Morgunblaðið - 28.01.2007, Blaðsíða 14

14 SUNNUDAGUR 28. JANÚAR 2007 MORGUNBLAÐIÐ
KONUR Í ÍÞRÓTTUM
arinnar. Það sést kannski best á því
að af 27 sérsamböndum ÍSÍ gegna
konur aðeins formennsku í þremur.
„Ég velti þessu heilmikið fyrir mér
þegar ég var formaður Körfuknatt-
leikssambandsins og hélt fundi um
þetta málefni. Staðreyndin er sú að
okkur vantar víða fólk til starfa innan
hreyfingarinnar, ég nefni sem dæmi
dómgæslu og þjálfun. Þar eru engir
þröskuldar fyrir konur. Þær þurfa
bara að gefa kost á sér og það er
ánægjulegt að eftir að við fórum í
átak í þessum efnum hafa tvær konur
gerst körfuboltadómarar. Ég hef lagt
mikla áherslu á að hvetja konur til að
gefa kost á sér til hinna ýmsu starfa
innan hreyfingarinnar. Eitt af því
sem ég var stoltur af úr starfinu hjá
KKÍ var að hvetja á sínum tíma Guð-
björgu Norðfjörð, núverandi varafor-
mann KKÍ og einn öflugasta stjórn-
armann sem ég hef unnið með, til að
gefa kost á sér til stjórnarstarfa í
KKÍ. Hún hefur sagt á fundum að
henni hefði aldrei dottið þetta í hug
nema vegna þess að formaðurinn
spurði hana. Það er umhugs-
unarvert.“
Ólafur vill líka auka hlut kvenna í
þjálfun. „Þær hafa verið að koma í
auknum mæli inn í það starf og frægt
er þegar Vanda Sigurgeirsdóttir tók
að sér að þjálfa karla í knattspyrnu á
Sauðárkróki. Það þótti svo óvenjulegt
að það varð fréttamál. Í framtíðinni
vil ég sjá að þessu verði tekið sem
sjálfsögðum hlut.“
Sjálfur á Ólafur m.a. tvær dætur
og vill að þær alist upp við jafnrétti og
jöfn tækifæri. „Það breytir því ekki
að það verður alltaf þeirra að nýta
tækifærin. Það er okkar að skapa
rammann en þegar á hólminn er
komið veltur þetta á einstaklingnum
sjálfum. Mér er meinilla við boðvald
og forsjárhyggju umfram það sem
nauðsynlegt má teljast. Það veit aldr-
ei á gott. Fyrir vikið er ég í prinsipp-
inu ekki hlynntur kynjakvótum. Hitt
er annað mál að það getur komið til
álita að grípa til slíkra úrræða tíma-
bundið til að ná settu marki. Í þessu
tilviki að fá konur til starfa innan
íþróttahreyfingarinnar en ég tel að
stíga verði varlega til jarðar.“
Brottfall úr iðkun er meira hjá
stúlkum en drengjum og segir Ólafur
það áhyggjuefni. „Fyrir þessu eru
ýmsar ástæður en því er ekki að neita
að umhverfið getur haft áhrif. Það er
hugsanlegt að stúlkur fái ekki eins
mikla hvatningu til að halda iðkun
áfram þegar þær eru komnar á ung-
lingsaldur. Samt held ég að þetta sé
smám saman að breytast. Þarna er
ábyrgð íþróttafélaganna mikil. Ef
þau bjóða ekki upp á nægilega góða
aðstöðu eru meiri líkur á því að iðk-
endur gangi úr skaftinu. Það segir sig
sjálft. Gildir þá einu hvort það eru
strákar eða stelpur.“
Ísinn brotinn í glímunni
Ólafur segir að sumar íþróttagrein-
ar virðist vera í eðli sínu kynbundnari
en aðrar og engin ástæða sé til að
reyna að breyta því. Þetta stýrist af
áhuga. Eigi að síður varar hann menn
við því að tala um karla- og kvenna-
íþróttir. Svo einfalt verði þetta aldrei.
„Við viljum að valkostirnir séu til
staðar fyrir bæði kynin en við getum
aðeins hvatt fólk til þátttöku, ekki
skipað því. Þannig verða greinar eins
og fimleikar og listhlaup á skautum
mögulega alltaf vinsælli hjá stelp-
unum og lyftingar og bílaíþróttir vin-
sælli hjá strákunum. Þetta getur þó
breyst en slíkt gerist þá á forsendum
iðkenda og stjórnenda viðkomandi
íþróttagreinar. Í því sambandi nefni
ég glímu sem karlar einokuðu áratug-
um saman. Nú æfir fjöldi stúlkna
glímu og tekur þátt í mótum.“
Ólafur segir það viðhorf að ekki sé
kvenlegt að stunda íþróttir, a.m.k.
sumar greinar, á undanhaldi. „Dóttir
mín æfir boltagrein nokkrum sinnum
í viku og fátt annað kemst að hjá
henni. Sem foreldri upplifi ég það
sem einhverja bestu forvörn sem völ
er á. Í hennar félagi er mjög vel hald-
ið utan um mál varðandi jafna að-
stöðu kynjanna. Í mínum huga eiga
hugtök eins og kvenlegt og karl-
mannlegt ekki við um íþróttir, a.m.k.
ekki þær greinar sem ég þekki, og
það er hlutverk íþrótthreyfing-
arinnar að vinna gegn viðhorfum af
þessu tagi. Það gerir ÍSÍ á vettvangi
nefndar sem m.a. er ætlað að vinna
gegn staðalímyndum. Sú vinna er
ekki einskorðuð við jafnrétti
kynjanna, heldur áhersla á að íþrótta-
hreyfingin sé öllum opin.“
ÍSÍ er með meira en helming ís-
lensku þjóðarinnar innan sinna vé-
banda og fyrir vikið fer sambandið
ekki varhluta af þeim vandamálum
sem til staðar eru í samfélaginu al-
mennt. „Ef eitthvað er gerum við al-
mennt ríkari kröfur en samfélagið,
lyfjamál eru gott dæmi um það. Okk-
ar hlutverk er að skapa umgjörð,
fræðslu, hvatningu og eftir atvikum
minna á það sem betur má fara. Fyr-
irmyndarfélagskerfi ÍSÍ er einmitt
slíkt tæki sem reynst hefur afar
áhrifaríkt en í því er gert ráð fyrir
jafnri aðstöðu kynjanna innan þeirra
félaga og deilda sem slíka viðurkenn-
ingu hljóta.“
Áhuginn er að aukast
Það er ekkert launungarmál að
áhugi almennings á íþróttum karla er
meiri en íþróttum kvenna. Nærtæk-
asta dæmið er karlalandsliðið í hand-
knattleik sem getið var um hér í upp-
hafi. Það er líka staðreynd að mun
færri áhorfendur sækja leiki í bolta-
greinum kvenna en karla. „Þarna
komum við aftur að forsjárhyggjunni.
Það er ekki hægt að skipa þjóðinni að
hafa áhuga á sumum greinum og öðr-
um ekki. Þar fyrir utan er í flestum
tilvikum mun lengri hefð fyrir karla-
greinunum. Hafandi sagt það þá er
ég ekki í vafa um að áhugi á kvenna-
íþróttum er að aukast, nefni ég sem
dæmi kvennalandsliðið í knattspyrnu
sem vaxið hefur jafnt og þétt í vin-
sældum. Þar ræður góður árangur
liðsins örugglega miklu um. Hér má
einnig spyrja um hlutdeild kvenna í
hópi áhorfenda og má velta fyrir sér
hvort jafnrétti eigi ekki í senn að snú-
ast um jafnrétti og skyldur.“
Ólafur segir þetta líka snúast um
aðgang að fjölmiðlum. „Íþróttahreyf-
ingin getur reynt að vekja athygli
fjölmiðla á hinum ýmsu greinum en
aldrei skipað þeim að fjalla um eitt
umfram annað. Skárra væri það nú.
Það er ekki skynsamleg leið að fyr-
irskipa jafnrétti með boðvaldi, hvorki
á þessum vettvangi né öðrum. Ef
maður lítur hlutlægt á magn og fram-
setningu umfjöllunar um karla og
konur í íþróttum en mismunur þar á.
Við höfum rætt þetta talsvert við þá
góðu stétt íþróttafréttamenn, sem við
eigum mjög gott samstarf við, og vit-
um að því betri sem árangurinn er
þeim mun meiri er áhugi fjölmiðla.
Okkur er í fersku minni hvernig kast-
ljósið beindist að Völu Flosadóttur
eftir að hún vann bronsverðlaun á Ól-
ympíuleikunum árið 2000. Að mínu
mati er ekkert því til fyrirstöðu að
kvennaíþróttir geti orðið vinsælli en
karlaíþróttir, tökum sem dæmi hand-
knattleik í Danmörku og Noregi og
knattspyrnu í Bandaríkjunum.“
Þá segir Ólafur ánægjulegt að geta
í þessu samhengi áhuga atvinnulífs-
ins á þessum málaflokki sem end-
urspeglast m.a. í nýlegu framlagi
Menningarsjóðs Glitnis til nýstofnaðs
Afrekskvennasjóðs. „Bjarni Ár-
mannsson, forstjóri bankans, hefur
sýnt þessum málaflokki mikinn skiln-
ing. Þetta skapar okkur vissulega
meðbyr til að ná markmiðum okkar.“
Ólafur fagnar umræðunni um kon-
ur og íþróttir. Hún sé þörf. „Það er
hins vegar brýnt að umræðan litist
ekki af tilfinningum og jafnvel ein-
hverjum afmörkuðum dæmum sem
tekin eru úr samhengi eins og stund-
um vill verða. Við verðum að horfa á
þessi mál með jákvæðum hætti en
ekki með fingrabendingum og upp-
hrópunum. Jafnréttismál rótgróinnar
hreyfingar líkt og íþróttahreyfing-
arinnar er löng vegferð sem ekki
verður lokið á einni nóttu og menn
verða að virða tilteknar áfanga-
aðgerðir sem ætlað er að skila var-
anlegum árangri til framtíðar, sem er
betra en skammtímaaðgerðir í þágu
vinsælda. Þegar ég tók við starfi for-
seta ÍSÍ í fyrra kynnti ég strax innan
framkvæmdastjórnar sambandsins
ákveðin þróunarverkefni sem ég vil
vinna að á næstu árum og þessi mála-
flokkur er þar á meðal. Þessi verkefni
eru í farvatninu og verða kynnt betur
þegar það er tímabært. Árangur
næst með því að allir leggist á árarn-
ar. Karlar eiga ekki bara að vinna að
karlamálum og konur ekki bara að
kvennamálum, heldur gerum við
þetta saman – það er jafnrétti. “
Morgunblaðið/ÞÖK
Forsetinn Ólafur Rafnsson segir
jöfn tækifæri skipta höfuðmáli.