þróunarvinnan hefur
verið tafsöm og er ekki lokið og
kvikmyndaverin tóku sér langan
tíma í að velja rétta formatið og
koma sér saman um staðal sem
gildir um allan heim. Nú er hann
til staðar og nefnist DCI og nær
yfir þann búnað sem kvikmynda-
húsin verða að ráða yfir til þess að
þau fái að sýna myndir á stafræn-
an hátt.
Annað ljón í veginum er sá gíf-
urlegi kostnaður sem fylgir breyt-
ingunum. Bíóin verða að setja upp
nýjar sýningarvélar sem spila
myndina af harða disknum sem
þau kaupa af kvikmyndaverunum í
stað filmunnar. Það er ekki fyrr
en um mitt þetta ár sem risarnir
vestra, Sony, Warner, Fox, Pa-
ramount og Universal, framleiða
allar sínar myndir fyrir digital-
búnaðinn og tala forráðamenn ís-
lensku kvikmyndahúsanna um að á
næstu 12 mánuðum verði spreng-
ing um allan heim og fjölmörg
kvikmyndahús komi sér upp staf-
rænum búnaði innan þess tíma-
ramma. Engu að síður verða kvik-
myndahúsin að eiga venjulegar
sýningarvélar næstu árin, filman á
nokkur ár eftir, bæði hjá minni
framleiðendum og meðal þjóða
sem hafa ekki efni á að fylgjast
með þróuninni.
Á móti getur komið stuðningur
frá risaverunum í Hollywood sem
hagnast mjög á breytingunum,
m.a. lækkar rándýr filmuvinna og
sendingarkostnaður. Jafnvel enn
þyngra vegur á metunum að staf-
ræna tæknin á að gera þjófum lífið
leitt, en vegna stolinna mynda á
netinu og á mynddiskum, verður
kvikmyndaheimurinn árlega af
milljörðum dala. Eru hörðu disk-
arnir m.a. þannig útbúnir að þeir
eru dulkóðaðir og afkóðaðir ein-
ungis ákveðinn, umsaminn tíma á
degi hverjum.
  
Hvað sem öllu þessu viðvíkur erfyrsta stafræna kvikmynda-
húsið orðin staðreynd. Brautryðj-
endurnir, Samfélagið, sem rekur
m.a. Sambíóin og Háskólabíó,
hyggst fjölga stafrænum sýning-
arsölum fljótlega og keppinaut-
arnir eru að vinna í sínum áætl-
unum þessa dagana.
Smárabíó var byggt með staf-
rænar sýningar í huga og þar
verður frumsýnd stórmyndin
Eragon um næstu jól. Miðað við
hversu vel forráðamenn kvik-
myndahúsanna hafa fylgst með
tækninýjungum til þessa, spái ég
því að allir stærstu bíósalir lands-
ins státi af stafrænum sýning-
arkerfum, ef ekki um jólin 2006,
þá að ári.
Stafræn bylting í bíómálum
’Með nýju tækninni erumyndirnar sýndar af
hörðum disk í stað gömlu
filmunnar, sem gerir að
verkum að hljóð- og
myndgæði eru mun meiri
en áður hefur þekkst í
kvikmyndahúsum.‘
Úr Cars: Gömlu, bandarísku kaggarnir skapa aldeilis frábæra karaktera í
kvikmynd, hver með sínum sterku persónueinkennum.
folk@mbl.is
AF LISTUM
Sæbjörn Valdimarsson
ÞAÐ var mikið fjör á Vorblótinu á
NASA sl. föstudagskvöld þegar Sig-
tryggur Baldursson og Flístríóið
ásamt Kjartani Hákonarsyni trylltu
í kalýpsói. Þótt ég hafi aldrei verið
mikill kalýpsóaðdáandi og viti engin
deili á Rafael Beleon sem Bogomil
tileinkaði tónleikana og hefur snarað
textum hans eins og: Þura þú ert svo
nastý/og óefað þú heldur fast í …
gat ég ekki annað en hrifist af hryn-
sterkri tónlistinni og feikigóðri spila-
mennsku Flísara og ekki síst gests
þeirra: Kjartans Hákonarsonar
trompetleikara. Kalýpsótónlistin er
afrískættuð og náði hápunkti vin-
sælda sinna um miðja síðustu öld
þegar Andrews-systur fluttu lag
Lord Kitchner, „Romm og kóka-
kóla“, og Harry Belafonte söng Ban-
anabátasöng sinn og enn lifir hún
góðu lífi á karabísku eyjunum og
sumstaðar í Mið-Ameríku.
Sigtryggur Baldursson eða Bogo-
mil Font hefur farið á kostum í
djassskotinni tónlist hérlendis und-
anfarin ár; með Millunum, Stórsveit-
inni og Flís, svo eitthvað sé nefnt.
Krúnereðlið hefur hann innbyggt,
lífsfjörið, músíkalítetið og hryngáfan
er sterk. Þótt hann sé enginn Hauk-
ur Morthens er útgeislunin mikil og
þar skilur oft á milli feigs og ófeigs.
Svo kann hann að velja sér meðleik-
ara og þarna trylltu Flísarar hver
öðrum betur. Hrynur þeirra var
ávallt heitur og sterkur og það er
það sem þarf í kalýpsóið. Eyrnakon-
fektið voru svo sólóar Kjartans Há-
konarsonar. Tónninn litaður af
boppmeisturum eins og Brown og
Morgan og stundum brá Viðari Al-
freðssyni fyrir í sólóum hans (hver
fær kvótann?).
Morgunblaðið/ÞÖK
„Krúnereðlið hefur hann innbyggt, lífsfjörið, músíkalítetið og hryngáfan
er sterk. Þótt hann sé enginn Haukur Morthens er útgeislunin mikil og þar
skilur oft á milli feigs og ófeigs,“ segir m.a. um Bogomil Font í dómi.
Geggjað kalýpsó
VORBLÓT Á NASA
Tónlist
Bogomil Font söngur, kongur og slag-
verk, Kjartan Hákonarson trompet, Davíð
Þór Jónsson hljómborð, Valdimar Kol-
beinn Sigurjónsson bassa og Helgi Svav-
ar Helgason trommur.
Föstudagskvöldið 28.4.
Bogomil og Flís
Vernharður Linnet
Sími - 564 0000Sími - 462 3500
Inside Man kl. 8 og 10.25 B.i. 16 ára
Rauðhetta m/íslensku tali kl. 6
The Hills Have Eyes kl. 10 B.i. 16 ára SÍÐASTA SÝN
Ice Age 2 m/ensku tali kl. 8 SÍÐASTA SÝN M. ENSKU TALI.
Hoodwinked/Rauðhetta m. ensku tali kl. 4, 6, 8 og 10
Rauðhetta/Hoodwinked m. ísl. tali kl. 4 og 6
Prime kl. 8 og 10.30
Prime Lúxus kl. 5.30, 8 og 10.30
The Hills have Eyes kl. 8 og 10.30 B.i. 16 ára
Ice Age 2 m. ensku tali kl. 4, 6 og 8
Ísöld 2 m. ísl. tali kl. 4 og 6
When a Stranger Calls kl. 10 B.i. 16 ára
Sýnd með
íslensku og
ensku tali
eee
V.J.V Topp5.is
eee
H.J. Mbl
eee
J.Þ.B. Blaðið
„Ég var ónýtur eftir
myndina hún var
svo fyndin.“
Svali á FM 957
„Rauðhetta
á sterum“
H.Þ.H. bio.is
Mannbætandi og þrælfyndin rómantísk
gamanmynd með með Uma Thurman
og Meryl Streep í fantaformi!
N ý t t í b í ó
Eins og þú hefur aldrei séð hana áður
Sýnd með íslensku og ensku tali
Birgitta Haukdal
fer á kostum
sem Rauðhetta
í íslensku
talsetningunni
Klúbbakvöld Breakbeat.is hafanotið mikilla vinsælda und-
anfarin misseri og óhætt er að segja
að kvöldin séu ein þau langlífustu
sem haldin eru í Reykjavík. Í kvöld
fer fram fyrsta Breakbeat-kvöld
sumarsins og af því tilefni verður
frítt inn á Pravda þar sem herleg-
heitin fara fram. Að venju hefst
gleðskapurinn á slaginu níu og
stendur til eitt eftir miðnætti. Fasta-
snúðar Breakbeat.is samsteyp-
unnar, þeir Kalli, Lelli og Gunni
Ewok, standa vaktina bakvið plötu-
spilarann og sjá um að skemmta
dansþyrstum gestum með bumbum
og bössum og brotnum töktum fram
eftir kvöldi. www.breakbeat.is Fólk folk@mbl.is
Stuðboltinn Keith Richards, gít-arleikari rokkhljómsveitarinnar
Rolling Stones, hefur verið útskrif-
aður af sjúkrahúsi í Auckhald á Nýja-
Sjálandi, en Richards var fluttur
þangað með flugvél eftir að hann datt
niður úr pálmatré á Fijieyjum í síð-
ustu viku og fékk heilahristing.
Ekki hefur verið staðfest hvernig
óhappið vildi til. Talsmaður Rolling
Stones hefur aðeins sagt að Richards
hefði fengið heilahristing.
Ekki er ljóst hvort þetta muni hafa
áhrif á yfirstandandi hljómleikaferð
Rolling Stones, en næstu hljómleikar
verða í Barcelona síðar í maí.