Morgunblaðið - 21.09.2007, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 21. SEPTEMBER 2007 19
ÞAÐ ER stórkostlegt hversu vel hef-
ur tekist að gæða blúsaða tónlist Sig-
urðar Flosasonar lífi á skífunni
Bláum skuggum. Það er engu líkara
en hljóðverið sé fullt af fólki, en
kannski þurfa snillingar eins og þeir
sem Sigurður hefur kallað til leiks
enga áheyrendur til að fremja gald-
urinn – aðeins hver annan. Jón Páll
Bjarnason er ásamt Gunnari heitnum
Ormslev konungur íslensks nútíma-
djass og Þórir Baldursson er „grúvið“
sjálft í öllum sínum margbreytilega
hita. Pétur Östlund er svo hrynkóng-
urinn mikli og Sigurður einn hinna
fremstu af kynslóðinni er kom til sög-
unnar á Íslandi um 1980 er fyrr-
nefndir þremenningar voru allir
hljómlistarmenn erlendis.
Þótt hljómar og form blússins séu
oft í öndvegi á Bláum skuggum er svo
ekki alltaf. Ballöðurnar „G.O.“, eitt af
elstu lögum Sigurðar (tileinkað minn-
ingu Ormslevs), og eitt hið nýjasta
„Bláir skuggar“ eru blúsmettaðar af
því að flytjendurnir eru það. Ekki er
síðra þegar Sigurður umskrifar gam-
alkunn verk eins og kreppusönginn
„Brother Can You Spare A Dime“
sem nefnist „Kvíabryggjublús“ eða
„Blues For Alice“ eftir Charlie Park-
er sem nefnist „Ég hugsa um þig“.
Ómetanleg skífa fyrir alla sem
gaman hafa af melódískum djassi,
heillandi blús og hugmyndaríkum
spuna. Það þarf ekki alltaf að vera að
finna upp hjólið og á þessari skífu er
það fyrst og fremst hljóðfæraleik-
urinn sem snertir hjartað.
Hiklaust fjögurra og hálfrar
stjörnu skífa fyrir spilamennskuna og
stemninguna – og hækkum upp í
fimm.
Djassgerður
blús
TÓNLIST
Geisladiskur
Dimma DIM
Kvartett Sigurðar Flosasonar: Bláir skugg-
ar  Vernharður Linnet
LAUGARDAGINN 8. september
var opnuð sýning í sýningarsal
Hönnunarsafns Íslands á Garðatorgi
í Garðabæ. Sýningin ber yfirskrift-
ina Framhaldslíf hlutanna og vísar í
þema sýningarinnar sem er vistvæn
hönnun. Í allri lífstílshringiðunni; yf-
irborðslegri og markaðssettri hönn-
unarvakningu má kalla það ákveðna
dirfsku að hefja vetrastarfið með
sýningu þar sem undirtónninn er
móralskur boðskapur gegn óheftri
neyslumenningu. Á sýningunni er
töluverð breidd hluta sem tengjast
vistvænum boðskap á ýmsan hátt
svo sem hlutir úr endurunnu efni,
endurvinnanlegu efni eða end-
urnýttir hlutir þ.e. að hlutirnir fá
nýjan tilgang. Eins og gefur að
skilja ef litið er til þemans þá er um
samtímahönnun að ræða sem felur í
sér boðskap sem sprottinn er úr vit-
undarvakningu í kringum síðustu
aldamót. Slík tímamót kalla gjarnan
á kröfu til endurskoðunar og á það
að horft verði á þróun til framtíðar.
Stór hluti verkanna á sýningunni
er í eigu safnsins og er sýningin
þannig ánægjuleg viðleitni til þess
að sýna hvað annars frekar ósýni-
legt safn hefur að geyma. Eins og
fram kemur í texta Aðalsteins Ing-
ólfssonar, forstöðumanns safnsins, í
sýningarskrá þá er það markmið
sýningarinnar að koma þeim boð-
skap til leiðar að ekki sé lengur hægt
að ræða fagurfræði og nytsemi
hönnunar án þess að huga að þeim
áhrifum sem hönnunin hefur á um-
hverfi sitt. Hvort nýr hlutur sé nauð-
synleg viðbót eða bara einn enn
óþarfinn í öllu kraðaki hlutanna?
Eins er sýningunni ætlað að koma
því til skila að þótt tekið sé mið af
endurnýtingu og umhverfisvernd við
hönnun hluta þurfi það ekki að koma
niður á útliti, notagildi né söluvæn-
leika þeirra.
Segja má að sýningin komi boð-
skapnum ágætlega til skila. Öll um-
gjörð sýningarinnar vísar á einhvern
máta til þemans svo sem sýning-
arskrá (þríbrotinn A3 einblöðungur)
sem er úr endurunnum pappír, um-
gjörð sýningar sem er úr endurvinn-
anlegum viðarplötum og við inngang
sýningarsalarins frá Garðatorgi
stendur bifreiðin Prius frá Toyota
sem er hönnuð með umhverfisvæna
tækni að leiðarljósi.
Verk á sýningunni eru bæði ís-
lensk og erlend og hafa allflest kom-
ið fyrir sjónir almennings á einn eða
annan hátt í bókum, tímaritum,
verslunum eða á sýningum svo sem
þekkt hönnun frá Alessi, Droog De-
sign verk eftir hina vinsælu Camp-
ana bræður, Ikea hönnun og kunn-
uglegir stólar eftir Óla Jóhann
Ásmundsson og Sigurð Gústafsson
svo eitthvað sé nefnt.
Það er því ekki hægt að segja að
sýningargripirnir komi beint á óvart
fyrir utan nokkrar frumgerðir held-
ur er það er sýningarhönnunin og
umgjörðin um verkin sem gera hana
nýstárlega þar sem umgjörðin skap-
ar heildstæða tengingu á milli ann-
ars frekar sundurleitra verka og
nær að koma tilgangi sýningarinnar
og sameiginlegum grunni verkanna
á skýran hátt til skila. Hér hefur
arkitektinum Massimo Santanicchia
með smiðinn Gulleik Lövskar sér við
hlið tekist að tengja hlutina saman á
heildrænan hátt með sannfærandi
efnisvali og frumlegri umgjörð sem
skilar þemanu listilega vel og vekur
athygli á þeim vanda sem okkur
mannfólkinu stafar af umhverf-
isspillandi áhrifum. Ef eitthvað
mætti gagnrýna við hönnunina er
það helst sýningarpallarnir í miðju
salarins sem jaðra við „ofhönnun“ og
skaga heldur mikið út í rýmið. Hér
vakir það sjálfsagt fyrir hönnuðinum
að vega upp á móti ráðandi súlum í
miðju salarins. Merking við hlutina
er góð og texti upplýsandi en settur
fram með hógværð og að sjálfsögðu
prentaður á endurunninn pappír.
Sýningin er úthugsuð í heild, áhuga-
verð í framsetningu og í alla staði vel
þess virði að heimsækja.
Vistvæn viðleitni
Morgunblaðið/Frikki
Skál úr vínylplötum „Sýningin er úthugsuð í heild, áhugaverð í framsetn-
ingu og í alla staði vel þess virði að heimsækja,“ segir m.a. í dómnum.
HÖNNUN
Hönnunarsafn
Íslands/Sýningarsalur á Garðatorgi. 8.
til 30. september, opið 14.00-18.00 alla
daga nema mánudaga
Sýningarstjóri: Aðalsteinn Ingólfsson
Sýningarhönnun: Massimo Santanicchia
Framhaldslíf hlutanna – vistvæn hönnun
Elísabet V. Ingvarsdóttir
SIGURÐUR Guðjónsson er lista-
maður sem tjáir sig í einhverskonar
skúlptúr-performans-kvikmyndum í
ætt við Matthew Barney og John
Bock. En að sama skapi gefur hann
sýningarrýminu hlutverk, eins og
raunin er með sýningu hans sem nú
stendur yfir í Safni. En þar sýnir
Sigurður 2 stuttmyndir.
Yfir myndmáli Sigurðar liggur
norrænn drungi og dimma sem
snertir einhvern óræðan hand-
anveruleika sem er þó samtengdur
okkar heimi. Að þessu leyti sækir
hann í sterka hefð norrænna kvik-
mynda og málaralistar. Ég nefni
dauðamálverk Edwards Munchs og
Samals Mikinesar sem dæmi, sem
og kvikmyndir Ingmars Bergman,
þá sérstaklega Sjöunda innsiglið og
Persona.
Myndin sem er sýnd á neðri hæð
Safns heitir „Sárabeð“ og er varpað
á tvo veggi hvorn andspænis öðrum
þannig að tími og skynjun í rými
spila með kvikmyndinni. Sem snertir
þá svið listamanna á borð við Dougl-
as Gordon, Zhirin Neshat og Eija-
Lisa Ahtila sem nota jafnan rýmið
og klippingar kvikmyndanna þannig
að samtal verður á milli mynda eða
skjáa svo maður verður gersamlega
flæktur inn í atburðarásina út frá
rýminu og finnur þá um leið að önn-
ur útfærsla kæmi aldrei til greina.
Nær Sigurður ekki slíkri staðfestu
í innsetningu sinni. Engu að síður
nær hann að gefa rýminu aðra virkni
en að vera bara staður þar sem kvik-
mynd er til sýnis.
Á efri hæðinni sýnir listamaðurinn
svo myndina „Bleak“. En þar tekur
hann ólíkt á rýminu og lokar mann
fyrir utan það svo myndin sést ein-
göngu gengum glerhurð, með til-
heyrandi filterum. Fyrir vikið nýtur
myndin sín ekki sem skyldi. En
myndskeiðið virðist fjalla um eitt-
hvert handanrými þannig að hug-
myndalega séð virkar þetta ágæt-
lega.
Sigurður er óneitanlega vaxandi
listamaður á hraðri uppleið listrænt
séð, þótt hann eigi vissulega ým-
islegt eftir ólært, sérstaklega hvað
varðar víxláhrif myndar og rýmis.
Það sem heillar mig hvað mest við
þessi verk Sigurðar er samspil í
hrynjandi hljóðs (eða tónlistar) og
myndar, en verkin líða áfram eins og
myndræn tónverk og sem slík eru
þau virkilega vel hugsuð og áhrifa-
mikil.
Handanveruleikinn
Sárabeð Myndmál Sigurðar má
rekja til dauðamálverka Edvards
Much og Samals Mikinesar sem og
kvikmynda Ingmars Bergmans.
MYNDLIST
Safn
Opið miðvikudag til sunnudaga
frá kl:14-18. Sýningu lýkur 7. október.
Aðgangur ókeypis.
Sigurður Guðjónsson
Jón B. K. Ransu
BACHSVEITIN í Skálholti átti
20 ára afmæli á síðasta ári og var
hljómdiskur þessi gefinn út af því
tilefni. Samleikur sveitarinnar er
með besta móti, yfirvegaður og
dýnamískur í senn, en Jaap
Schröder fiðluleikari leiðir hóp-
inn. Samhljómurinn er mjög góð-
ur, tónbilin hrein og tær og
tempóin skýr. Það er fjörleiki og
innlifun í spilamennskunni sem
færir tónlistina nær hlustand-
anum. Efnisvalið er skemmtilegt
og mátulega fjölbreytt. Þannig er
ríkur heildarsvipur á hljóm-
disknum en tilbreytingin alltaf til
staðar. Áferð upptakanna er
þægileg og hljóðblöndunin vel
heppnuð, þannig að hver ein-
stakur partur heyrist skýrt en
situr á sínum stað í sam-
hljómnum. Umslagið er smekk-
legt og gerir lifandi og uppfræð-
andi umfjöllun Jaaps Schröder í
bæklingnum efni hljómdisksins
enn aðgengilegra fyrir þá sem
eru ekki kunnugir tónlistinni eða
tímabilinu. Er því sjálfsagt að
mæla með þessum hljómdiski fyr-
ir tónlistarunnendur, bæði þá
sem hafa áhuga á að kynna sér
þessi tilteknu tónskáld betur og
þá sem vilja gæða umhverfi sitt
ljúfum og líflegum tónum sem
láta þægilega í eyrum.
Fágaðir tón-
ar í fjörleg-
um búningi
TÓNLIST
Skálholt
Ensk leikhústónlist á 17. öld. Bach-
sveitin í Skálholti leikur verk eftir Henry
Purcell, William Lawes, Simon Ives, Ro-
bert Johnson og Matthew Locke. Leiðari:
Jaap Schröder. Hljóðritað í Skálholts-
kirkju 5.-8. ágúst 2002. Upptökustjórn
og hljðvinnsla: Halldór Víkingsson.
Bachsveitin  Ólöf Helga Einarsdóttir
AÐ standa yfir líki gef-
ur manni tilfinningu fyr-
ir lífi með öðrum hætti
en venjulega. Eða það
er allavega mín reynsla.
Jarðlíkaminn liggur blá-
kaldur, slakur og virðist
sogast með aðdráttarafli
jarðar og ef tilfinn-
ingaleg nánd við hinn
látna beinir manni ekki
í sorg upplifi ég jafnan
lotningu fyrir lífinu þar sem ég
finn áþreifanlega að eitthvað sem
kallast líflíkami, sál eða andi hafi
yfirgefið jarðlíkamann sem mér
beri þá að kveðja. En kveðjunni
fylgja þó jafnan tvær spurningar.
Hvert fór líflíkaminn og hvaðan
kom hann?
Á sýningu Helga Gíslasonar (f.
1947) í forsal Kjarvalsstaða –
Listasafns Reykjavíkur fann ég
áþekka tilfinningu og hugleiðingar
vöknuðu innra með mér er ég
gekk á milli lágmynda listamanns-
ins. Mannslíkaminn hefur lengi
verið Helga hugleikinn og heldur
hann viðteknum hætti á Kjarvals-
stöðum. Fígúrur eru kennislausar
og táknmyndir tvístíga á milli trú-
ar og anatómíu eða líkamsbygg-
ingar, s.s. klæði og skálar sem
vísa til líkamsþvottar eða syndaaf-
lausnar, stóll (anatómía) og borð á
hjólum sem virðist sniðið fyrir lík
sem áðurnefnd klæði
kunna einnig að vísa til.
Að vissu leyti virkar
þetta eins og kirkjulist
þar sem vísað er til upp-
risu andans eða líflík-
amans með því að keyra
á tilfinningu fyrir jarð-
líkama, en utan ímynd-
anna gefur blýáferð yfir
sléttpússað gifsefnið
ímyndunum blákalt yf-
irbragð, ímyndir eru
slakar og efniskenndin
svo massa-jarðföst að
hún minnir mann óneit-
anlega á aðdráttarafl
jarðar.
Líflíkaminn
MYNDLIST
Listasafn Reykjavíkur –
Kjarvalsstaðir
Opið alla daga frá 10-17.
Sýningu lýkur 14. október.
Aðgangur 500 kr. Ókeypis á
fimmtudögum.
Helgi Gíslason
Jón B.K. Ransu
Upprisa andans Dauðinn segir okkur ýmislegt um lífið.
Eitt verka Helga Gíslasonar á sýningunni.