Morgunblaðið - 28.01.2007, Blaðsíða 32

ferðalög
32 SUNNUDAGUR 28. JANÚAR 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Í
raka hitabeltisins er tím-
ans tönn mjög fljót að
vinna á pappír og nýjar
bækur fljótlega orðnar
eins og gamlar skruddur.
Bókasafnið í Villa Karó, finnsk-
afrísku menningarmiðstöðinni þar
sem greinarhöfundur dvaldi á
strönd Benínflóans, minnir helst á
virðulegt fornbókasafn sem vekur
upp hugsanir um aðra tíma og
aðrar viðmiðanir. Þetta skapaði
vissulega viðbót á stemninguna
þar sem ölduniðurinn dunaði í eyr-
um.
Þar var meðal annarra ágætra
bóka ein mjög áhrifarík sem vel
var við hæfi að lesa einmitt þar en
það var bókin „Tea-Bag“ eftir
Henning Mankell hinn sænska.
Hún fjallar um nokkrar flóttakon-
ur sem lifa í felum í Svíþjóð og
þeirra veruleika og hvernig sögu-
maður, hinn norræni mennta-
maður, skáldið, mætir þeim veru-
leika. Bókin segir meðal annars
sögu afrískrar stúlku sem flúði yf-
ir haf og lönd og byggist á sam-
tölum sem Mankell hefur átt við
flóttamenn sem eru í felum í Sví-
þjóð. Bókin er einnig írónísk og
kímin lýsing á metnaðarfullum rit-
höfundi og samkeppninni í menn-
ingarheiminum. Mankell hefur
löngum haft aðsetur í Mósambík
og þótt hann sé þekktastur fyrir
sakamálasögur sínar þá hefur
hann einnig skrifað annars konar
bókmenntir, þar af þó nokkrar
bækur sem fjalla um líf fólks í
Afríku. Oftast eru það börn eða
ungt fólk sem eru aðalpersón-
urnar en í þessum sögum gefur
hann áhrifaríka sýn í veruleika
þann sem þar er við að eiga.
Hver á heima hvar?
Hið stóra djúpa haf hefur
löngum verið vegur flóttamanna.
Á síðustu áratugum með sívaxandi
mismun í heiminum hafa meðal
annarra margir Afríkubúar leitað
á þann veg. Oft er það á flótta frá
ofbeldi eða skorti heima fyrir eða í
leit að betra lífi. Eftir erfitt ferða-
lag með lífið að veði, jafnvel á bát-
kænu eða bara einhverju sem flýt-
ur, tekur við stóra spurningin
„hver á heima hvar?“ Mannanna
reglur um eignarrétt og landa-
mæri eru oft fjarstæðukenndar og
í andstöðu við samvisku okkar og
skoðanir á t.d. algildum mannrétt-
indum.
Berni Searle er listakona í Suð-
ur-Afríku. Hún er fædd og uppalin
á tímum aðskilnaðarstefnunnar og
á ættir að rekja til þriggja heims-
álfa. Hún vinnur útfrá þeim bak-
grunni með spurningar um kyn-
þáttahyggju og um hver tilheyri
hverju? Hún hefur meðal annars
gert áhrifarík myndverk um leit-
ina út á hafið sem vekur spurn-
ingar um hver á heima hvar og
hver vegferð okkar er í óræðum
heimi.
Með boðskap á bakinu
„Allar stelpur í skóla“ blasir við
á stórum skiltum við þjóðveginn
vítt og breitt um Benín. En það er
ekki bara á skiltum heldur er
þessi mikilvægi boðskapur nú á
bakinu á ökumönnum mótorhjóla-
taxanna. Mótorhjóla-taxarnir eru
reyndar helstu almenningsfar-
artækin. Stjórnvöld í Benín standa
fyrir miklu félagslegu átaki sem
stutt er meðal annars af UNICEF
þar sem barist er fyrir því að allar
stúlkur fái skólagöngu. Um 5.000
ökumenn mótorhjóla-taxanna
höfðu innritað sig sem stuðnings-
menn þessa átaks og taka þátt í
fræðslunámskeiði. Þeir klæðast
hinum gulu skyrtum með boðskap-
inn á bakinu sem blasir þá við um
allar trissur hvar sem þeirra leið
liggur.
Eins og víða í heiminum er
ólæsi mikið algengara hjá konum
en körlum í Benín og á svæðum
þar sem ekki öll börn fá tækifæri
til að fara í skóla eru það frekar
stúlkurnar sem heima sitja. Mikl-
ar breytingar hafa þó orðið á síð-
ustu árum, til dæmis er talið að
1990 hafi aðeins um 36% stúlkna
fengið einhverja skólagöngu en nú
sé hlutfallið orðið nálægt 80%.
Konur byggja Afríku
Baráttan fyrir menntun kvenna
var einnig áberandi boðskapur á
sýningu sem stóð yfir í „Húsi
Brasilíu“, gamalli byggingu frá
dögum þrælaverslunar í Ouidah í
Benín. Þar voru t.d. skúlptúrar
sem sýna konur í ýmsum ábyrgð-
arstörfum, teikningar eftir teikni-
seríuhöfund í Senegal um mik-
ilvægi þess að leyfa stúlkum að
fara í skóla og fleira.
Þetta var sýningin „Konur
byggja Afríku“ sem Musée de la
Culture í Kanada hefur sett upp
og var nú í Ouidah í Benín. Þar
var fjallað um framlag og stöðu
kvenna víðs vegar um Afríku. Á
sýningunni var myndlist og list-
munir sem ýmist voru eftir konur
eða fjölluðu um stöðu kvenna og
möguleika á einhvern hátt. Ásamt
áhugaverðri myndlist frá ýmsum
löndum Afríku þá voru þar líka
ýmis verk er sýndu ævintýri
hversdagslífsins þar sem samvinna
og stuðningur við listir í hand-
verki eða listiðnaði höfðu stuðlað
að bættum lífsskilyrðum. Slíkt æv-
intýri er til dæmis í gangi núna í
Cape Coast í Ghana og má skoða
ýmislegt um það á netinu:
www.womeninprogress.org. Sann-
arlega eru ýmsar leiðir færar og
margt færist í rétta átt.
Hin nýja ríkisstjórn Yayi Bono
sem náði kjöri í mars síðastliðinn
samanstendur af 23 ráðherrum og
þar af eru 7 konur. (Í fyrri rík-
Frá sýningunni Konur byggja Afríku Tréskúlptúrar af konum
í ýmsum störfum og í bakgrunni er teiknisería T.T. Fons frá
Senegal „Fjárfest í menntun stúlkna“.
Boðskapur Meira en fimm þúsund ökumenn mótorhjóla-taxanna
í Cotonou aka nú um með þann boðskap á bakinu að allar stúlkur
eigi að njóta skólagöngu.
Á glöðum degi Í þorpinu Topka-Aizo voru krakkarnir með
af lífi og sál í bæði dansi og tónlist og nutu góðra leiðbein-
inga þeirra sem eldri voru.
Hjartsláttur jarðar
Ljósmyndir/Jóhanna Bogadóttir
Fegurð fundin á einfaldan hátt Ungar stúlkur í litla þorpinu Topka-Aizo
þar sem áhrif og möguleikar nýrra tímar seitla inn.
Dvöl í Benín í Vestur-
Afríku gefur spurning-
unum um verðmætamat
aukið vægi.
Jóhanna Bogadóttir
dvaldi þar og skoðaði
mannlíf og listir.
Leit Úr verkinu Í bið eftir Bernie Searle um leit mannsins að stað í tilverunni.
» Talið er að árið 1990
hafi aðeins um 36%
stúlkna fengið einhverja
skólagöngu en nú sé
hlutfallið nálægt 80%.
Líf og listir í Benín í Afríku