Morgunblaðið - 28.01.2007, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 28. JANÚAR 2007 39
og þar með mundi hagnaður af rekstri viðkom-
andi banka minnka verulega.
Þetta er sennilega ástæðan fyrir því, þrátt fyr-
ir orðróm um annað, að enginn stóru bankanna
þriggja hefur stigið þetta skref.
Í umræddri fréttaskýringu Agnesar Braga-
dóttur kemur hins vegar fram, að til er annað
sjónarmið í bankaheiminum íslenzka og það er
þetta: Þýðing hinnar óbeinu ríkisábyrgðar, sem
íslenzku bankarnir hafa búið við með ofangreind-
um hætti, er ofmetið. Ef t.d. Kaupþing banki tæki
upp reikningsskil í evrum og flytti höfuðstöðvar
sínar til Bretlands, sem þýddi að bankinn kæmist
undir eftirlit brezka fjármálaeftirlitsins, gæti
lánshæfismat bankans hugsanlega hækkað.
Væntanlega er slík fullyrðing sett fram vegna
þess, að í umræðum um stöðu bankanna á sl.
vetri kom fram, að dótturfyrirtæki Kaupþings í
Danmörku hefði hærra lánshæfismat en bankinn
sjálfur. Það var talið byggjast á því orði, sem fer
af danska fjármálaeftirlitinu í hinum alþjóðlega
fjármálaheimi.
Ef það er rétt, sem út af fyrir sig er ekki
ástæða til að draga í efa, að hin óbeina rík-
isábyrgð, sem bankarnir hér hafa búið við, hafi
styrkt lánshæfismat þeirra og gert þeim kleift að
búa við betri lánakjör en ella má gera ráð fyrir að
lánshæfismatið mundi lækka verulega ef sú
óbeina ríkisábyrgð félli niður, tæki einhver bank-
anna upp reikningsskil í evrum.
En færi slík ákvörðun saman við flutning höf-
uðstöðva t.d. Kaupþings banka til Bretlands,
þannig að bankinn heyrði eftir það undir brezka
fjármálaeftirlitið, má vel vera að eitthvað sé til í
þeirri röksemd, að lánshæfismatið mundi ekki
lækka heldur jafnvel hækka og þá væntanlega á
þeirri forsendu, að brezka fjármálaeftirlitið njóti
slíks álits í hinum alþjóðlega fjármálaheimi.
Þessar umræður eru augljóslega vísbending
um nauðsyn þess að efla íslenzka fjármálaeft-
irlitið og vakna þá enn spurningar um, hvort ekki
sé skynsamlegt að færa það yfir í Seðlabankann á
ný eins og áður hefur verið vikið að hér í Reykja-
víkurbréfi.
Þetta eru áhugaverðar pælingar, svo að notað
sé nútímalegt orðalag. En jafnframt eru umræð-
urnar, sem fram fara um þetta, vísbending um að
komið kunni að vera að einhvers konar þátta-
skilum í starfsemi íslenzku bankanna. Eru þeir
búnir að sprengja Ísland utan af sér?
Vel menntað og hæft fólk
S
ú breyting, sem orðið hefur í íslenzk-
um fjármálaheimi á örfáum árum,
gerist ekki af sjálfu sér. Hún bygg-
ist á vel menntuðu og hæfu fólki og
djörfum og framsæknum forystu-
mönnum. Hafi aukin og betri
menntun yngri kynslóða skilað sér einhvers stað-
ar með beinum og skýrum hætti er það í banka-
kerfinu íslenzka.
Unga kynslóðin íslenzka er jafn vel menntuð
og jafnaldrar þeirra í öðrum löndum. Hún er
menntuð í sömu þekktu alþjóðlegu háskólum og
aðrir. Hún hefur starfsreynslu frá sömu alþjóð-
legu fyrirtækjum og hinar ungu kynslóðir ann-
arra landa. Hún kann það sama og ungt fólk í
öðrum löndum.
Það er alveg ljóst, að útrás íslenzku fyrirtækj-
anna í öðrum löndum hefði aldrei orðið að veru-
leika nema vegna þeirrar þekkingar, sem er til
staðar í íslenzku bönkunum. Dæmið hefur að öll-
um líkindum gengið upp. Hið eina, sem á eftir að
koma í ljós, er þetta: útrás íslenzku fyrirtækj-
anna hefur gengið upp í því góðæri, sem ríkt hef-
ur bæði hér og annars staðar. En stenzt hún
efnahagslega niðursveiflu? Segja má, að þá fari
lokaprófið fram.
Auðvitað hefur ýmislegt gerzt á þessari veg-
ferð. Fyrir svo sem áratug var töluvert vitnað til
bókar, sem út kom í Bandaríkjunum í upphafi tí-
unda áratugarins, hér í Reykjavíkurbréfi og nefn-
ist á ensku „A den of Thieves“, þar sem því er
lýst hvernig bandarískir fjármálasnillingar fóru
inn í hvert fyrirtækið á fætur öðru og hreinsuðu
út eignir þeirra en skildu eftir skelina eina og
starfsfólk með sárt ennið. Þetta gátu þeir ekki
nema í samstarfi við fjármálamenn og sá frægasti
þeirra, Michael Milken, endaði í fangelsi um skeið
en nýtur nú virðingar fyrir fjárhagslegan stuðn-
ing við menningarmál og margvíslega góðgerð-
arstarfsemi.
Hið sama hefur gerzt hér á Íslandi, að miklar
eignir hafi verið hreinsaðar út úr fyrirtækjum
með nútímalegri fjármálatækni og á löglegan
hátt en skelin ein eftir. Og sjálfsagt tímabært að
fjalla um þá þróun.
Það er ekki við öðru að búast en að ýmislegt
neikvætt fylgi með í þeim miklu sviptingum, sem
hér hafa orðið í fjármála- og viðskiptalífi. Ef ein-
ungis er horft á jákvæðu hliðarnar blasa þær við.
Því má hins vegar ekki gleyma að það eru til
fleiri fyrirtæki á Íslandi en bankar og stóru fyr-
irtækin, sem hafa starfað í nánum tengslum við
þá. Önnur undirstaða eru vel rekin og vel upp-
byggð millistór fyrirtæki og smáfyrirtæki, sem
eru grasrótin í atvinnu- og viðskiptalífi okkar.
Það er mikilvægt að athyglin beinist ekki síður að
þeim en hinum stærri.
»Ef það er rétt, sem út af fyrir sig er ekki ástæða til aðdraga í efa, að hin óbeina ríkisábyrgð, sem bankarnir hér
hafa búið við, hafi styrkt lánshæfismat þeirra og gert þeim
kleift að búa við betri lánakjör en ella má gera ráð fyrir að láns-
hæfismatið mundi lækka verulega ef sú óbeina ríkisábyrgð félli
niður, tæki einhver bankanna upp reikningsskil í evrum.
rbréf
Morgunblaðið/G.Rúnar
arfirði.