Morgunblaðið - 16.05.2006, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 16. MAÍ 2006 25
UMRÆÐAN
ÍSLAND er vaxandi ferðamanna-
land og hingað koma árlega fleiri
gestir en sem nemur íbúatölunni.
Ferðaþjónustan keppir um efstu
sætin í gjaldeyris-
tekjum þjóðarbúsins.
Hvernig má það vera ef
ferðaþjónusta er bara
sumarvinna?
Ástæðurnar eru gíf-
urleg fjölgun ferðafólks
á háönn og ferðaþjón-
usta að vetri er í gíf-
urlegum vexti á heims-
vísu. Nágrannaþjóðir
okkar, sérstaklega
Finnar, hafa markaðs-
sett skammdegið og
kuldann sem áhuga-
verða ferðareynslu að
vetrarlagi. Þessi straumur beinist
einnig til Íslands. En er þetta enn
eitt tækifærið til verðmætasköpunar
sem við landsbyggðarfólk látum suð-
vesturhorninu eftir?
Skipulag og ímynd
Góð ímynd er fjöregg ferðaþjón-
ustunnar. Skipulagsmálin eru af-
drifarík fyrir ímynd sveitarfélags,
þau koma öllum íbúum við, en ferða-
þjónustuaðilum sérstaklega. Sveitar-
félag sem vill efla ferðaþjónustu þarf
að vanda til skipulagsmála. Ímynd
og skipulag fara saman: Ef ímynd
Skagafjarðar er blómlegt landbún-
aðarhérað þarf landbúnaður að vera
sýnilegur í skipulaginu. Ef ímyndin
er söguhérað með lifandi menningar-
arf verður sú ímynd að koma fram.
Skipulag sem vanrækir t.d. merking-
ar sögustaða rýrir þessa ímynd.
Skipulagið er grundvöllur fyrir
framtíðaráætlunum. Aðili sem ætlar
að byggja sumarhúsahverfi þarf
skipulagið til þess að geta tekið
skynsamlegar ákvarðanir. Verður
lögð hitaveita, hvenær er það fyr-
irhugað? Hvaða starfsemi er leyfð
og/eða fyrirhuguð í ná-
grenninu? Hvað með
samgöngumál, eru lík-
ur á að einhverjar
breytingar verði á um-
ferð í næsta nágrenni
fyrirtækisins? Verða
lagðar reiðleiðir eða
merktar gönguleiðir
sem geta skapað mark-
aðstækifæri fyrir við-
komandi?
Það á að vera aug-
ljóst hvert stefnir fyrir
fólk sem er að sækja
um lóð, hvort sem er
fyrir verkstæði, sumarbústað eða
íbúðarhús. Skipulagsmál snúast ekki
bara um virkjanir og vegastæði, þau
snúast um vaxtarskilyrði samfélags-
ins.
Aðlaðandi og aðgengilegt um-
hverfi er umgjörð um gott mannlíf.
Sveitarfélag sem sýnir snyrti-
mennsku og gott viðhald eigin eigna
er að sýna metnað íbúa og óbeint að
leggja ferðaþjónustunni lið. Útivist-
arsvæði með göngustígum, borðum
og bekkjum til að tylla sér á og njóta
stundarinnar, leikvellir og íþrótta-
mannvirki eru meðal þess sem sveit-
arfélag ber ábyrgð á og gerir staðinn
aðlaðandi sem áfangastað. Sterkt
umhverfissvið er því mikilvægur
stuðningur við ferðaþjónustuna.
Ferðafólk spyr eins og íbúar hvort
snyrtimennska sé einungis á yf-
irborðinu, eða er raunverulegur
áhugi á verndun umhverfisins? Er
sveitarfélagið með sjálfbæra stefnu í
sorpmálum, eru fráveitumál í lagi?
Fyrirtæki sækjast eftir umhverf-
isvottun, ábyrg meðferð á sorpi er
skilyrði fyrir vottun í mörgum vott-
unarkerfum. Meðan slíkt er ekki í
boði í sveitarfélaginu búa fyrirtækin
við skert starfsskilyrði.
Öryggi er lykilatriði í markaðs-
setningu Íslands sem áfangastaðar,
m.a. er því haldið fram að hér megi
drekka vatnið beint úr krananum og
að hér sé friðsamlegt samfélag. Því
eru uppákomur eins og mengun
vatnsveitu eða smit í afurðastöðvum,
ofbeldi og/eða ofneysla á skemmti-
stöðum ógnun við ímynd staðarins.
Eftirfylgni með slíkum öryggis-
þáttum er því hagur allra íbúa.
Vaxtarmöguleikar
Íslensk ferðaþjónusta stendur
frammi fyrir ógnum og tækifærum,
ofsetning áfangastaða er ógnun að
sumarlagi. Henni verður að mæta
með uppbyggingu og markaðs-
setningu fleiri áfangastaða og þar
liggur m.a. tækifæri fyrir Skaga-
fjörð. Önnur leið er að stýra
straumnum inn á lágönn með til-
boðum og markaðssetningu á
áfangastaðnum að vetrarlagi.
Töluvert hefur þegar verið lagt í
þjónustu utan háannar, skíðasvæðið
í Tindastól, uppbyggingu gistiað-
stöðu og menningarstofnana með að-
dráttarafl á öllum árstímum. Í skipu-
lagi helstu áfangastaðanna þarf að
gera ráð fyrir aukningu þjónustu ut-
an háannar. Í því sambandi bendi ég
á að lágönnin er einmitt tíminn til að
rækta heimamarkaðinn, þjónusta
nágrannana þannig að þeir meti
þessa atvinnugrein í samfélaginu.
Ferðamannastraumur víða um
land er enn lítill yfir veturinn, enda
liggur þjónustan meira og minna
niðri. Þó fer hann vaxandi og gestir
koma þá jafnvel heim á helstu ferða-
mannastaðina en fá enga þjónustu.
Þótt þar sé „opið eftir samkomulagi“
þýðir það bara lokað. Það þarf að
vera mjög augljóst fyrir gestunum
hvert þeir eiga að snúa sér og að þeir
séu velkomnir. Ferðaþjónusta er
hluti af þjónustustigi samfélagsins.
Íbúar hafa ekki síður þörf fyrir af-
þreyingu og aðgengi að veitinga-
húsum en gestirnir. Markaðssetning
áfangastaðarins Skagafjarðar er lið-
ur í sjálfsmynd samfélagsins. Slag-
orðin sem við höldum á lofti til að
laða að gestina eiga að endurspegla
það, sem við íbúarnir erum stolt af.
Uppbygging á þessu sviði er því liður
bæði í að gera atvinnulífið fjölbreytt-
ara og mannlífið skemmtilegra.
Ferðaþjónustan á að vera gæði og
gleði, hún er fyrir alla.
Ferðaþjónustan og samfélagið
Guðrún Helgadóttir fjallar
um ferðaþjónustuna ’Ferðaþjónustan á aðvera gæði og gleði, hún
er fyrir alla.‘
Guðrún Helgadóttir
Höfundur er kennari við ferða-
máladeild Háskólans á Hólum.
ÞAÐ hefur þegar vakið athygli
að Orkuveita Reykjavíkur í sam-
starfi við Klasa ehf. hyggst standa
fyrir meiriháttar sumarhúsabyggð
við Úlfljótsvatn og úthluta þar lóð-
um, til að byrja með við vestanvert
vatnið, allt frá Úlf-
ljótsvatnskirkju
skammt frá búðum
skátanna, í átt að
norðurenda vatnsins
þar sem Steingríms-
stöð er. Þetta svæði á
að bita niður í 181 lóð,
leggja vegi, vatn,
skolpveitu og annað
tilheyrandi.
Á síðasta þingi voru
sett lög nr. 85/2005 um
verndun Þingvalla-
vatns og vatnasviðs
þess. Þar segir m.a. í
2. gr. laganna: „Landsvæði innan
eftirgreindra marka og Þingvalla-
vatn skulu vera sérstakt vatns-
verndarsvæði, verndarsvæði Þing-
vallavatns: Að sunnan eru mörkin
úr Stapa við Úlfljótsvatn (marka-
punktur jarðanna Kaldárhöfða og
Efribrúar) þvert yfir vatnið í
Sauðatanga, þaðan bein lína í horn-
punkt jarðanna Úlfljótsvatns og
Hlíðar efst í Baulugili (við Þrí-
vörðuflatir)…“ Lýsing 2. gr. heldur
svo áfram allt í kringum vernd-
arsvæðið.
Svo segir í 3. gr.: „Innan vernd-
arsvæðisins er óheimilt að gera
nokkuð það sem getur spillt vatni
eða mengað það, bæði yfirborðs-
vatn og grunnvatn.“
Til glöggvunar fyrir lesendur
fylgir grein þessari kort, þar sem
markalína verndarsvæðisins er
dregin eftir 2. gr. laganna. Allt
svæðið norðan og vestan megin við
(þ.e. vinstra megin og ofan við) lín-
una er á verndarsvæði Þingvalla-
vatns. Aðeins smáræma á einum
stað meðfram Úlfljótsvatni kynni að
liggja utan þess.
Í greinargerð með tillögu að
breytingu á aðalskipulagi Gríms-
ness- og Grafningshrepps 2002–
2014, dagsettri 2. nóvember 2005,
er hins vegar reynt að komast und-
an því að viðurkenna að vernd-
arsvæði ofangreindra laga sé eins
og það er í raun skilgreint í lög-
unum. Í greinargerð-
inni segir m.a. á bls.
10: „Mynd 2 sýnir af-
mörkun á verndar-
svæði vatnasviðs Þing-
vallavatns og mörk
vatnasviðs
Þingvallavatns skv.
fylgiskjali með lögum
nr. 85/2005 um vernd-
un Þingvalla og vatna-
sviðs þess.“
Síðan fylgir umrædd
mynd með skýrslunni,
og undir henni er enn
áréttað að þetta sé
fylgiskjal með lögum nr. 85/2005.
En þá hefur myndinni verið breytt
frá fylgiskjali því sem var með lög-
unum, þótt látið sé líta svo út, að
kortið sé tekið úr lögunum beint.
Breytinganna er hvergi getið.
Í lögunum sjálfum er umrætt
kort titlað „Verndarsvæði Þing-
vallavatns“, en skýrsluhöfundar
hafa breytt titlinum í „Vatnasvið
Þingvallavatns“.
Breytingin er með nákvæmlega
sama letri og á kortinu með lög-
unum, greinilega til að villa um fyr-
ir lesendum.
Síðan hafa höfundar bætt inn
tveim nýjum línum á sitt kort sem
ekki eru í lögunum. Önnur á að
sýna „mörk vatnsviðs Þingvalla-
vatns“.
Þessara síðarnefndu marka er
hvergi getið í lögunum, heldur eru
þau tekin upp úr bókinni Þingvalla-
vatn frá 2002, og hafa ekkert laga-
gildi.
Í skýrslunni segir á bls. 10, í
kafla 3.2.7: „Fyrirhuguð byggð
lendir að litlum hluta innan vernd-
arsvæðis vatnsviðs Þingvalla og enn
minna svæði, eða u.þ.b. 5 ha, nyrst
á svæðinu lendir innan vatnsviðsins
sjálfs…“
Þetta er ekki rétt. Eins og fyrr
segir og sjá má á meðfylgjandi
stækkuðu korti þá liggur nær allt
sumarhúsasvæðið innan vatns-
verndarsvæðis, verndarsvæðis
Þingvallavatns.
Það er því ekki annað að sjá en
að skýrsluhöfundar hafi viljað falsa
framsetningu á grunnforsendum
skipulagstillögunnar til að fá hag-
stæða niðurstöðu fyrir seljanda
landsins, Orkuveitu Reykjavíkur.
Ég hef lesið margar opinberar
skýrslur um dagana, en svona föls-
un – að taka fylgiskjal með lögum
frá Alþingi og breyta því til að halla
réttu máli – hef ég ekki séð áður.
Fyrirhuguð sumarhúsabyggð
við Úlfljótsvatn
Björn Matthíasson fjallar
um sumarhúsabyggð við
Úlfljótsvatn
’Það er því ekki annað að sjá en að skýrsluhöf-
undar hafi viljað falsa
framsetningu á grunn-
forsendum skipulagstil-
lögunnar til að fá hag-
stæða niðurstöðu …‘
Björn Matthíasson
Höfundur er hagfræðingur og
áhugamaður um náttúruvernd.
Íslensk stjórnsýsla
í samtímaspegli
Kynntu flér lokaverkefni
meistaranema í opinberri stjórns‡slu MPA
vi› Háskóla Íslands
18. maí 2006 í Öskju, náttúrufræ›ahúsi Háskóla Íslands
Dagskrá:
13:15 Setning: Dr. Ómar H. Kristmundsson, skorarforma›ur
stjórnmálafræ›iskorar HÍ
Málstofa 1
Fundarstjóri: Margrét S. Björnsdóttir, forstö›uma›ur
13:30-14:00 Skilvirkni, föst stær› e›a breytileg – Sigur›ur Björnsson
14:00-14:30 Stefnumótun fyrir unga og smáa skipulagsheild
– Sigurlaug fiorsteinsdóttir
14:30-14:50 Kaffihlé
14:50-15:20 Prófun á a›fer›afræ›i vi› stefnumótun í opinberum
stofnunum – Jón Gauti Jónsson
15:20-15:50 Starfsmannasamtöl í framhaldsskólum
– Bryndís Sigurjónsdóttir
15:50-16:05 Kaffihlé
16:05-16:35 „Af vondu le›ri gerast ei gó›ir skór“ – Gissur Pétursson
Málstofa 2
Fundarstjóri: Dr. Ómar H. Kristmundsson, lektor
13:30-14:00 Heildstæ› stefnumótun í heilbrig›ismálum: Íslenskar
heilbrig›isáætlanir í fortí› og nútí›
– Gu›rún fiórey Gunnarsdóttir
14:00-14:30 Sta›lar og stjórns‡sla: Framkvæmd „N‡ju a›fer›arinnar“
á Íslandi – Gu›rún Rögnvaldardóttir
14:30-14:50 Kaffihlé
14:50-15:20 Breytingar á vísinda- og tæknikerfinu á Íslandi
ári› 2003 – Edda Lilja Sveinsdóttir
15:20-15:50 Sameining fljónustuskrifstofa Evrópuáætlana - kostir
og gallar – Ásta Sif Erlingsdóttir
15:50-16:05 Kaffihlé
16:05-16:35 Hlutverk hins opinbera í atvinnuflróun
– Páll Magnússon
Málstofa 3
Fundarstjóri: Dr. Gunnar Helgi Kristinsson, prófessor
13:30-14:00 Félagsau›ur og netnotkun: Kenningar, rannsóknir
og tengsl – Svavar Jósefsson
14:00-14:30 Hva› veldur ásókn nemenda í fjarnám á háskólastigi?
– Ragnhei›ur fiorgrímsdóttir
14:30-14:50 Kaffihlé
14:50-15:20 Landsa›gangur a› gagnasöfnum og rafrænum tíma-
ritum – Ingibjörg Sverrisdóttir
15:20-15:50 Rafræn lyfjafyrirmæli – Esther Gu›mundsdóttir
15:50-16:05 Kaffihlé
16:05-16:35 Hvatar a› mótun heildarstefnu: Um uppbyggingu og
rekstur me›fer›arstofnana – fiorger›ur Ragnarsdóttir
16:35-16:45 Stofnun félags stjórns‡slufræ›inga
Léttar veitingar í rá›stefnulok og flar munu forsvarsmenn
MPA-námsins veita uppl‡singar um námi›.
Stjórnmálafræ›iskor
Háskóla Íslands
Dagskráin er öllum opin og hægt er a› sækja einstaka fyrirlestra
www.mpa.hi.is
E
in
n
t
v
e
ir
o
g
þ
r
ír
3
98
.0
0
0