Morgunblaðið - 10.08.2007, Blaðsíða 24

24 FÖSTUDAGUR 10. ÁGÚST 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
KAUPHÖLL OG REGLUVERK
Skipta reglur, sem settar eru áKauphöll Íslands um viðskiptiþar, einhverju máli? Í Við-
skiptablaði Morgunblaðsins í gær
birtist frétt þess efnis, að þremur
málum, þar sem ekki var fylgt settum
reglum um flöggunarskyldu, hefði
verið lokið með 200 þúsund króna sekt
á hvern aðila. Einn þeirra var að
fremja sitt þriðja slíka brot.
Kauphöllin vísaði þessum málum til
Fjármálaeftirlitsins. Sú stofnun
kærði málin þrjú til embættis ríkis-
lögreglustjóra. Þar var málunum lok-
ið með sektargreiðslum.
Þórður Friðjónsson, forstjóri
Kauphallarinnar, sagði í samtali við
Morgunblaðið, að hlutverk hennar
væri einvörðungu að tilkynna slík
brot til Fjármálaeftirlits en bætti við:
„Þetta er lögbrot …“
Oft snúast þau viðskipti, sem fram
fara á Kauphöll Íslands um háar fjár-
hæðir en ekki öll.
Hversu miklar líkur eru á því að
sektargreiðslur að upphæð 200 þús-
und krónur hafi einhver forvarnar-
áhrif í þessu sambandi? Hversu lík-
legt er að slíkar sektargreiðslur skipti
viðkomandi yfirleitt nokkru máli?
Fjármálaeftirlitið gefur nánast
engar upplýsingar um svona mál.
Engar upplýsingar eru gefnar um
hverjir hlut eiga að máli svo að dæmi
sé nefnt.
Er regluverkið svona slappt í ná-
lægum löndum? Því verður varla trú-
að. Í hinum engilsaxneska heimi eru
reglur um viðskipti á opinberum
mörkuðum mjög strangar. Þeir sem
brjóta þær reglur hafa verra af.
Í Viðskiptablaði Morgunblaðsins í
gær er haft eftir Má Mássyni, upplýs-
ingafulltrúa Fjármálaeftirlitsins, „að
í marz á síðasta ári hafi stjórnin
ákveðið að kæra brot á lögum um
verðbréfaviðskipti til RLR. Hafi það
verið gert í samræmi við lög um op-
inbert eftirlit með fjármálastarfsemi.
Í öllum tilvikum var um að ræða brot
á flöggunarskyldu, þar sem aðilar
tengdir inn í félag tilkynna ekki sam-
dægurs um breytingar á eignarhaldi í
því. Fyrsti aðilinn dró í tvær vikur að
tilkynna flöggun, annar í þrjár vikur
og sá þriðji um dag. Hann hafði áður
fengið athugasemdir vegna tveggja
flöggunarbrota og var því um að ræða
ítrekað brot.“
Nú má vel vera, að einhver rök séu
fyrir því, að ekki er um þyngri refs-
ingu að ræða en tvö hundruð þúsund
króna sekt. En þá þurfa þau rök að
koma fram.
Það er t.d. augljóst að aðila, sem
brýtur þess reglur þrisvar sinnum, er
nákvæmlega sama, þótt hann borgi
einhverja sekt því að væntanlega
hafa aðrir hagsmunir hans af því að
sinna ekki flöggunarskyldu strax
verið meiri.
Þeir aðilar, sem standa að þessum
markaði hér þurfa að hugsa sitt mál.
Svona slappleiki í því að fylgja eftir
regluverki í kringum viðskipti á op-
inberum markaði kann ekki góðri
lukku að stýra. Og hvað segir hinn nýi
viðskiptaráðherra?
LEIÐTOGAFUNDUR Á KÓREUSKAGA
Það kann að vera hæpið að lesa ofmikið í ákvörðun leiðtoga Norð-
ur-Kóreu og Suður-Kóreu að halda
fund 28. til 30. ágúst. Annar leiðtog-
inn er óútreiknanlegur einræðis-
herra, sem skirrist ekki við að leiða
hörmungar yfir þjóð sína, og hinn á
aðeins stuttan tíma eftir á valdastóli,
má ekki sækjast eftir endurkjöri og
allt bendir til að flokkur hans muni
missa völdin í kosningunum í desem-
ber. Þótt rúm hálf öld sé frá því að
Kóreustríðinu lauk hefur enn ekki
verið samið formlega um frið milli
ríkjanna. Þegar tilkynnt var um
fundinn í fyrradag sögðu suðurkór-
esk stjórnvöld að hann „myndi skipta
meginmáli í að hefja nýtt tímabil frið-
ar á Kóreuskaganum, sameiginlegrar
velferðar og sameiningar þjóðarinn-
ar að nýju“. Þetta eru háleit markmið
og yrðu margir hæstánægðir ef fund-
ur Kims Jongs Ils, leiðtoga Norður-
Kóreu, og Rohs Moos Hyuns, forseta
Suður-Kóreu, yrði til að þoka málum í
kjarnorkudeilunni við Norður-Kóreu
og ýta undir bætt samskipti. Sex
þjóðir - Bandaríkjamenn, Japanar,
Kínverjar og Rússar auk hinna
tveggja kóresku - hafa átt í viðræðun-
um um að binda enda á kjarnorku-
vopnaáætlun Norður-Kóreu, en þær
eru komnar í hnút. Skipting Kóreu á
rætur að rekja til loka seinni heims-
styrjaldar og kalda stríðsins. Japan-
ar lögðu Kóreu undir sig árið 1910 og
var hún japönsk nýlenda til 1945. Þá
lýstu Sovétmenn yfir stríði á hendur
Japönum og réðust inn á norðurhluta
Kóreuskagans. Þeir höfðu samið við
Bandaríkjamenn um að fara ekki
lengra en að 38. breiddargráðu og við
það stóðu þeir. Bandaríkjamenn
lögðu síðan undir sig suðurhlutann.
Upphaflega átti Kórea að fá sjálf-
stæði en það fór á annan veg og skipt-
ingin varð varanleg. 1950 réðst Norð-
ur-Kórea inn yfir 38. breiddargráðu.
Kóreustríðið braust út og stóð til
1953. Skipting Kóreu minnir að vissu
leyti á skiptingu Þýskalands í tvö ríki
í kjölfar heimsstyrjaldarinnar síðari.
En Þýskaland sameinaðist þegar
kalda stríðinu lauk. Ekkert bendir til
að af sameiningu Kóreu verði í bráð.
Leiðtogar Kóreuríkjanna hafa að-
eins einu sinni hist áður, árið 2000, og
var upphaf þýðu í samskiptum
ríkjanna. Fjölskyldur, sem höfðu ver-
ið aðskildar síðan í Kóreustríðinu,
fengu að hittast á ný og umfang við-
skipta milli þeirra hafa hundraðfald-
ast á þessum stutta tíma. Samskiptin
hafa hins vegar stirðnað vegna kjarn-
orkuáætlunar Norður-Kóreu. Það er
hæpið að gera sér grillur um útkomu
leiðtogafundarins í lok mánaðarins,
ekki síst á meðan Kim Jong Il er við
völd, en rás sögunnar er óútreiknan-
leg og það er allt í lagi að rifja upp að
árið 1987 hefði lítið mark verið tekið á
þeim, sem hefði sagt að sameining
Þýskalands væri á næstu grösum.
Það er því full ástæða til að styðja við
allar umleitanir um betri samskipti
milli Norður-Kóreu og Suður-Kóreu.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Eftir Gunnhildi Finnsdóttur
gunnhildur@mbl.is
ÁRBÆJARSAFN geymir hluta af
minni Reykjavíkur, um það hvernig
borgin hefur þróast og úr hvaða um-
hverfi hún er sprottin.
Árbær var lengi vel bóndabýli og
stóð langt fyrir utan þéttbýlið í
Reykjavík. Síðustu ábúendurnir
fluttu þangað árið 1881 og byggðu
bæjarhúsin, sem standa þar enn, í
kringum aldamótin.
Reykjavíkurbær eignaðist jörðina
árið 1906 þegar bærinn var að koma
sér upp vatnsveitu og tryggja sér
vatnsréttindi við Elliðaárnar.
Hugmyndir um minjasafn
Búskapur lagðist af í Árbæ árið
1948 og þá kviknuðu hugmyndir um
að koma minjasafni á fót þar. Aðrar
tillögur að staðsetningu safnsins
voru meðal annars Viðey og Öskju-
hlíð.
Áratugirnir fyrir miðja tutt-
ugustu öldina voru tími örra breyt-
inga í Reykjavík. Borgin blés út, ný
hverfi voru að rísa og breyttir lifn-
aðarhættir að ryðja sér til rúms. Í
Sögu Reykjavíkur eftir Eggert Þór
Bernharðsson kemur fram að Reyk-
víkingum fjölgaði úr 6.682 árið 1901
í tæp 56 þúsund árið 1950. Smábýli
og matjurtagarðar, sem sett höfðu
svip sinn á bæinn, viku fyrir borg-
armannvirkjum.
Í þessu umróti vaknaði sú tilfinn-
ing meðal Reykvíkinga að vernda
þyrfti brot af gamla tímanum í bæn-
um áður en hann hyrfi alveg sjónum
þeirra.
Grunnur að safnkosti
Félag um varðveislu sögu Reykja-
víkur, Reykvíkingafélagið svo-
nefnda, fékk jörðina Árbæ til um-
ráða og hóf söfnun gripa til
varðveislu og lagði með því grunn-
inn að safnkosti Árbæjarsafns.
Varðveisla og rekstur Árbæjarins
reyndist félaginu þó ofviða, svo bær-
inn tók við jörðinni aftur árið 1957
og hafði Lárus Sigbjörnsson, þáver-
andi minja- og skjalavörður Reykja-
víkur, forgöngu um að láta
bæjarhúsin upp. Sama ár, þ
ágúst, voru þau opnuð gestu
sýnis. Þá voru bæjarhúsin í
einu húsin í safninu en önnu
sem standa þar hafa verið f
þangað víðs vegar að.
Skrifstofur safnsins voru
í Skúlatúni en voru fluttar u
Árbæ árið 1974. Þá var fyrs
bjóða upp á sérsýningar á v
safnsins til viðbótar við fast
sýningar og húsasafnið. Þes
starfseminnar hefur notið m
vinsælda og má þar nefna le
fangasýningu sem margir s
undir lok áttunda áratugari
sýninguna Það er svo geggj
sett var upp í kringum 1990
hippamenninguna í hnotsku
Árbæjarsafn
Elsta húsið Smiðshús stóð áður þar sem nú er Pósthússtræti 15.
arsafn, árið 1960. Það er einnig elsta húsið sem flutt hefur verið
Árbæjarsafn fagnar
fimmtíu ára afmæli
sínu um helgina. Safn-
ið á sér langa og
merkilega sögu sem
minnst verður með há-
tíðarhöldum um
helgina.
GUÐNÝ Gerður Gunnarsdóttir borgarminjavörður
segist ekki vita hvort hún eigi að kalla sig mannfræð-
ing eða þjóðháttafræðing en hún lagði stund á báðar
greinar áður en hún lagði safnastörf fyrir sig. Hún
byrjaði fyrst að vinna á Minjasafni Reykjavíkur árið
1978, stuttu eftir að hún lauk námi, en hafði síðan
viðkomu á fleiri stöðum áður en hún tók við embætti
borgarminjavarðar árið 2000.
Húsin segja sögu bæjarins
Hún segir útisöfn þar sem gömul hús fá athvarf þeg-
ar þau þurfa að víkja fyrir nýrri byggð vera þekkt í
nágrannalöndunum. „Húsin hafa fengið það hlutverk
að segja sögu bæjarins. Þetta eru hús frá ýmsum tím-
um en frá nítjándu öld og byrjun tuttugustu aldar að-
allega. Hér eru mismunandi húsagerðir, bæði timb-
urhús úr miðbænum og steinbæir úr úthverfunum,“
segir Guðný. „Það er skýr hugsun að baki þessum
söfnum að varðveita minnið um gamlan tíma með því
að varðveita hús og eru þau búin húsbúnaði frá þeim
tíma þegar þau voru byggð eða allavega frá eldri
tíma. Svo hefur þessi hugmynd þróast áfram í þá átt
að gera húsin lifandi með því að hafa þar fólk, bæði
við ýmis störf og í búningum frá því tímabili sem hæf-
ir húsinu.“ Gestir Árbæjarsafns þekkja þessar hug-
myndir í verki, því þar má sjá stúlkur ganga um í
peysufötum og pilta slá gras með orfi og ljá.
Guðný segir mikið um umræðu meðal safnafólks
hvernig þessi útisöfn geti þróast áfram. „Það er alltaf
spurt hvort hætta eigi á einhverjum ákveðnum tíma
og taka ekki við nýrri húsum. Það varð ákveðin
stefnubreyting á áttunda og níunda áratugnum þeg-
ar farið var að leggja meiri áherslu á að varðveita
byggingar í sínu upprunalega umhverfi og skipulag
eldri hluta borgarinnar tók mið af því. Þá héldu
margir að hætt yrði að flytja hús í safn en það eru
alltaf einhver hús sem eiga erindi hingað vegna þess
að þau hafa eitthvað að segja, einhverja sögu, eins og
nýjasta húsið okkar sem við fengum í vor, gamla ÍR-
húsið.“
„Fortíðin er aldrei búin“
Sérsýningarnar sem haldnar hafa verið í Árbæj-
arsafni fjalla margar um tiltölulega nýliðna tíma, til
dæmis hefur verið sett þar upp sýning um diskó og
pönk. Þar koma kynslóðirnar saman og deila
sinni.
„Fortíðin er aldrei búin,“ segir Guðný og b
að fólk hafi jafnan þörf á að rifja upp þá tíma
lifði sjálft og deila minningum með samferða
Þetta hafi sérstaklega komið í ljós á sýningu
haldin var fyrir skömmu og fjallaði um sjötta
inn. Þar hafi margir orðið undrandi og glaðir
ast á kunnuglega en gleymda muni. „Þar tók
vel að endurvekja einhvern tíðaranda eða ste
ingu sem vakti upp minningar hjá gestum,“ s
Guðný.
„Ég held að það sé mannleg þörf að þekkja
runa sinn og söfn hafa þetta hlutverk að safn
sem oft er kallað sameiginlegt minni. Þau gef
rauninni myndina af fortíðinni svo að fólk fái
ingu fyrir því hvernig lífið var áður. Fólk hef
fyrir að staðsetja sjálft sig í tíma.“
„Í gamla daga“ teygjanlegt hugtak
Á Árbæjarsafni er lögð sérstök áhersla á að t
á móti börnum og skólafræðsla og miðlun til
mjög mikilvægur þáttur í safnastarfinu. Það
á móti skólakrökkum allan veturinn í Árbæja
þó að safnið sé að nafninu til lokað á þeim tím
Guðný segir það mikilvægt börnum að kyn
tíðinni og sögunni. „Það er einmitt gaman þe
skyldur og ólíkar kynslóðir koma saman hing
bæjarsafn. Þá getur safnið verið vettvangur þ
eldri kynslóðin miðlar reynslu sinni og börn f
líf foreldranna, eða ömmu og afa, og skynja þ
eitthvert samhengi í tíma. Það er náttúrulega
að tala um „gamla daga“ við börn, því það er
teygjanlegt hugtak í huga þeirra og kannski
mikill munur á því hjá þeim hvort eitthvað ge
fyrir tíu, fimmtíu, hundrað eða þúsund árum.
Fjölbreytt starfsemi og hlutverk
„Hlutverk safnsins og leiðarljós er að safna, v
veita og rannsaka menningarminjar í Reykja
miðla þekkingu um sögu borgarinnar og lífsk
frá upphafi byggðar til líðandi stundar,“ segi
Guðný. Hún segir safnið aðallega sinna ranns
og miðlunarhlutverki sínu með sýningahaldi,
Árbæjarsafni og á landnámssýningunni í Aus
„Mannleg þörf að þ