Morgunblaðið - 04.03.2008, Qupperneq 1

STOFNAÐ 1913 63. TBL. 96. ÁRG. ÞRIÐJUDAGUR 4. MARS 2008 LANDSPRENT EHF. mbl.is
LISTAMAÐUR
MARÍUHÆNA OG ENGISPRETTA
Í UPPÁHALDI OG ERRÓ LÍKA >> 18
Ivanov >> 37
Komdu í leikhús
Leikhúsin í landinu
NÝJUNG 250 ml umbúðir
FRÉTTASKÝRING
Eftir Önund Pál Ragnarsson
onundur@mbl.is
ÓSKIR um hækkanir búvöruverðs verða
meira áberandi nú þegar áburðar- og kjarn-
fóðurverð hefur hækkað um tugi prósentna
á einu ári og olíuverð nær nýjum hæðum
með reglulegu millibili. Almennt er rekstr-
arumhverfi býlanna verra og kúabændur
eru að vissu leyti milli steins og sleggju.
Kostnaður sveiflast með öfgakenndum
hætti en tekjum þeirra er stýrt af kerfi sem
fer sér vægast sagt í engu óðslega við verð-
hækkanir. Að sögn Haraldar Benedikts-
sonar, formanns Bændasamtaka Íslands,
hafa neytendur víða í Evrópu tekið á sig
miklar verðhækkanir landbúnaðarvara á
meðan algjört stopp hefur verið hér. Þær
séu raunar víða dýrari en hér á landi. Hins
vegar geti verið skynsamlegt að ríkið nið-
urgreiði áburð nú í vor svo þörf bænda fyrir
hækkanir til neytenda verði minni, enda
þurfi að hemja verðbólgu.
Flókin blanda af frelsi og ófrelsi
En hvernig hækka búvörur í verði hér á
landi? Verðlagsnefnd búvara ákveður verð-
ið sem kúabændur fá fyrir mjólk og einnig
heildsöluverð, þ.e. til afurðastöðva. Það er
þó bara í vissum vöruflokkum, svo sem ný-
og léttmjólk, undanrennu, súrmjólk og viss-
um gerðum osta og skyrs. Verðlagning á
öðrum mjólkurvörum er frjáls, en meira
unnar vörur hafa verið verðlagðar hátt og
látnar niðurgreiða fyrrnefndar nauðsynja-
vörur. Verðlagning á kjöti er frjáls en sam-
tök sauðfjár- og kúabænda fylgjast grannt
með því hvaða sláturhús bjóða besta verðið
til bænda.
Sex menn sitja í verðlagsnefnd, tilnefndir
af landbúnaðarráðherra og samtökum laun-
þega, bænda og afurðastöðva. Í september
ár hvert er lágmarksverð mjólkur til fram-
leiðenda ákveðið. Nú er það 49,96 kr. á lítra,
en í janúar kom fyrsta hækkun til neytenda
í tvö ár. Verð til bænda var hækkað lítillega
í þrepum á síðasta ári. Lágmarksverð mið-
ast við verðlagsgrundvöll. Hann er upp-
færður af Hagstofunni og tekur m.a. tillit til
verðs aðfanga á borð við eldsneyti, áburð og
kjarnfóður. Mörg undanfarin ár hefur verið
verðlagt einu sinni á ári en nú telja bændur
ærið tilefni til annars og vilja taka verðið
upp hið fyrsta.
Morgunblaðið/Ómar
Afurðir Bændur er farið að lengja eftir
verðhækkunum vegna verðs á aðföngum.
Hækkun
eða niður-
greiðsla
Tekjum bænda stýrt en
kostnaðurinn sveiflast
VEL gekk að ryðja götur og
flugbrautir í Vestmannaeyjum
í gær en engu að síður áttu
margir íbúar erfitt með að
komast leiðar sinnar eftir
snjókomu helgarinnar. Til
dæmis lætur nærri að um
helmingur grunnskólabarna
hafi haldið sig heima. Fanney
Ásgeirsdóttir, skólastjóri
grunnskólans, segir að færðin
hafi sérstaklega verið erfið yngstu krökkunum og íþróttakenn-
ararnir hafi komið til þeirra í skólann frekar en að láta þá ganga í
íþróttahúsið. Leikskólakrakkarnir eins og vinkonurnar Elísa Hall-
grímsdóttir og Bríet Ómarsdóttir kunnu einna best að meta snjóinn
og byggðu mörg snjóhús.
Morgunblaðið/RAX
Helstu götur ruddar og
víða snjóhús í Eyjum
Ljósmynd/Alda Gunnarsdóttir
Eftir Andra Karl
andri@mbl.is
„ÞETTA er samkvæmt samþykktum Sam-
taka atvinnulífsins. Þar er gert ráð fyrir að
svona risastórt samflot fari í atkvæða-
greiðslu,“ segir Hannes G. Sigurðsson, að-
stoðarframkvæmdastjóri SA, um rafræna at-
kvæðagreiðslu sem framkvæmdastjórn SA
ákvað að halda um nýja kjarasamninga sem
samtökin undirrituðu við meginþorra stétt-
arfélaga innan ASÍ 17. febrúar sl. Atkvæða-
greiðslan hófst í gær og stendur til 7. mars.
Samkvæmt upplýsingum Morgunblaðsins
er nokkur óánægja á vettvangi SA með
samningana. Hannes segir þó ekki aðra
ákvörðun liggja að baki atkvæðagreiðslunni
en samþykktir samtakanna. „Þetta er undir
ákvörðun framkvæmdastjórnar komið, en ef
einhvern tíma er tilefni til að viðhafa svona
atkvæðagreiðslu þá er það núna, því svona
samflot hefur ekki verið síðan árið 1995. Yf-
irleitt hefur verið samið við eitt landssam-
band fyrst og ekki alltaf það sama. Þá hefur
ekki verið talin ástæða til að fara út í svona
atkvæðagreiðslu. En úr því þetta snertir eig-
inlega öll fyrirtækin er tilefni til að greiða at-
kvæði.“
Í 41. gr. samþykkta SA segir: „Heild-
arkjarasamningar og stefnumarkandi samn-
ingar, skv. nánari ákvörðun framkvæmda-
stjórnar, skulu bornir undir atkvæði
félagsmanna í leynilegri atkvæðagreiðslu.“
Atkvæðagreiðsla víðast hvar hafin
Kosningin gildir um kjarasamninga sem
gerðir hafa verið við Starfsgreinasambandið,
Flóabandalagið, verslunarmenn (VR/LÍV),
Rafiðnaðarsambandið, Samiðn, Félag bóka-
gerðarmanna (FBM), Félag vélstjóra og
málmtæknimanna (VM) og Matvís.
Á vefsvæðum einstakra sambanda og fé-
laga kemur fram að niðurstaða atkvæða-
greiðslna þeirra flestra verður ljós 10. og 11.
mars nk.
Heildaratkvæðagreiðsla
um samningana hjá SA
Hægt að bera heildarsamninga eða stefnumarkandi samninga undir atkvæði