Morgunblaðið - 27.10.2007, Blaðsíða 19

Morgunblaðið |19
Eftir Ingvar Örn Ingvarsson
ingvarorn@mbl.is
Ííslenskum orðabókum hefurdanska orðið „hygge“ veriðþýtt sem það „að hafa þaðnotalegt“ og er ýmislegt til í
því þótt nokkuð vanti upp á þýð-
inguna því „hygge“ eða huggulegt
er, í það minnsta að mati danskra,
sérdanskt fyrirbrigði sem allir Dan-
ir eru sjálfskipaðir sérfræðingar í.
Fyrir jólin og um jólin gengur í
garð mjög sérstakur tími í Dan-
mörku þar sem allir fara í hátíð-
arskap og er undirbúningur jólanna
stór hluti af þeirri huggulegu
„hygge“-stemningu sem Danir
reyna að skapa yfir hátíðirnar.
Í raun eru huggulegheitin fyr-
irbrigði sem á sér djúpar rætur í
danskri og reyndar líka norskri
þjóðarvitund. Ástæða þess er meðal
annars samfélagsgerð þessara þjóð-
félaga sem að mörgu leyti er lík
hinni íslensku samfélagsgerð þótt
áhrifa skandinavíska velferðarkerf-
isins hafi ekki gætt í eins miklum
mæli á Íslandi, t.d. í fjölskyldu-
mynstri og byggingarstíl.
Sú athöfn sem við getum bara ein-
faldlega nefnt að hugga sig á ís-
lensku hefur því ef til vill átt auð-
veldara uppdráttar í hinu opna
danska alrými, þar sem stofa og eld-
hús eru saman í einu rými. Sú góða
danska hefð að nota mikið af kerta-
ljósum og vera sínartandi í góðgæti
– nokkuð sem margir íslenskir
námsmenn hafa oft furðað sig á –
hefur líka mikið að segja í danskri
„hygge“.
Eplaskífur, glögg,
jólaöl og smákökur
Danir byrja jólaundirbúning
snemma en eru líka fljótir að henda
jólunum út en þangað til það gerist
skipta jólahefðirnar öllu máli.
Seint í október byrja Danir að
baka eplaskífur á fullu. Um það leyti
er eplauppskeran öll komin í hús og
eru danskar verslanir og heimili því
full af ódýrum og safaríkum eplum.
Siðurinn er gamall því hægt var að
baka eplaskífur án þess að notast
við ofna þá sem þarf við smáköku-
bakstur. Er mun lengri hefð fyrir
eplaskífubakstri en smákökubakstri
þar sem ofnar voru ekki algengir á
dönskum heimilum fyrr en á 20. öld.
Þessu fylgir að sjálfsögðu jólaglögg,
sem er þó sænskur siður, og hefur
hver fjölskylda jafnvel sína eigin
uppskrift.
Jólaglögg og eplaskífur eru í boði
víða og skiptir þá engu hvort um er
að ræða dagheimili, banka eða verk-
stæði – allir fá sinn skammt.
Á sama tíma senda brugghúsin
frá sér ógrynni af jólaöli og stendur
þar líklega hæst hinn klassíski Tu-
borg með tilheyrandi auglýsingum
sem hafa verið þær sömu í 27 ár en
einnig hefur fjöldi örbrugghúsa sent
frá sér mikið úrval af eðaljólaöli hin
síðustu ár.
Alls konar kristilegar hátíð-
arstundir eru haldnar í leik- og
barnaskólum en flestar þeirra eru
óþekktar á Íslandi. Jafnan lýkur
slíkum stundum með samverustund
þar sem allir hugga sig, með glöggi,
smákökum, eplaskífum og jafnvel öli
ef það er viðeigandi.
Það er einmitt eitt af lykilatriðum
í því að hugga sig, að njóta góðrar
stundar með þeim sem eru manni
kærastir, og þá sérstaklega um jól-
in.
Smákökubakstur er ekki lengur
sérdanskt fyrirbrigði og hefur fyrir
löngu rutt sér til rúms á Íslandi og
hið sama er hægt að segja um hun-
angskökurnar sem þó eru á boð-
stólum allt árið um kring á Íslandi.
Kökur þessar eru nefnilega sér-
stakur lúxus á jólum í Danmörku og
eru þær sérstaklega skreyttar með
jólasveinum og sleðum.
Danir skreyta mikið hjá sér um
jólin, jafnt innan dyra sem utan, en
gera það að mestu án þess að þurfa
ótalmörg gígawött til að knýja jóla-
seríur. Mikið er um kyndla og nátt-
úrulegar skreytingar að utan og
kertaljós, músastiga, kramarhús og
aðrar pappírsskreytingar að innan.
Útlendingum að óvörum nota Danir
líka danska þjóðfánann mikið um
jólin enda er hann í jólalitunum og
ber ekki að misskilja slíkar skreyt-
ingar sem merki um þjóðrembu.
Dæmigerð jól
Hefðirnar eru vissulega margar
og hafa Íslendingar tileinkað sér
þær flestar þó ef til vill skorti á að
huggulegum kvöldstundum sé eytt í
faðmi fjölskyldurnar og innan
veggja heimilisins í ofurhröðu sam-
félagi nútímans. Ein skemmtileg-
asta danska hefðin er þó einmitt
ekki haldin á heimilinu og það er
hinn danski jólahádegisverður þar
sem á boðstólum er ógrynni af rúg-
brauði, síld, rauðrófum, kæfu og
fleiru og líka hið sígilda danska Ála-
borgar-ákavíti. Hefð þessi hefur náð
auknum vinsældum hér á landi –
sérstaklega þegar fyrirtæki vilja
gera vel við starfsmenn sína.
Reyndar eru danskar jólahefðir,
þá sér í lagi þær jósku, taldar svo
hátíðlegar að breska sjónvarpið
BBC tók upp sjónvarpsþáttinn
Holiday í Álaborg á Jótlandi í fyrra
sem var stórsigur fyrir jóska jóla-
sveina og þótti til marks um mik-
ilvægi danskra jóla og danskrar
„hygge“. Dönsk jól eru því að mörgu
leyti orðin eins konar fyrirmynd-
arjól og er tilvalið að leita fanga í
dönskum hefðum til þess að hugga
sig fyrir jólin.
Jólin koma: Þegar Danir sjá aug-
lýsingar Tuborg fyrir jólabjórinn
vita þeir að jólin eru að koma en
auglýsingarnar hafa verið þær sömu
í 27 ár og eru fyrir löngu orðnar
hluti af danskri jólastemningu.
Morgunblaðið/Kristinn
Huggulegheitin ganga
í garð í Danmörku
Lífsnautnir Daninn er frægur fyrir að ,,hygge sig“ og ná víst fæstar þjóðir þeirri einstöku list af jafnmikilli nautn og
frændur vorir. Lífsnautnirnar eru þó hvorki flóknar né dýrar, samvera með fjölskyldu og vinum, kertaljós, eplaskíf-
ur, smákökur og annað góðgæti að ógleymdum Tuborg eða jólaöli er allt sem til þarf – og svo bara að slappa af!
Danskt Smurbrauðið er jafnan
kennt við danskan uppruna og
mörgum finnst ekki verra ef mjöð-
urinn fylgir með.
DUNI
Á VEISLUBOR‹I‹
Duni b‡›ur úrval af dúkum og servíettum í fjölbreyttum litum og mynstrum
sem henta vi› öll hugsanleg tilefni. Me› Duni fær veislubor›i› vi›eigandi svip,
hvort sem fla› á a› vera hátí›legt, glæsilegt, líflegt e›a látlaust.
Í verslunum liggur frammi bæklingur frá Duni
flar sem finna má fjölmargar hugmyndir a›
servíettubrotum, sjá einnig www.duni.com.
E
N
N
E
M
M
/
S
IA
/
N
M
3
0
13
9