Morgunblaðið - 18.07.2007, Síða 30

30 MIÐVIKUDAGUR 18. JÚLÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
✝ Gyða Sigvalda-dóttir fæddist á
Brekkulæk í Mið-
firði í Vestur-Húna-
vatnssýslu 6. júní
1918. Hún lést á
líknardeild Landa-
kotsspítala 11. júlí
síðastliðinn. For-
eldrar hennar voru
Sigvaldi Björnsson,
f. 16. nóv. 1873, d.
13. des. 1945, og
Hólmfríður Þor-
valdsdóttir, f. 28.
júlí 1877, d. 26. júlí
1959. Systkini hennar voru Björn,
f. 16. febr. 1902, d. 1. maí 1993,
Þorvaldur, f. 3. nóv. 1903, d. 21.
jan. 1927, Jóhann Frímann, f. 1.
ágúst 1905, d. 30. júní 1992, Ar-
inbjörn, f. 2. apríl 1907, d. 18. maí
1907, Svanborg, f. 29. okt. 1908, d.
12. júlí 2007, Sigríður, f. 5. okt.
1912, d. 16. nóv. 1966, og Böðvar,
f. 28. jan. 1921, d. 26. jan. 2007.
Hinn 5. nóvember 1960 giftist
Gyða Kristjáni Guðmundssyni, f.
12. okt. 1918. Foreldrar hans voru
Guðmundur B. Jónsson og Sigríð-
ur G. Jónsdóttir. Sonur Gyðu var
Björn Ellertsson kennari, f. 18.
júlí 1949, d. 26. jan. 1994. Saman
áttu Gyða og Kristján dótturina
Hólmfríði, f. 20. maí 1963, hún er
gift Jóni Eiríkssyni, f. 7. mars.
1959. Börn þeirra eru: 1) Kristján,
f. 16. nóv. 1979. 2) Gyða Dögg, f. 1
sept. 1983, sambýlismaður Daníel
Þór Hafsteinsson, f.
26. ágúst 1981, dótt-
ir þeirra er Sara
Antonía, f. 16. maí
2003. 3) Eiríkur, f.
16. mars 1987. Sam-
an áttu þau einnig
fósturdótturina
Þorbjörgu Odds-
dóttur, f. 1. sept.
1951.
Gyða stundaði
nám við Héraðsskól-
ann að Laugum og
Reykjaskóla í
Hrútafirði 1935-
1937. Hún lauk prófi frá Fóstur-
skóla Íslands 1950. Gyða starfaði
lengst af sem leikskólakennari og
leikskólastjóri hjá Barnavina-
félaginu Sumargjöf árin 1950-
1978 og síðar hjá Leikskólum
Reykjavíkur. Síðast var hún leik-
skólastjóri á leikskólanum
Brákarborg, en Gyða lét af störf-
um 70 ára að aldri árið 1988.
Gyða starfaði einnig sem for-
stöðukona á barnaheimilinu á Sil-
ungapolli árin 1955-1956 og sem
forstöðukona á Vöggustofu Thor-
valdsen 1970-1971. Gyða var
fulltrúi í barnaverndarnefnd
Reykjavíkur árin 1962-1966. Hún
fékk hina íslensku fálkaorðu fyrir
störf sín í þágu barna og uppeldis-
mála árið 1988.
Útför Gyðu verður gerð frá
Dómkirkjunni í Reykjavík í dag
og hefst athöfnin klukkan 15.
Elsku amma.
Jafnvel þó kveðjustundina hafi
ekki borið brátt að þykir okkur erf-
itt að kveðja þig. Í eigingirni okkar
hefðum við viljað hafa þig alltaf hjá
okkur. Í stað þess að syrgja og gráta
viljum við þakka þér fyrir allt sem
þú gafst okkur. Það eru ekki allir
sem alast upp við að eiga jafn góða
fyrirmynd og þú varst okkur. Þú ert
okkar helsta fyrirmynd í lífinu og
fyrir það erum við þakklát. Jafnvel
þótt við hörmum andlát þitt mjög
gleður það okkur að vita af þér á
betri stað, þar sem þú ert laus við
veikindi og þjáningar.
Því gleðjumst við í sorginni og er-
um þakklát fyrir þann dýrmæta
tíma sem við áttum með þér.
Nú legg ég augun aftur,
ó, Guð, þinn náðarkraftur
mín veri vörn í nótt.
Æ, virst mig að þér taka,
mér yfir láttu vaka
þinn engil, svo ég sofi rótt.
(Sveinbjörn Egilsson.)
Kristján, Gyða Dögg
og Eiríkur.
Gyðu föðursystur minni hef ég átt
lengsta samleið með öðrum en nán-
ustu fjölskyldu. Var ég mikið til í
heimili með henni fimm ár ævinnar.
Faðir minn missti heilsu og hætti
búskap í eitt ár 1939. Þá fór ég að
Brekkulæk til afa og ömmu og var
þar að mestu í tvö ár. Heima voru
fjögur börn þeirra, en faðir minn og
Svanborg höfðu stofnað eigið heim-
ili. Auk þess voru þar jafnan önnur
ungmenni til dvalar í lengri eða
skemmri tíma og hlutu gott vega-
nesti. Eitthvað heyrði ég um að allt
hefði verið látið eftir mér og einkum
eignað Gyðu, en ekki veit ég hve
mikið tjón kann að hafa hlotist af því
uppeldi. Gyða og Sigga systir henn-
ar héldu heimili í Reykjavík allmörg
ár með Hólmfríði móður sinni og
sonum sínum Birni Ellertssyni og
Sigvalda Kristjánssyni. Var ég þar
til heimilis í þrjá vetur á skólaárun-
um. Þá var ekki um neitt dekur að
ræða. Reglur um umgengni á heim-
ilinu voru skýrar og þeim fylgdu
haldgóðar leiðbeiningar um lífið.
Gyða hafði löngun til að mennta
sig, en þegar mæðiveikin barst
norður í Miðfjörð brast grundvöllur
til að kosta hana í skóla. Þegar hún
hafði sjálf ráð á skólavist valdi hún
Fóstruskólann. Ég minnist umræðu
um að hún væri ekki góður uppal-
andi, ekki nógu strangur. Efasemdir
voru um þetta starfsval, enda nýj-
ung. Þannig var tíðarandinn og hug-
sjón Gyðu var að breyta honum.
Henni var sérstaklega annt um mál-
þroska barna og að þau lærðu vísur.
„Það kom eitthvað fyrir mig.“
Gyða hringdi í mig, líklega fyrir um
20 árum. Hún hafði verið að versla í
Mjóddinni og allt í einu vissi hún
ekki hvar hún var. Þannig gerði Alz-
heimerinn fyrst vart við sig. Tilfellin
voru strjál í fyrstu. Gyða var virk,
hugurinn hvikur, og hún hélt ótrú-
lega lengi tökum á daglegum at-
höfnum, en henni féll sjúkdómurinn
þungt: „Það er vont að verða gam-
all.“
Brekkulækur er í miðri sveit og
þar var gestkvæmt. Félagslíf var
mikið og leikrit sett á svið. Systkinin
á Brekkulæk voru samheldin og þau
létu sér annt hvert um annað. Jó-
hann bjó á föðurleifðinni og var í
miðdepli fyrir norðan en Gyða fyrir
sunnan. Flest sögðu sögur, einkum
úr Miðfirðinum. Gyða fléttaði til-
vitnanir í bókmenntir inn í sínar
sögur. Hún sótti einnig mikið leik-
hús. Þegar ellin fór að og meðan
heilsan leyfði hringdi hún daglega í
Svanborgu systur sína sem var tíu
árum eldri. Svo vill til að í dag kveðj-
um við þær systur báðar og fyrr á
árinu var Böðvar kvaddur. Nú verða
sögurnar ekki sagðar og flestar falla
í gleymsku.
Gyða og Kristján kynntust á
Reykjaskóla þótt meira en 20 ár liðu
þar til þau tóku saman. Gott var að
sækja þau heim og ánægjulegt hef-
ur verið að fylgjast með samfylgd
þeirra í ellinni. Það var mikið áfall
þegar Björn sonur Gyðu, sem var
gæddur leiftrandi gáfum, féll frá á
besta aldri. Á banabeði lauk hann
frágangi á Íslensk-þýskri orðabók.
Kristján fylgist enn vel með og læt-
ur sig íslenska jafnaðarstefnu miklu
varða. Við hjónin sendum Kristjáni
og Hólmfríði og fjölskyldu hennar
samúðarkveðjur. Þær kveðjur flytj-
um við einnig í dag Hólmfríði og Jó-
hannesi börnum Svanborgar og fjöl-
skyldum þeirra.
Hólmgeir Björnsson.
Smávinir fagrir, foldarskart,
fífill í haga, rauð og blá
brekkusóley, við mættum margt
muna hvort öðru að segja frá.
Prýðið þér lengi landið það,
sem lifandi guð hefur fundið stað
ástarsælan, því ástin hans
alls staðar fyllir þarfir manns.
(Jónas Hallgrímsson)
Þegar mér barst andlátsfregn
Gyðu afasystur minnar var ég að
aka framhjá fæðingarstað „lista-
skáldsins góða“, ljóðlínur hans eru
viðeigandi þegar komið er að
kveðjustund. Systurnar Sigga og
Gyða voru í mínu barnsminni ætíð
nefndar í sama orði. Mér eru minn-
isstæðar jólagjafir til okkar systkina
frá þeim, tuskukarl sem hægt var að
færa úr fötum og seinna fengum við
SÍBS kubba sem veittu okkur eft-
irminnilegar ánægjustundir. Ég
man Gyðu í fyrstu heimsókn minni
til Reykjavíkur á Skúlagötuna,
heimili þeirra Siggu og Hólmfríðar
langömmu minnar. Sigvaldi sonur
Siggu og Björn sonur Gyðu fögnuðu
þessari litlu frænku innilega, Gyða
sá til þess að Björn færði mér gjöf
og að frændsystkinin kysstust. Þeg-
ar ég hóf skólagöngu í Reykjavík
bjó ég hjá ömmu og afa og urðu
samfundir tíðir. Gyða og Kristján
bjuggu þá í Stigahlíðinni, Hólmfríð-
ur á fyrsta ári, Björn ári eldri í sama
skóla, reynslunni ríkari og var um-
hugað að allt færi vel hjá frænkunni
úr sveitinni, var óspar á holl ráð og
stuðning. Gyða var náttúrubarn,
einlæg, viðkvæm og hlý, hafði öðr-
um fremur lag á að laða það besta
fram hjá samferðafólki. Af gleði og
áhuga gekk hún til allra starfa, létt í
lund og kvik á fæti. Gyða var þekkt
af störfum sínum með börnum og
velferðarmálum almennt og hlaut
viðurkenningar fyrir brautryðj-
endastörf á því sviði. Ég átti því láni
að fagna að vera með frænku minni
þegar verið var að standsetja Fálka-
borg. Það var lærdómsríkt, hún
gekk til verka af heilum hug, vissi
nákvæmlega hvað þurfti, engin
lognmolla þá dagana. Inn á milli
þuldi hún ljóð og sögur allt eftir at-
vikum og ekki var komið að tómum
kofunum. Eitt af einkennum Gyðu
var einstök frásagnarlist, vald á ís-
lenskri tungu og mælska. Þegar hún
lauk störfum á vinnumarkaði var í
mörg horn að líta, því áhugasviðin
voru mörg. Barnabörnin voru sann-
kallaðir augasteinar, umhyggja fyr-
ir fjölskyldunni, þjóðmál og heims-
mál og voru umhverfismál henni
hugstæð. Oft mátti sjá hana á gangi
um með poka að týna rusl. Málefn-
um eldri borgara lagði hún lið og var
sjálfboðaliði í ýmsum verkefnum
sem til féllu og eru sjálfsögð í starfi
á vegum aðila sem með þau mál fara
í dag. Það er lærdómsríkt að eiga
minningar um náið samband afa og
systkina hans. Hann var stóri bróðir
sem veitti stuðning og holl ráð, Gyða
var litla systirin sem alltaf átti að
vera tilbúin fyrir þau eldri. Var hún
óþreytandi að gera fyrir þau allt
sem hún gat til að gleðja og styðja,
hjá þeim átti hún skjól til hinstu
stundar. Svanborg systir hennar
lést nokkrum klukkustundum síðar.
Fyrr á þessu ári lést Böðvar, yngsti
bróðirinn frá Brekkulæk, blessuð sé
minning þeirra allra. Einlægar sam-
úðarkveðjur til allra ástvina. Með
virðingu og þökk kveð ég frænku
mína.
Guðrún Jónsdóttir.
Hún Gyða kom inn í líf fjölskyldu
minnar þegar hún giftist Kristjáni
Guðmundssyni bílstjóra. Hann hafði
lengi verið fjölskylduvinur en birtist
svo með hana Gyðu upp á arminn.
Hún var fljót að sigra hjörtu okkar.
Lágvaxin, kvik og snögg í öllu sem
hún gerði. Menntuð kona norðan úr
Miðfirði, ein af fyrstu fóstrunum
sem útskrifuðust hér á landi. Það
var hægt að tala við hana um allt
milli himins og jarðar, hún hafði
miklar skoðanir jafnt á pólitík sem
bókmenntum og lá ekki á þeim.
Skemmtilegast þótti henni samt
að tala um börnin sín sem voru
geysimörg. Hún gat sagt af þeim
sögur sem lýstu í senn virðingu og
aðdáun, stundum sorglegar en oftar
þó fyndnar. Ég hef hitt marga sem
áttu sínar fyrstu minningar bundnar
leikskóladvöl hjá Gyðu og allir fengu
stjörnur í augun þegar minnst var á
hana.
Þeim varð vel til vina, móður
minni og Gyðu. Síðustu árin sem
mamma lifði var stutt á milli þeirra í
Breiðholtinu. Gyða fékk sér oft
göngutúr úr Stekkjarbakkanum upp
á Hjaltabakka og svo sátu þær tím-
unum saman við eldhúsborðið og
skröfuðu yfir kaffibolla. Þær voru
raunar meðal frumbyggja þessa
hverfis og undu hag sínum vel þar,
hvað sem skrifum Vísis sáluga leið.
Síðustu árin hef ég lítið séð til
þeirra hjóna. Hef ég þó oft hugsað
til þeirra og sendi Kristjáni, Hólm-
fríði og öðrum ættingjum samúðar-
kveðjur. Ég veit að ég tala fyrir
munn okkar systkinanna þegar ég
þakka Gyðu fyrir allar þær gefandi
samverustundir sem hún veitti móð-
ur okkar hlutdeild í.
Þröstur Haraldsson.
Gyða og Kristján föðurbróðir
minn voru jafnaldrar og í æsku
skólasystkin í Reykjaskóla, þar sem
þau urðu fyrir sterkum áhrifum
hvort frá öðru, án þess þó að bera þá
gæfu til að eigast. Svo varð þó að
liðnu fyrra hjónabandi beggja og
reyndust þau þá mjög samvalin um
lífsskoðun og samfélagsleg viðhorf
og samhent að byggja upp mynd-
arlegt og hamingjuríkt heimili. Að
þetta var Kristjáni sannkallað gæfu-
spor skilst best af því, að hann var
yngstur níu systkina og seinni
ávöxtur síðara sambýlis móður sinn-
ar, Sigríðar Gunnhildar Jónsdóttur
frá Skiphyl á Mýrum, við Guðmund
Björn Jónsson ráðsmann sinn, en
hún hafði misst Hallvarð mann sinn
innan árs frá flutningi þeirra frá
Skutulsey að Fáskrúðarbakka árið
1912. Þrátt fyrir kapp og metnað að
koma hópnum til mennta, voru að-
stæður þessar undir kreppu og inn í
stríð ekki hagstæðar til frömunar og
framgangs, þótt Kristján tækist á
við þær af dugnaði og harðfylgi.
Í höfn hjónabands með Gyðu
veittist þeim báðum ákjósanlegt
færi að neyta krafta sinna til góðs
fyrir fjölskyldu og samfélag. Þau
studdu hvort annað í stefnumiðum
og jákvæðum metnaði og náðu bæði
miklum árangri hvort á sínum vett-
vangi. Heimilið blómgaðist í glæsi-
húsi við Urðarstekk, þar sem þau
héldu uppi rausn og glaðvæð við góð
og gild tilefni: stórafmæli, þorrablót,
fermingar og fleira. Komu bæði
hjónin vel fyrir sig orði um tilefni og
tilgang samkvæma, en bróðursonur
Gyðu og aðrir þjóðkunnir harmon-
ikuleikarar léku fyrir söng, sem
þreyttur var fullum hálsi. Björn
bróðir hennar og gamlir sveitungar
minntust góðhesta, og var þar stef-
ið: „Byrstur sækir brattann á/
Brekkulækjarfolinn.“
Mannfagnaðir þessir reyndust
mikils virði fyrir kynningu og sam-
heldni stórfjölskyldunnar, ekki síst
fyrir ungviðið. Mér er þó ekki síður í
hug, hve mikils faðir minn mat Gyðu
til menntandi og skilningsríkrar
samræðu, og þau raunar hvort ann-
að, en hann hafði ríka tilfinninga-
lega þörf fyrir slík samskipti. Af
Gyðu fór almennt mikið orð fyrir
mannleg samskipti og tjáningar-
hæfni, enda víst ekki langt að sækja
hana. Er mér sagt, að hún hafi eitt
sinn talað á akademískri ráðstefnu
um íslenskt mál, ein allra án há-
skólaprófs, og erindin verið gefin út
á bók.
Að undanförnu hafa samskiptin
verið að færast meira yfir á vett-
vang eldri borgara. Þaðan kveður
einn af öðrum samkvæmt óhaggan-
legu lögmáli. Kristján frændi varð í
vor einn eftir sinna systkina og
mágafólks, og nú er hið sama upp
komið í hans hjúskapartilvist. Lengi
skal manninn reyna. Ég færi Gyðu
hinstu kveðju og þakkir fyrir það,
sem hún hefur verið okkur hjónum
og fjölskyldu, og bið Kristjáni og
Hólmfríði og nánum vandamönnum
þess, að þeim blessist minning og
bætist missir þessarar góðu og kær-
leiksríku konu.
Bjarni Bragi Jónsson.
Gyða Sigvaldadóttir
 Fleiri minningargreinar um Gyðu
Sigvaldadóttur bíða birtingar og
munu birtast í blaðinu næstu daga.
✝
Ástkær eiginkona mín, móðir okkar, tengdamóðir,
amma og langamma,
HÓLMFRÍÐUR ÁSA VIGFÚSDÓTTIR,
Engjavöllum 5b,
Hafnarfirði,
andaðist á Hrafnistu í Hafnarfirði, sunnudaginn
8. júlí, og verður jarðsungin frá Hafnarfjarðarkirkju,
miðvikudaginn 18. júlí kl. 13.00.
Björgvin Sigurður Sveinsson,
Vigfús J. Björgvinsson, Kristín Ósk Kristinsdóttir,
Eðvarð Björgvinsson, Ásta Lunddal Friðriksdóttir,
Guðný Björgvinsdóttir,
Ingibjörg E. Björgvinsdóttir,
Björgvin H. Björgvinsson, Ágústa Hauksdóttir,
Ásbjörg Björgvinsdóttir, Jón Þórðarson,
barnabörn og barnabarnabörn.
✝
Þökkum innilega auðsýndan hlýhug og samúð við
andlát og útför frænda okkar,
ÓLAFS JÓHANNSSONAR,
Þangbakka 10,
áður til heimilis á
Leifsgötu 26.
Fyrir hönd aðstandenda,
Erla Ólafsdóttir.
✝
Ástkær faðir okkar, tengdafaðir, afi og langafi,
GUÐMUNDUR ÞORGRÍMSSON,
hjúkrunarheimilinu Skjóli,
áður til heimilis á
Snorrabraut 34,
Reykjavík,
sem lést á Skjóli, laugardaginn 7. júlí, verður
jarðsunginn frá Garðakirkju, föstudaginn 20. júlí
kl. 13.
Guðrún I. Guðmundsdóttir, Bjarni Þórðarson,
Þorgrímur Guðmundsson, Rannveig S. Guðmundsdóttir,
Dagný Guðmundsdóttir, Hjörtur Þór Hauksson,
Ásdís Guðmundsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.