Morgunblaðið - 05.02.2007, Qupperneq 22

22 MÁNUDAGUR 5. FEBRÚAR 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
HÁLENDIÐ OG
VEGAFRAMKVÆMDIR
Það er enginn efnislegur munur áþví, hvort miðhálendi Íslandser eyðilagt með virkjanafram-
kvæmdum, vegaframkvæmdum eða
hótelbyggingum. Það gildir einu hver
framkvæmdin er. Framkvæmdir sem
hafa áhrif á hina ósnortnu náttúru
miðhálendisins eiga ekki að vera til
umræðu.
Í kjölfar hinna miklu umræðna um
Kárahnjúkavirkjun má segja að það
hafi skapazt nokkuð víðtæk samstaða
um að miðhálendi Íslands yrði látið í
friði. Andstaða gegn framkvæmdum í
Þjórsárverum var og er mjög almenn.
Það fer ekki á milli mála að Þjórs-
árverin verða ekki snert.
Á undanförnum árum hafa hvað eft-
ir annað komið upp hugmyndir um að
leggja uppbyggða vegi með varanlegu
slitlagi um miðhálendið þvers og
kruss. Morgunblaðið hefur lagzt mjög
eindregið gegn slíkum framkvæmd-
um og vakið athygli á því, að þar með
yrði hin ósnortna náttúra þessa
landshluta eyðilögð. Morgunblaðið
hefur líka barizt hart gegn hugmynd-
um um byggingu hótels við jaðar
Langjökuls.
Nú eru enn á ný á ferðinni hug-
myndir um að byggja Kjalveg upp
með varanlegu slitlagi. Ef þeir, sem
hafa barizt gegn virkjanafram-
kvæmdum í óbyggðum Íslands, vilja
vera sjálfum sér samkvæmir hljóta
þeir að taka upp baráttu gegn slíkum
hugmyndum.
Það á að vera erfitt að ferðast um
íslenzkar óbyggðir. Það er hluti af
þeim töfrum, sem fylgja því að ferðast
um þessi landsvæði, að þau séu erfið
yfirferðar, að það þurfi að hafa fyrir
því að fara um þau. Að þar séu ekki
malbikaðir vegir. Að við þá vegi séu
ekki benzínstöðvar og sjoppur. Það er
óskiljanlegt að menn láti sér detta
þetta í hug.
Flest bendir til að stjórnvöld muni
ekki taka upp sjálfsagða baráttu gegn
slíkum hugmyndum. Það er óskiljan-
legt að þeir stjórnmálamenn, sem eru
nýkomnir út úr hörðum átökum vegna
Kárahnjúkavirkjunar, láti sér til hug-
ar koma að stuðla að því að malbikaðir
vegir verði lagðir um hálendið.
Hvar er Framtíðarlandið nú? Hvar
eru náttúruverndarsamtökin nú?
Skilja þessir aðilar ekki sinn vitjunar-
tíma? Þeir töpuðu slagnum um Kára-
hnjúkavirkjun en þeir geta unnið
þessa orustu, sem nú er augljóslega
að hefjast. Hvar er Andri Snær nú?
Hvar er Ómar Ragnarsson nú? Snýst
barátta þessa fólks bara um virkjan-
ir? Er þeim alveg sama þótt hálendi
Íslands verði eyðilagt með malbikuð-
um vegum?
Átökin um vegina um hálendið eru
að hefjast. Núna. Þetta er síðasta or-
ustan um hin ósnortnu víðerni milli
jöklanna, þar sem hvítir jöklar, svart-
ir sandar og fagurbláar ár kallast á.
Verði malbikaður vegur lagður um
Kjöl er orustan töpuð.
HÁSPENNA – FRUMSKÓGUR
Nú á að hefjast handa um aðstækka frumskóg háspennulína
hér á suðvesturhorninu með því að
leggja háspennulínur frá Hellisheiði
til Straumsvíkur.
Þórður Guðmundsson, forstjóri
Landsnets, sagði um þessa fram-
kvæmd í samtali við Morgunblaðið í
fyrradag:
„Þetta verkefni er tengt stóriðj-
unni og það þýðir, að stóriðjan er því
sá aðili, sem þarf að borga brúsann.
Við hins vegar lítum svo á, að okkar
fyrsta lausn sé að fara þá leið, sem
ódýrust er. Við leggjum það fram í
frummatsskýrslu til að fá viðbrögð
allra hagsmunaaðila, þar með talið al-
mennings. Ef það eru slíkir almanna-
hagsmunir í húfi að aðilar telji að við
ættum að fara aðra leið, þá erum við
reiðubúin að skoða það.“
Guðmundur Þóroddsson, forstjóri
Orkuveitu Reykjavíkur segir:
„Orkuveitan hefur þá skoðun að
skoða eigi jarðstrengi til jafns við
aðra kosti og meta þá annars vegar
umhverfislega og hins vegar kostn-
aðarlega. Við teljum, að Landsnet
ætli ekki að skoða nægilega mögu-
leika á lagningu jarðstrengja og höf-
um gert athugasemdir við það.“
Ekki þarf að hafa mörg orð um það,
að nú þegar er meira en nóg komið af
loftlínum á þessu svæði og æskilegt
að leggja þessar línur í jörð.
Alcan er að sækjast eftir því að
stækka álverið í Straumsvík vegna
þess að stækkun mundi auka hag-
kvæmni í rekstri þess. Íbúar Hafn-
arfjarðar ákveða það sjálfir í al-
mennri atkvæðagreiðslu í lok marz,
hvort fyrirtækið fær leyfi til þess.
En einmitt vegna þess að fyrirtæk-
ið sækist eftir stækkun er eðlilegt að
Alcan taki á sig kostnað við að lín-
urnar verði lagðar í jörð. Það er ekki
sjálfsagt að álfyrirtækin fái allt eins
ódýrt og frekast er kostur og að
landsmenn sitji uppi með afleiðingar
þess. Það er augljóst að Ísland er orð-
inn mjög eftirsóknarverður kostur
fyrir hin alþjóðlegu álfyrirtæki. Við
þurfum ekki lengur að sækjast eftir
þeim. Þau sækjast eftir því að byggja
álver hér. Margir eru þeirrar skoð-
unar að nú sé nóg komið og ekki
ástæða til að fórna meiru en orðið er.
Þess vegna er eðlilegt að álfyrir-
tækin standi frammi fyrir nýjum
kröfum af okkar hálfu. Það á m.a. við
um háspennulínurnar. Jafnvel þótt
það kosti nífalt meira að leggja lín-
urnar í jörðu getur það eftir sem áður
verið hagkvæmt fyrir álverin.
Forstjóri Landsnets segir að fyr-
irtækið hafi skilning á athugasemd-
um sem þessum. Hann bendir á að
þetta sé í fyrsta sinn sem slíkar um-
ræður fari fram. Þær hafa að vísu far-
ið fram áður en þetta er í fyrsta sinn
sem þær fara fram í alvöru.
Þess vegna er nú ástæða til að
stöðva við og skoða rækilega á hvaða
leið við erum að þessu leyti.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Norður á Siglufirði hefurrisið á undanförnum ár-um eitt stærsta safnlandsins og er sennilega
það þriðja í röðinni, næst á eftir
Listasafni Reykjavíkur
og Þjóðminjasafninu ef
mælt er í stærð sýning-
arrýmis.
Síldarminjasafnið
stendur vörð um þann
merka kafla í þjóð-
arsögunni sem síldin
markar og kallaður
hefur verið síldarárin
eða síldarævintýrið.
Hálf þjóðin var í síld-
inni eins og sagt var –
og síldin var einn helsti
örlagavaldur Íslend-
inga á 20. öld og án
hennar er talið vafasamt að hér
hefði byggst það nútímasamfélag
sem við þekkjum í dag – eins og
sagt er í Íslenskum söguatlas (3.
bindi bls. 40).
Starfssvið safnsins er skilgreint
og viðurkennt á landsvísu þar sem
viðleitnin er að segja heildarsög-
una.
Í þremur stórum sýningarhúsum
eru helstu þáttum þessarar miklu
sögu gerð skil.
Uppbygging safnsins var í hönd-
um Félags áhugamanna um minja-
safn og naut einstaks og óvenjulegs
stuðnings menntamálaráðuneyt-
isins á síðustu árum auk góðra
styrkja frá Siglufjarðarkaupstað,
ýmsum fyrirtækjum, félögum og
einstaklingum.
Sjóminjar Íslands
Fyrir nær aldarfjórðungi var ýtt
úr vör áformum um eitt allsherjar
sjóminjasafn Íslands í Hafnarfirði.
Það mikla safn skyldi spanna alla
fiskveiði- og siglingasögu lands-
manna og þar var síldarþátturinn
náttúrlega engin undantekning.
Vísir að þessari miklu stofnun varð
til með Sjóminjasafninu í Hafn-
arfirði sem rekið var með mynd-
arbrag um skeið í Bryde-pakkhúsi
en ekkert varð úr
stórframkvæmd-
unum og að lokum
var safninu lokað
fyrir nokkrum árum.
Leiða má líkur að því
að fyrirsjáanlegur
mikill uppbygging-
arkostnaður hafi
m.a. leitt til þess að
háleit áform sigldu í
strand. Svo er það
önnur og flóknari
saga hvernig öll 20.
öldin var öld hinna
glötuðu tækifæra til
varðveislu mikilvægra sjóminja.
Í umræðu meðal safnmanna á
síðustu árum hefur allmikið verið
fjallað um stöðu sjóminjavörsl-
unnar í landinu og þá hugmynd að
skilgreina mætti sjóminjasöfnin,
sjóminjasýningar, vita og varir,
sem sjóminjar Íslands; með öðrum
orðum að fjölbreytileg starfsemi
sjóminjasafna víða um land gæti
komið í stað fyrri áforma. Og líta
má svo á að öðrum þræði sé Sam-
band íslenskra sjóminjasafna, sem
stofnað var nú á haustdögum,
ákveðin staðfesting þess.
Einir á báti
Þau söfn sem skilgreina má sem
sjóminjasöfn hafa orðið til í mik-
ilvægum hafnarbæjum fyrir atorku
heimamanna og án nokkurs sér-
staks „skipulags að ofan“. Og flest
þjást þau af fjárskorti bæði við upp-
byggingu og rekstur. Á mynd-
arlegum söfnum á Akranesi, Ísa-
firði, Húsavík eða Eskifirði er
starfsemin vægast sagt un
irmönnuð. Þar róa menn ei
tveir á báti. Og þar eru það
fremst sveitarfélögin sem g
meginhluta rekstrarkostna
Á Síldarminjasafni Íslan
þessu stóra safni, er einn fa
starfsmaður, en auk sumar
fólks við safngæslu og gest
móttöku hafa undanfarin á
menn í hlutastarfi unnið vi
viðgerðir með styrk frá Atv
leysistryggingasjóði og nú
frá menntamálaráðuneytin
Klifað er hér á stærð þes
og starfssviði þess. Árangu
seminnar má e.t.v. að nokk
ánægju safngesta og í mar
verðlaunum og viðurkennin
sem Síldarminjasafninu he
hlotnast. Af verðlaunum be
Evrópsku safnverðlaunin 2
Micheletti-verðlaunin á svi
aðar og tækni. Síldarminja
valið besta, nýja iðnaðarsa
ópu.
Þá virðist hróður safnsin
borist langt út fyrir landste
miðað við að nú á vordögum
væntanleg 7. boðsferð fullt
safnsins á erlendar ráðstef
sem beðið hefur verið um k
Síldarminjasafn Ís
útvegur eða aflóga
Eftir Örlyg Kristfinnsson »Er það eitthvelögmál að nau
leg og góð verk ve
ekki unnin nema á
uðborgarsvæðinu
skyldi saga sjósók
Íslendinga t.d. ver
eitthvað ómerkile
saga íslenskrar m
listar?
Örlygur Kristfinnsson