Morgunblaðið - 07.02.2007, Blaðsíða 9

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 7. FEBRÚAR 2007 9
FRÉTTIR
LAGERSÖLU
LÝKUR
Í DAG
Hverfisgötu 6, 101 Reykjavík,
sími 562 2862
Laugavegi 63 • S. 551 4422
Líður að útsölulokum
Allt að 70% afsláttur
GÓÐ HEILSA GULLI BETRI
IT´S NOW OR NEVER
C-500
FRÁ
www.nowfoods.com
APÓTEK OG HEILSUBÚÐIR
H
á
g
æ
ð
a
fr
a
m
le
ið
sl
a
A
ll
ta
f
ó
d
ýr
ir
NNFA
Dr. Med. Vilborg Sigurðardóttir
sérfræðingur í lyflækningum og hjartasjúkdómum
opnar hinn 15. febrúar nk. stofu í
Læknasetrinu, Þönglabakka 6,
109 Reykjavík
Tímapantanir í síma 535 7700.
flísar
Stórhöfða 21, við Gullinbrú,
sími 545 5500.
www.flis.is ● netfang: flis@flis.is
Allt fyrir baðherbergið
AUGLÝSINGADEILD
netfang: augl@mbl.is eða sími 569 1111
MORGUNBLAÐINU hefur borist
eftirfarandi fréttaatilkynning frá
Helga Magnúsi Gunnarssyni, sak-
sóknara efnahagsbrota hjá Ríkislög-
reglustjóra:
„Í gær og dag hefur verið frétta-
flutningur í fjölmiðlum um samskipti
embætta Ríkislögreglustjórans og
Skattrannsóknar-
stjóra ríkisins, þar
sem vitnað hefur verið
til bréfaskrifta emb-
ættanna, sem áttu sér
stað seinnipart síðast-
liðins árs, í tengslum
við rannsókn á meint-
um skattalagabrotum
nokkurra nafn-
greindra aðila sem í
opinberri umræðu
hafa verið kenndir við
Baug. Umræddar
bréfaskriftir áttu sér
stað í tengslum við öfl-
un Ríkislögreglustjór-
ans á upplýsingum um
afgreiðslu á meintum
skattsvikabrotum
nokkurra einstaklinga sem tengdust
framangreindri rannsókn lögreglu.
Hefur í fréttaflutningi verið vísað til
og tekin upp ummæli í bréfi Skatt-
rannsóknarstjóra ríkisins til Ríkis-
lögreglustjórans dags. 14. desember
2006.
Ríkislögreglustjórinn vill að fram-
angreindu tilefni upplýsa eftirfar-
andi.
Í tengslum við rannsókn lögreglu
á meintum hegningarlagabrotum
nokkurra manna tengdra Baugi Gro-
up hf. sem hófst 28. ágúst 2002,
vaknaði grunur um stórfelld skatta-
lagabrot sakborninga í því máli og
annarra tiltekinna einstaklinga sem
gegndu stjórnunarstöðum hjá
nefndu félagi og félögum þeim
tengdum. Með bréfi Ríkislögreglu-
stjórans, dags. 17. september 2003,
voru Skattrannsóknarstjóra sendar
upplýsingar og gögn vegna grun-
semda um að tilteknir stjórnendur
Baugs Group hf., einstaklingar og fé-
lög þeim tengd hefðu brotið gegn
lögum um tekjuskatt og eignarskatt,
lögum um virðisaukaskatt, stað-
greiðslu opinberra gjalda og bók-
haldslögum. Upplýsingar þessar
voru sendar til þess að Skattrann-
sóknarstjóri gæti hafið rannsókn á
meintum skattalagabrotum og var
þess jafnframt óskað að efnahags-
brotadeild Ríkislögreglustjórans
fengi tækifæri til að fylgjast með
framvindu málsins hjá embætti
Skattrannsóknarstjóra.
Með bréfi Skattrannsóknarstjóra
ríkisins, dags. 12. nóvember 2004, til-
kynnti Skattrannsóknarstjóri að
hann hefði lokið rannsókn sinni og
kærði meint brot fjögurra einstak-
linga vegna skattalagabrota í
tengslum við rekstur þriggja félaga.
Í kærubréfinu sagði meðal annars:
„Þáðu æðstu yfirmenn og tilteknir
starfsmenn Baugs Group hf. starfs-
tengdar greiðslur að fjárhæð sam-
tals kr. 273.271.687, sem ekki var
réttilega gerð grein fyrir í bókhaldi
og launauppgjöf félagsins til skatta-
yfirvalda; ýmist þannig að alfarið var
vanrækt að gera grein fyrir greiðsl-
unum, það gert ranglega eða gert
löngu eftir að greiðslurnar höfðu átt
sér stað.“
Í skýrslu Skattrannsóknarstjóra
ríkisins um skattskil Baugs Group
hf. sem fylgdi kærubréfi embættis-
ins er framangreind fjárhæð sund-
urgreind á tilgreinda 9 einstaklinga.
Fyrirliggjandi var að einn þessara
einstaklinga hafði Skattarannsókn-
arstjóri kært til efnahagsbrotadeild-
ar Ríkislögreglustjórans vegna
grunsemda um að hann hafi vantalið
persónulegar tekjur sínar að fjár-
hæð u.þ.b. 85 milljónir króna auk
þess að hafa verið kærður vegna
ábyrgðar á meintum skattalagabrot-
um þeirra þriggja félaga sem í hlut
áttu tekjuárin 1998 – 2002. Eins og
að framan greinir hafði Ríkislög-
reglustjórinn upplýsingar um fjár-
hæðir meintra vantalinna tekna
flestra framangreindra 9 einstak-
linga og félaga þegar málinu var vís-
að til Skattrannsóknarstjóra 17.
september 2003, þar á meðal voru
upplýsingar sem gáfu tilefni til að
ætla að tiltekinn yfirmaður hefði
þegið laun og launa-
tengdar greiðslur að
fjárhæð u.þ.b. 94 millj-
ónir króna án þess að
greiða af þeim tekjum
tekjuskatt og úrsvar
lögum samkvæmt. Aðr-
ir af hinum 7 einstak-
lingum sem nefndir
voru í skýrslu Skatt-
rannsóknarstjóra höfðu
vantalið lægri fjárhæð-
ir.
Í ljósi fyrirliggjandi
gagna þótti eðlilegt að
afla upplýsinga frá
Skattrannsóknarstjóra
um hvort og hvernig
málum umræddra 8 ein-
staklinga, sem höfðu
ekki verið kærðir til lögreglu, hefði
verið lokið í skattkerfinu. Mögulegar
leiðir til að ljúka málum þar sem ein-
staklingar vantelja tekjuskatts- og
útsvarsstofna sína voru á þessum
tíma, í fyrsta lagi að skattstjóri láta
sitja við endurákvörðun skattstofna
eftir atvikum með álagningu 25%
álags á þá, sbr. 108. laga nr. 90, 2003
um tekjuskatt og eignarskatt, í öðru
lagi með því að senda mál viðkom-
andi, með hans samþykki, í refsimeð-
ferð hjá Yfirskattanefnd sem getur
lagt á sektir samkvæmt 109. gr
framangreinda laga sem nema að
lágmarki tvöfaldri þeirri fjárhæð
sem undan er dregin og hámarki tí-
faldri og í þriðja lagi með því að
meint brot fái refsimeðferð með
hefðbundnum hætti að lokinni lög-
reglurannsókn með útgáfu ákæru. Í
refsimáli reynir á hvort meint brot
verði talin stórfelld þannig að auk
þess að teljast varða sektum sam-
kvæmt 109. gr. framangreindra laga,
geti þau varðað allt að 6 ára fangelsi
samkvæmt 262. gr. almennra hegn-
ingarlaga nr. 19, 1940. Yfirskatta-
nefnd getur ekki dæmt mann í fang-
elsi né liggur vararefsing við ef
álagðar sektir nefndarinnar eru ekki
greiddar, eins og raun er á þegar mál
eru lögð fyrir dómstól með ákæru.
Samkvæmt þessu er refsimeðferð
hjá dómstólum sem einungis getur
átt sér stað eftir rannsókn lögreglu
með útgáfu ákæru, meira íþyngjandi
fyrir sakborning og er þeim úrræð-
um almennt eingöngu beitt í alvar-
legri málum sem talin eru geta varð-
að við 262. gr. almennra
hegningarlaga. Dómafordæmi eru
fyrir því að brot tengd vanskilum op-
inberra gjalda sem ná 3 – 4 milljóna
króna marki séu talin meiriháttar og
við þeim liggi fangelsisrefsing.
Óþarfi þykir að rekja frekar að-
dragandann að því bréfi Skattrann-
sóknarstjóra sem vitnað hefur verið
til í fjölmiðlaumræðu og dagsett er
14. desember 2006, en þó er rétt að
árétta að Ríkissaksóknara var með
bréfum embættis Ríkislögreglu-
stjórans, dags. 4. og 11. desember
2006, gerð grein fyrir málinu. Rík-
issaksóknari ritaði Skattrannsókn-
arstjóra bréf, dags. 28. desember
2006, þar sem hann segir meðal ann-
ars:
„ ... vil ég árétta að ég hef lýst því
viðhorfi að ákæruvaldinu sé rétt að
bíða eftir kæru eftirlitsaðila sem hef-
ur eftirlit með framkvæmd tiltek-
inna laga og jafnframt víðtæka heim-
ild til að rannsaka ætluð refsiverð
brot á lögunum og ráðstafa máli að
rannsókn lokinni nema sérstakt til-
efni gefist til aðgerða ákæruvalds
eða lögreglu án kæru frá eftirlitsaðil-
anum. Tel ég fyrirkomulagið, sem
hér er lýst, líklegt til að tryggja sam-
ræmi og jafnræði í meðferð mála.
Þegar eftirlitsaðili kærir ákveðna
þætti máls til lögreglu eða ákæru-
valds en heldur öðrum af sömu rót er
afar mikilvægt að ákæruvaldið fái
upplýsingar um þá þætti sem eftir-
litsaðilinn heldur eftir til afgreiðslu
og um afgreiðslu þeirra, ekki síst í
þágu samræmis og jafnræðis og
grundvallarreglunnar um ne bis in
idem. Í þessum tilvikum sýnist mér
eðlilegt, jafnvel sjálfsagt, að eftirlits-
aðilinn leiti samráðs við ákæruvaldið
um skiptingu málsins, þ.e.a.s. hvaða
þættir þess verði afgreiddir hjá eft-
irlitsaðilanum og hverjir í réttar-
kerfinu m.a. til að tryggja að mál
manns eða aðila verði afgreitt í einu
lagi.
Með skattyfirvöld og sérstaklega
Skattrannsóknarstjóra ríkisins, sem
eftirlitsaðila með framkvæmd
skattalaga í huga, lýsi ég því að ég tel
eðlilegt og rétt að skattayfirvöld
veiti ákæruvaldinu, að gefnu tilefni
og þegar réttmæt ástæða er til, upp-
lýsingar og viðhlítandi gögn um
hvernig tiltekin brot á skattalögum
hafi verið afgreidd í skattkerfinu eða
hvernig stefnt sé að afgreiðslu
þeirra, en ekki einungis um að þau
hafi verið afgreidd þar eða verði af-
greidd þar.
Vafalaust verður litið svo á að
ákæruvaldinu sé skylt að leita upp-
lýsinga um afgreiðslu máls eða
ákveðinna þátta máls hjá skattayfir-
völdum þegar gögn, sem ákæruvald-
ið hefur að mestu eða öllu leyti feng-
ið frá þeim, gefa sterklega til kynna
að einhver hafi framið alvarlegt brot
á skattalögum, sem kunni að varða
við 262. gr. almennra hegningarlaga
nr. 19/1940, án þess að sá hafi bein-
línis verið kærður. Við slíkar kring-
umstæður getur jafnframt verið
mikilvægt fyrir ákæruvaldið að eiga
þess kost, í þágu samræmis og jafn-
ræðis, að afstýra því að mál eða þátt-
ur máls sem á heima í réttarkerfinu
verði afgreiddur í skattkerfinu. Að
endingu vill ég taka fram að í mínum
huga er lítill efi um að dómstólar
myndu með úrskurði leggja fyrir
skattyfirvöld að veita ákæruvaldinu
aðgang að slíkum upplýsingum ef
krafist yrði, sbr. 4. mgr. 49. gr. og c.
lið 74. gr. a laga nr. 19/1991, sbr. 1.
mgr. 27. gr. sömu laga og dóm
Hæstaréttar Íslands í málinu nr.
471/1994 til hliðsjónar.“
Í bréfi Skattrannsóknarstjóra rík-
isins sem nefnt er að framan og dag-
sett er 14. desember 2006 rekur
hann í löngu máli röksemdir sem
hann telur standa í vegi fyrir því að
Ríkislögreglustjóranum verði af-
hentar umbeðnar upplýsingar og
gögn. Meginefni bréfsins sem stutt
er tilvísun í álitsgerð lagaprófessors,
sem virðist hafa verið aflað sérstak-
lega í þessu skyni, lýtur að því að
rökstyðja þá niðurstöðu að ákæru-
vald og lögregla hafi ekki heimildir
til að framfylgja málum vegna
skattalagabrota fyrir dómi án kæru
frá Skattrannsóknarstjóra. Vekur
furðu sú ályktun, eða fullyrðing sem
sett er þar fram, um að til standi að
höfða refsimál gegn þeim 8 einstak-
lingum sem nefndir eru í bréfi Rík-
islögreglustjórans frá 28. ágúst 2006.
Brot flestra þessara 8 einstaklinga
gefa ekki tilefni til þess að þeir sæti
opinberri rannsókn enda er um lægri
fjárhæðir að ræða í flestum tilfellum
en svo að talist geti varða við 262. gr.
almennra hegningarlaga. Ríkislög-
reglustjórinn er sammála niðurstöðu
Skattrannsóknarstjóra um að ekki
verði höfðað opinbert mál gegn
mönnum sem sætt hafa sektarmeð-
ferð hjá Yfirskattanefnd eða sektar-
meðferð hjá Skattrannsóknarstjóra,
enda stríði slíkt gegn reglunni um ne
bis in idem 1. mgr. 4. gr. 7. viðauka
við mannréttindasáttmála Evrópu,
sbr. lög nr. 62, 1994, sem kveður á
um að sama manni verði ekki refsað
tvisvar fyrir sömu brot, né mál höfð-
að gegn honum aftur vegna sakar-
efnis sem fengið hefur endanlega úr-
lausn áður. Vandséð er hvers vegna
Skattrannsóknarstjóri telur sig
þurfa að útskýra reglur um ne bis in
idem enda er það ákæruvalds að
meta það hvort tilefni sé til útgáfu
ákæru eða ekki í einstökum tilfell-
um. Ljóst má vera að það er nauð-
synlegt fyrir málið í heild að fyrir
liggi upplýsingar um afgreiðslu
skattkerfisins á málum þessara 8
einstaklinga.
Undir framangreinda reglu um ne
bis in idem fellur að áliti Ríkislög-
reglustjórans ekki sú staða þegar
mál hafa ekki fengið afgreiðslu í
skattkerfinu né þegar meðferð þess
hefur verið hætt án sektarmeðferð-
ar. Um forræði ákæruvalds á málum
sem þessum hefur verið fjallað í
framangreindum dómi Hæstaréttar
Íslands í máli nr. 471/1994, þar sem
skýrt kemur fram að valdheimildir
Ríkissaksóknara séu ekki takmark-
aðar við mál vegna skattalagabrota
sem kærð hafa verið af Skattrann-
sóknarstjóra.
Eins og rakið er hér að framan var
tilefni umræddrar beiðni um upplýs-
ingar einkum að leiða í ljós hvort til-
efni væri til að hefja rannsókn op-
inbers máls vegna persónulegra
skattskila þess einstaklings sem
nefndur er að framan og hafði sam-
kvæmt upplýsingum í skýrslu skatt-
rannsóknarstjóra dregið undan
u.þ.b. 94 milljónir króna af launa-
tekjum sem greiddar voru honum
árin 1998 – 2000, auk tekna að fjár-
hæð á þriðja tug milljóna sem
greiddar voru einkahlutafélagi hans.
Athygli vakti að annar einstaklingur
hafði verið kærður til lögreglu með
framgreindri kæru Skattrannsókn-
arstjóra vegna brota sem talin voru
framin í starfi hans hjá sama félagi,
fyrir að vantelja laun sín sem voru
lægri að fjárhæð. Auk þess er varla
vafi á að dómstólar myndu telja um-
rædd brot stórfelld í skilningi 262.
gr. almennra hegningarlaga þar sem
heildarfjárhæð undandreginna
skattstofna nam á annað hundrað
milljónum króna, og því á forræði
ákæruvalds að fylgja eftir með
ákæru ef sakir teldust sannaðar.
Reyndar hefur eftirgrennslan Ríkis-
lögreglustjórans leitt í ljós að mál
umrædds einstaklings var lagt fyrir
yfirskattanefnd með bréfi Skatt-
rannsóknarstjóra ríkisins, dags. 9.
nóvember 2006, eða u.þ.b. tveimur
árum eftir að rannsókn málsins lauk
hjá Skattrannsóknarstjóra. Yfir-
skattanefnd hefur svo vitað sé ekki
lokið meðferð málsins.
Með vísan til framangreinds er því
hafnað að nokkuð hafi verið óeðlilegt
við að Skattrannsóknarstjóri svaraði
umræddri beiðni og veitti umbeðnar
upplýsingar um afgreiðslu á málum
þeirra einstaklinga sem í hlut eiga.
Reykjavík 6. febrúar 2007
Helgi Magnús Gunnarsson
saksóknari efnahagsbrota“
Fréttatilkynning frá saksókn-
ara efnahagsbrota hjá RLS
Helgi Magnús
Gunnarsson