Morgunblaðið - 25.08.2008, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 25. ÁGÚST 2008 23
Heilsa og lífstíll
Glæsilegt sérblað um heilsu og lífstíl
fylgir Morgunblaðinu
föstudaginn 29. ágúst.
Allar nánari uppl. veitir Katrín Theódórsdóttir
í síma 569 1105 eða kata@mbl.is.
Auglýsendur!
Pantið fyrir klukkan 16, mánudaginn 25. ágúst.
Ásamt fullt af spennandi efni.
Meðal efnis er:
• Hreyfing og líkamsrækt.
• Heildrænar heilsumeðferðir af ýmsu
tagi.
• Andleg iðkun.
• Slökun og leiðir til þess að slaka á.
• Ofnæmi og aðgerðir gegn því.
• Heilsusamlegar uppskriftir.
• Megrun - hver er skynsamlegasta
leiðin.
• Grænmetisfæði og annað fæði.
• Mataræði barna - hvernig má bæta
það.
• Skaðsemi reykinga.
• Góður svefn.
• Fætur og skór.
SAMFYLKINGIN
var stofnuð til þess að
bæta kjör íslenskra
launþega. Hún var
stofnuð til þess að
jafna tekjuskiptinguna
í þjóðfélaginu, til þess
að binda enda á rang-
láta tekjuskiptingu og
ójöfnuð. Flokkurinn stefndi að því
að koma Sjálfstæðisflokknum frá
völdum og að mynda félagshyggju-
stjórn til þess að koma þessum
markmiðum sínum í framkvæmd.
Þessi markmið flokksins komu
skýrt fram í kosningunum 2003. Í
þeim lagði Samfylkingin mikla
áherslu á, að gerbreyta kvótakerf-
inu og að beita fyrningarkerfi í því
skyni. Flokkurinn taldi að kvóta-
kerfið og það hvernig því hefði verið
komið á hefði átt mjög stóran þátt í
því að skapa þann ójöfnuð, sem væri
í landinu. Samfylkingin lagði áfram
áherslu á það í kosningunum 2007
að leiðrétta þyrfti tekjuskiptinguna
en minntist ekki á kvótakerfið í því
sambandi. Hins vegar lagði Sam-
fylkingin því meiri áherslu á eflingu
velferðarkerfisins. Segja má, að efl-
ing velferðarkefisins og bætt kjör
aldraðra og öryrkja hafi verið aðal-
abaráttumál Samfylkingarinnar í
kosningunum sl. ár. Í
þessum kosningum
barðist flokkurinn
áfram fyrir stjórn fé-
lagshyggjuflokkanna.
Undirliggjandi var, að
stjórnarandstaðan
næði meirihluta. Það
tókst ekki í kosning-
unum og var þá lítið
athugað með fé-
lagshyggjustjórn. Ekki
var t.d. kannað hvort
unnt væri að mynda
ríkisstjórn allra ann-
arra flokka en Sjálfstæðisflokksins.
Af einhverjum ástæðum var ekki
eins inni í myndinni, að mynda
stjórn, sem Framsókn ætti aðild að,
eins og stjórn með aðild Sjálfstæð-
isflokksins.
Hvað er Samfylkingin að gera í
þessari ríkisstjórn með Sjálfstæð-
isflokknum? Var ekki Samfylkingin
stofnuð til þess að koma Sjálfstæð-
isflokknum frá völdum? Eru leiðtog-
ar Samfylkingarinnar eingöngu í
stjórn til þess að fá að sitja í ráð-
herrastólum? Eða eru það einhver
stór baráttumál jafnaðarmanna,
sem Samfylkingin getur komið fram
í þessari stjórn? Varla er Samfylk-
ingin eingöngu í þessari stjórn til
þess að vinna að einhverri orkuút-
rás? Þetta eru spurningar, sem
koma upp í sambandi við þessa
stjórnarsamvinnu. Sumir gamlir
kratar rifja upp, að Alþýðuflokk-
urinn átti gott stjórnarsamstarf við
Sjálfstæðisflokkinn (viðreisnin) og
sögðu, að unnt væri að endurtaka
það. En þetta er ekki sambærilegt.
Alþýðuflokkurinn var búinn að taka
þátt í mörgum ríkisstjórnum, þegar
hann myndaði ríkisstjórn með Sjálf-
stæðisflokknum. Alþýðuflokkurinn
var búinn að mynda stjórn hinna
vinnandi stétta og taka þátt í sam-
steypustjórnum. Hann var búinn að
sanna sig sem verkalýðs- og um-
bótaflokkur, m.a. í ríkisstjórn. Sam-
fylkingin átti hins vegar eftir að
sanna sig sem slík. Hún hefði þurfti
að fara fyrst í félagshyggjustjórn
áður en hún færi í ríkisstjórn með
Sjálfstæðisflokknum.
Nú hefur stjórnarsamvinna Sam-
fylkingar og Sjálfstæðisflokks stað-
ið í rúma 14 mánuði (29. júlí).
Hverju hefur Samfylkingin komið
fram? Það er ekki mikið. Sumir ráð-
herrar flokksins eru að vísu ansi
röskir og hafa afgreitt mál vel. Ég
er t.d. ánægður með orkulög Öss-
urar. En lítið fer fyrir stórum
stefnumálum jafnaðarmanna. Lítum
á velferðarmálin. Dregið hefur verið
úr tekjutengingum vegna lífeyris
aldraðra og öryrkja. Og skerðing
tryggingabóta vegna tekna maka
hefur verið afnumin. En leiðrétting
á lífeyri aldraðra og öryrkja hefur
ekki hafist. Í stjórnartíð Sjálfstæð-
isflokks og Framsóknarflokks dróst
lífeyrir aldraðra mikið aftur úr laun-
um annarra þjóðfélagshópa. Sam-
fylkingin boðaði í kosningunum að
hún ætlaði að leiðrétta þetta. Sú
leiðrétting hefur ekki byrjað þótt
flokkurinn hafi setið þennan tíma í
ríkisstjórn. Hins vegar hefur verið
unnið ágætt starf í öðrum velferð-
armálum svo sem í þágu barna og
ungmenna, í þágu geðfatlaðra og
fatlaðra.
Í skattamálum miðar hægt. Gefin
voru fyrirheit um verulega lækkun
skatta einstaklinga. En þær ráðstaf-
anir sem ákveðnar hafa verið munu
hækka skattleysismörkin í 115-120
þús. á mánuði í áföngum á kjör-
tímabilinu. Það er of lítið. Betur er
gengið fram í því að lækka skatta
fyrirtækja. Er hér fylgt sömu
stefnu og í fyrri ríkisstjórn að láta
það hafa forgang að lækka skatta
fyrirtækja en að láta skattalækk-
anir almennnings koma síðar. Hér
hefur lítil sem engin stefnubreyting
orðið. Ekkert hefur heldur verið
gert í því stefnumáli Samfylking-
arinnar að lækka skatt á lífeyri frá
lífeyrissjóðum. Samfylkingin lagði
mikla áherslu á það í kosningunum
sl. ár að sá skattur yrði lækkaður.
Það er mikið ranglæti að skatt-
leggja þennan ævisparnað lífeyr-
isþega eins og hverjar aðrar at-
vinnutekjur.
Hin stóru stefnumál jafn-
aðarmanna láta á sér standa í þess-
ari ríkisstjórn. Samfylkingunni lá of
mikið á að komast í stjórn, að hún
gætti þess ekki að setja nægilega
ströng skilyrði fyrir þátttöku í
stjórninni. Þess vegna er eins og
Samfylkingin verði að fara bón-
arveg að Sjálfstæðisflokknum, þeg-
ar hún vill leiðrétta kjör þeirra sem
verst eru settir. Kjósendur láta ekki
hvað sem er yfir sig ganga í þessum
efnum. Kjósendur vilja framgang
þeirra umbóta fyrir aldraða og ör-
yrkja sem lofað var í kosningunum.
Framtíð ríkisstjórnarinnar veltur á
því að staðið verði við þessi loforð.
Hvað er Samfylkingin að
gera í þessari ríkisstjórn?
Björgvin Guð-
mundsson
skrifar um málefni
aldraðra og stöðu
Samfylkingar
»Kjósendur vilja
framgang þeirra
umbóta fyrir aldraða og
öryrkja, sem lofað var í
kosningunum. Framtíð
ríkisstjórnarinnar velt-
ur á því.
Björgvin Guðmundsson
Höfundur er viðskiptafræðingur.
NÝVERIÐ vakti
Ingibjörg Hinriks-
dóttir yfirlæknir
Heyrnar- og talmeina-
stöðvar athygli á að
heyrnarskerðing í
börnum væri greind
alltof seint eða við um
5 ára aldur. Afleiðing-
arnar fyrir börnin
yrðu félagsleg vand-
ræði og erfiðleikar í málþroska.
Hún benti á að ef börn fengju
heyrnartæki og/eða kuðungs-
ígræðslu mætti fyrirbyggja nánast
allan vanda þeirra í framtíðinni.
Sjálf er ég heyrnarskert og hef ver-
ið með heyrnartæki frá barnsaldri
og þekki því vel heyrnarskerðingu
og áhrif hennar af eigin reynslu. Ég
tek undir með Ingibjörgu að það er
mjög alvarlegt mál ef ekki tekst að
greina heyrnarskerðingu fyrr en
við 5 ára aldur. Fyrstu árin í lífi
barns eru þau mikilvægustu fyrir
máltöku þess og við heyrnarskerð-
ingu er hún í alvarlegri hættu.
Hindruð máltaka vegna heyrn-
arskerðingar getur haft áhrif á allt
líf barnsins og þroska þess í fram-
tíðinni. Það leysir þó ekki allan
vanda að börn fá heyrnartæki. Það
að fá sér heyrnartæki/kuðungs-
ígræðslu er ekki alveg það sama og
að hafa fulla heyrn og er ekki hægt
að bera t.d. saman við að fá gler-
augu. Tækið magnar hljóð en það
bætir ekki heyrn á tíðni sem er
ekki til staðar. Heyrnin verður
þannig aldrei fullkomin með tækj-
um. Sama má segja um málþrosk-
ann. Málþroskinn verður ekki jafn
góður og hjá börnum sem hafa full-
komna heyrn. Þó við fáum sér-
kennslu hjá talkennara náum við
ekki að bæta fullkomlega upp
heyrnarskerðinguna. Einfaldlega
vegna þess að við náum ekki öllum
þeim upplýsingum sem eru í kring-
um okkur svo sem nýyrðum, máls-
háttum, orðtökum og ýmsum frös-
um. Sérstaklega eru orðtök og
málshættir erfiðir fyrir
okkur. Við þurfum
þrátt fyrir tækin eftir
sem áður að nota aug-
un til að bæta upp
heyrnina í samskiptum
við fólk, við þurfum að
lesa af vörum, lesa í
aðstæðurnar og jafnvel
að giska. Það verður í
mörgum tilvikum erfitt
fyrir börnin að ná fé-
lagslegum samskiptum
við önnur börn í hóp
þótt þau hafi heyrn-
artæki af bestu gerð
eða kuðungsígæðslu. Mörg heyrn-
arskert börn kunna ekki leikina,
sem eru í gangi, því þau ná ekki
þeim reglum sem gilda í leiknum.
Þau eyðileggja leikinn og heyrandi
börn nenna ekki að leika við þau.
Heyrnarskertu börnin verða líka
fyrir því að sagt er um þau að þau
séu frek bæði í leik og í sam-
skiptum. Ástæðan er einfaldlega sú
að samskiptareglur manna á milli
eru ekki orðaðar, þær eru nokkuð
sem við tileinkum okkur. Þegar um
heyrnarskerðingu er að ræða fer
barnið oft á mis við þessi fínlegu
blæbrigði í samskiptunum. Við
heyrum kannski ekki að það eru
samskipti í gangi og grípum fram í
fyrir þeim sem eru að tala. Við
horfum á einn einstakling og sjáum
að hann er ekki að hreyfa varirnar
og höldum að við getum komist að.
Sumum heyrnarskertum börnum
gengur vel í skóla en það á ekki við
öll. Í skólanum miðlar kennarinn
upplýsingum til barnanna, einnig
eru samskipti á milli barnanna í
bekknum og frá börnum til kenn-
ara. Sum heyrnarskert börn eru
með hjálpartæki eins og FM– bún-
að. Með honum geta þau heyrt allt
sem kennarinn segir en þau heyra
ekki í öðrum í bekknum. Þau hafa
bara aðgang að einni rödd og ekki
félagslegu samskiptunum. Ég man
sjálf eftir þessu og aðrir heyrn-
arskertir einstaklingar, sem ég
þekki segja sömu sögu, að þeir hafi
ekki náð öllu sem fram fór í skól-
anum. Það krefst mikillar einbeit-
ingar að reyna að ná öllu sem sagt
er, maður pírir augun, spennir axlir
og höfuðið er að springa af höf-
uðverk. Við vöndumst á að „sætta
okkur við að ná ekki öllu“. Um leið
og við gerðum það eyðilögðum við
sjálfsmynd okkar og sjálfsöryggi í
skólanum. Við vorum óvirk innan
hópsins. Sumir verða einfaldlega
einmana og halda sig meðfram
veggjum. Mörg heyrnarskert börn
flosna upp úr skóla og gefast hrein-
lega upp eftir skólaskyldu. Það er
mikil vinna að fara í meira nám en
það krefst vinnu og aga. Ástæðan
fyrir að ég skrifa hér er að ég vil
leggja áherslu á að leyfa eigi öllum
heyrnarskertum börnum sem
greinast í dag að verða tvítyngd
með íslensku og íslenskt táknmál
sem sín móðurmál. Táknmál ætti
þannig að vera mál okkar heyrn-
arskertra jafnt og heyrnarlausra.
Við sem erum heyrnarskert erum
það heppin að við getum tileinkað
okkur tvö mál, það er íslensku og
táknmál. Táknmálið auðveldar
skólagöngu allra barna sem heyra
illa en þau þurfa að kynnast því
strax á máltökuskeiði. Innan tákn-
málssamfélagsins eru engar hindr-
anir við að læra reglur leiksins,
samskiptareglurnar eða að ná öllu
sem fram fer. Barnið á með því
móti möguleika á að nota táknmáls-
túlk við aðstæður sem það getur
ekki náð raddmálinu. Þess vegna
segi ég að allir heyrnarskertir eiga
að læra og fá að kynnast sínu máli
sem ætti að vera íslenskt táknmál
og íslenska. Það er nauðsynlegt fyr-
ir okkur að vera jafnvíg á bæði mál-
in. Það gerir okkur miklu sterkari ,
sjálfsmyndina miklu betri og opnar
okkur miklu fleiri möguleika.
Heyrnarskerðing – Táknmál
Margrét Gígja
Þórðardóttir fjallar
um heyrnarskerð-
ingu barna
»Mörg heyrnarskert
börn flosna upp úr
skóla og gefast hrein-
lega upp eftir skóla-
skyldu.
Margrét Gígja
Þórðardóttir
Höfundur er kennslustjóri á
Samskiptamiðstöð heyrnarlausra
og heyrnarskertra.