Morgunblaðið - 20.11.2008, Blaðsíða 4

Ljósmynd/Halldór Sveinbjörnsson
Gullmerki Helena Kristinsdóttir, til hægri, færði Herdísi gullmerkið frá
HSÍ. Neðst til vinstri er Torfhildur Torfadóttir, 104 ára vinkona Herdísar.
FJÖLDI fólks samfagnaði Herdísi
Albertsdóttur á 100 ára afmæli
hennar á öldrunardeild sjúkrahúss-
ins á Ísafirði í gær. Meðal gjafa sem
hún fékk var landsliðstreyja uppá-
halds handboltakempunnar, Krist-
jáns Arasonar.
Það var eiginkona Kristjáns, Þor-
gerður Katrín Gunnarsdóttir
menntamálaráðherra, sem afhenti
Herdísi keppnistreyju hetjunnar,
en Kristján lék í henni á sínum tíma
og hafði hann áritað gjöfina.
Eins og fram kom í Morg-
unblaðinu í gær er Herdís gríð-
arlegur áhugamaður um handbolta
og einlægur stuðningsmaður
„strákanna okkar“ í landsliðinu.
Það gladdi hana því mikið í gær
þegar hún var sæmd gullmerki HSÍ
og fékk að gjöf innrammaða lands-
liðstreyju, áritaða af silfurdrengj-
unum frá Ólympíuleikunum.
Kristjana Sigurðardóttir, dótt-
urdóttir Herdísar, segir gömlu kon-
una mjög ættfróða og hún hafi náð
að rekja ættir margra góðra hand-
boltamanna vestur. „Það er ekki
verra að þeir séu Ísfirðingar en það
dugir að vera að vestan. Hún segir
Kristján Arason vera úr Djúpinu og
að Guðmundur Guðmundsson sé Ís-
firðingur og nú er hún búin að kom-
ast að því að Ólafur Stefánsson er
ættaður úr Haukadal.“
Halldór Halldórsson, bæjarstjóri
á Ísafirði, færði Herdísi blómvönd
fyrir hönd sveitarfélagsins og þá
var hún sæmd gullmerki íþrótta-
félagsins Harðar á Ísafirði.
Alls komu hátt í 300 manns í af-
mælisveislu Herdísar í gær.
Herdís sæmd
gullmerki HSÍ
4 FréttirINNLENT
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 20. NÓVEMBER 2008
Patti húsgögn
landsins mesta úrval af sófasettum
Dugguvogi 2 / s: 557 9510 / www.patti.is
Opnunartími : Mánudaga - Föstudaga frá 9 til 18 og Laugardaga frá 11 til 16
VERÐHRUN
Íslensk
framleiðsla
Roma
Bonn
Aspen-Lux
Verð kr. 114.900,-
Verð Kr. 187.900,-
Verð Kr. 235.900,-
Verðdæmi :
Yfir 200 tegundir af sófasettum
kr.114.900,-
verð frá
Aspen Verð Kr. 249.900,-
Smíðum eftir þínum þörfum
FRÉTTASKÝRING
Björgvin Guðmundsson
bjorgvin@mbl.is
STJÓRNENDUR Seðlabankans
gefa ekki upp með hvaða hætti inn-
grip á gjaldeyrismarkaðinn verða
þegar krónan verður sett á flot. Sagt
er að stefnan sé „óljós með vilja“.
Það á að hræða fólk frá því að reyna
að spila á gengi krónunnar og auka
þannig á sveiflurnar.
Reyndar verður erfitt að spila
mikið á kerfið fyrst um sinn með spá-
kaupmennsku því áfram verða gjald-
eyrishöft á fjármagnsviðskipti í
fyrsta atrennu. Það þýðir að aðeins
verður hægt að kaupa gjaldeyri til
hvers konar vöruviðskipta, kaupa á
þjónustu og ferðalaga.
Þeir sem Morgunblaðið ræddi við í
gær telja að reynt verði að end-
urvekja gjaldeyrismarkað milli
banka, sem Seðlabankinn mun gera
upp. Hann einn, eins og reyndar
Sparisjóðabankinn, hafi virkar
greiðslurásir til erlendra banka.
Einungis minnka sveiflur
Á millibankamarkaði verði lögð
fram kaup- og sölutilboð á gjaldeyri.
Fyrst um sinn muni Seðlabankinn
ekki grípa mikið inn í á meðan jafn-
vægisgengi, þar sem sveiflur á gengi
krónunnar gagnvart erlendum gjald-
miðlum eru litlar, næst. Flestir búast
við að gengi krónunnar lækki nokkuð
áður en það gerist. Þá mun hlutverk
Seðlabankans felast í því að taka þátt
í viðskiptum með krónur í litlum
mæli og sem næst jafnvægisgengi.
Með þessum hætti lágmarki bank-
inn það magn af gjaldeyri sem þarf
til að styðja við krónuna. Til er áætl-
un um það, samkvæmt heimildum
Morgunblaðsins, hversu mikinn
hluta af láni frá Alþjóðagjaldeyr-
issjóðnum á að nota til þess. Óráðlegt
sé að fara geyst af stað til að gjald-
eyrisforðinn brenni ekki upp á með-
an óraunhæft gengi er varið. Ein-
ungis eigi að minnka sveiflur.
Margir óvissuþættir
Enginn getur sagt til um hve lang-
an tíma þetta ferli mun taka. Það
mun ráða miklu hversu fljótt útflytj-
endur eru tilbúnir að koma með
gjaldeyri inn í landið og kaupa krón-
ur í staðinn. Davíð Oddsson seðla-
bankastjóri sagði á fundi Við-
skiptaráðs í fyrradag að útflytjendur
væru að skaða sjálfa sig og aðra í
fullkominni skammsýni með því að
draga það að koma með gjaldeyrinn
sinn heim til þjóðarinnar.
Margt getur tafið það að þetta
gerist þrátt fyrir orð seðla-
bankastjóra. Í fyrsta lagi hafa marg-
ir stórir útflytjendur, eins og í sjáv-
arútvegi, þegar gert ráðstafanir ytra
og stofnað þar reikninga sem við-
skiptavinir geta greitt inn á. Í öðru
lagi ríkir vantraust á íslensku fjár-
málakerfi og krónunni. Það gerir að
verkum að útflytjendur telja heppi-
legra að eiga evrur eða dollara. Þó er
nauðsynlegt að flytja hluta af þess-
um peningum heim til að greiða fyrir
innlendan kostnað.
Skref tvö
„Óþarfi [er] að ætla að erlendir
fjárfestar rjúki burtu í einni kös,“
sagði Davíð Oddsson í fyrradag. Með
þessum orðum er seðlabankastjóri
að höfða til útlendinga sem losna
ekki við íslensku krónurnar sem þeir
fjárfestu í. Lykilatriði er að þessir
aðilar, sem eru sagðir ráða yfir milli
600-900 milljörðum króna, vilji ekki
selja krónurnar fljótt þegar hömlur á
fjármálaviðskipti verða aflagðar.
„Við gerum okkur ljóst að slík höft
hafa talsverð neikvæð áhrif og
hyggjumst afnema þau svo fljótt sem
auðið er,“ segir í áformum íslenskra
stjórnvalda vegna láns frá Alþjóða-
gjaldeyrissjóðnum.
Vonir um styrkingu
Hömlum verður ekki aflétt fyrr en
traust á íslensku fjármálakerfi og
krónunni eykst. Þá fyrst koma Ís-
lendingar með gjaldeyri aftur inn í
landið. Líkur á því að erlendir fjár-
festar, aðrir en þeir sem eru til-
neyddir, bíði eftir að krónan styrkist
aukast. Þá fá þeir meira fyrir krón-
urnar. Á meðan verða þeim að
standa til boða álitlegir fjárfesting-
arkostir hér á landi. Fyrr verður
ekki hægt að taka næsta skref.
Óvissa um inngrip
Hluti af láni Alþjóðagjaldeyrissjóðsins verður notaður til inn-
gripa á gjaldeyrismarkaði. Mikil óvissa um gengi krónunnar
ÁRIÐ 1990 ákváðu bresk stjórn-
völd að ganga í evrópska geng-
isbandalagið ERM, sem fól í sér að
aðildarríkin skuldbundu sig til að
halda gengi gjaldmiðla sinna innan
ákveðinna marka miðað við gengi
annarra gjaldmiðla. Til dæmis var
ákveðið að gengi pundsins skyldi
vera 2,95 þýsk mörk og mátti ekki
fjarlægjast það gengi meira en
sem nam 6%.
Árið 1992 var mikill halli á rík-
issjóði Bretlands og verðbólga var
sömuleiðis mikil. Myndaðist því
þrýstingur á pundið, sem spákaup-
menn nýttu sér í þeirri vissu að
breska ríkið þyrfti að bregðast við
til að halda genginu uppi. Meðal
þeirra aðgerða sem gripið var til
var hækkun stýrivaxta úr 10 í 12%
og þá varði ríkissjóður milljörðum
punda í að kaupa upp bresk pund
til að forða genginu frá hruni.
Þessar aðgerðir dugðu ekki til
að hemja fall pundsins og svo fór
að Bretland yfirgaf ERM 16. sept-
ember, sem fékk nafnið svarti mið-
vikudagurinn. Talið er að tap rík-
issjóðs hafi numið um 3,4
milljörðum punda.
Illa fer þegar barist er við markaðinn
Eftir Sigrúnu Ásmundsdóttur
sia@mbl.is
HVER þarf ekki á allri sinni Pollý-
önnu að halda á Íslandi nú um
stundir? Jakob F. Ásgeirsson bóka-
útgefandi er í það minnsta þeirrar
skoðunar að bókin um hina já-
kvæðu Pollýönnu eigi fullt erindi til
landsmanna þessi jólin og hefur
ráðist í að endurútgefa bókina með
leyfi barna þýðandans, Freysteins
Gunnarssonar.
„Tilefnið er náttúrlega bara
ástandið hérna,“ segir Jakob þegar
hann er spurður um ástæðuna fyrir
uppátækinu og hlær nokkuð prakk-
aralega. „Þetta er sígild barnabók,
kom út fyrst árið 1913,“ upplýsir
hann. „Hún hefur verið vinsæl um
allan heim. Hún er nefnilega með
þennan góða boðskap sem alltaf á
erindi.“
Jakob segist vilja höfða til allra,
karla og kvenna og barna á öllum
aldri. „Ekki síst núna. Sjaldan hef-
ur verið meiri þörf fyrir bjartsýni
og jákvætt hugarfar,“ segir hann.
Hugmyndin kviknaði eftir að
bankahrunið dundi yfir. „Þá var
ansi þungt yfir öllu hérna og svo
stakk góður maður þessu að mér,“
rifjar Jakob upp, „að það væri upp-
lagt að gera þetta, því Pollýanna
var alltaf glöð hvað sem á dundi.“
Jakob segir ákveðinn lífssannleik
felast í sögunni af Pollýönnu sem
gott er fyrir alla að hugsa um og til-
einka sér. Sjálfur sendir hann þær
bækur í búðir, sem ætlaðar eru til
sölu, og hann er vongóður um við-
tökurnar. „Þetta er skínandi fín
þýðing hjá Freysteini Gunnarssyni,
skólastjóra Kennaraskólans, og
gefin út með leyfi barna hans. Já,“
kemur svo, „þetta er eiginlega bara
snilldarþýðing.“
Bókin er gefin út óbreytt frá því
sem hún var í upphafi. Jafnvel káp-
an er sú sama.
Jakob klykkir út með því að
segja að allir sem hafi lesið söguna
af Pollýönnu minnist hennar með
ánægju. „Fólk er alltaf í Pollýönnu-
leik, er það ekki?“
Góður boðskapur sem alltaf á erindi
Jákvæðni Allir hafa gott af að temja sér lífsviðhorf hinnar lífsglöðu og
jákvæðu Pollýönnu. Hún sér ekkert nema gleði í öllu sem gerist.
„ÞÚ getur reitt þig á, að þú
gleymir því, sem þér leiðist, ef
þú leitar að því, sem gleður
þig.“ (bls. 36)
„Ég hugsaði mér, að þér hlyt-
uð að vera glöð yfir því að ann-
að fólk er ekki eins og þér, liggj-
andi rúmfast, á ég við.“ (bls. 72)
„Ég er glöð af því, að ég
missti fæturna um tíma. Enginn
getur vitað hvað fætur eru
dásamlegir, fyrr en hann hefur
misst þá og getur ekki gengið.“
(bls. 219)
Sannleikur Pollýönnu
Morgunblaðið/Kristinn
Sendinefndin Ásmundur Stefánsson, Petya Koeva Brooks og Paul M.
Thomsen kynntu samstarf Alþjóðagjaldeyrissjóðsins við íslensk stjórnvöld.