Morgunblaðið - 20.11.2008, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 20. NÓVEMBER 2008
Sigling með stærsta skemmtiferðaskipi heims fyrir tvo í
Karíbahafinu. Skipið er hið fljótandi 5 stjörnu lúxushótel,
„Freedom of the Seas“. Fararstjóri verður Lilja Jónsdóttir.
Frá 24. apríl – 6. maí 2009
Moggaklúbburinn er nýjung fyrir áskrifendur Morgunblaðs-
ins. Félagar í Moggaklúbbnum njóta margskonar fríðinda
og ávinnings. Í hverjum mánuði fá áskrifendur frábær til-
boð um margskonar vörur, þjónustu og afþreyingu á mjög
hagkvæmum kjörum auk
þess sem dreginn er út
glæsilegur ferðavinningur.
Með Moggaklúbbnum
í Karíbahafið
– meira fyrir áskrifendur
Nóvembervinningur:
Skemmtisigling í Karíbahafinu fyrir tvo að verðmæti 699.768 kr.
Innifalið í verði ferðar:
• Flug til og frá Orlando
• Gisting á hótel Florida Mall í 2 nætur
• Gisting á hótel Embassy Suites í 3 nætur
• Skemmtisigling í 7 nætur með fullu fæði og afþreyingu
• Þjórfé um borð í skipinu
• Allar ferðir milli flugvalla, hótela og skips
Ekki innifalið:
• Skoðunarferðir á áfangastöðum skipsins
Moggaklúbburinn
Allir skráðir áskrifendur eru
félagar í Moggaklúbbnum og
njóta þar með tilboða um góð
kjör á ýmiss konar afþreyingu;
bíómiðum, listviðburðum,
bókum og hljómdiskum,
auk þess sem dreginn er út
glæsilegur ferðavinningur
mánaðarlega.Fáðu þér áskrift ámbl.is/askrift
eða í síma 569 1122
F
í
t
o
n
/
S
Í
A
F
I
0
2
7
3
3
6
mbl.is/moggaklubburinn
HAGFRÆÐING-
URINN Gylfi Magn-
ússon dæmir bók mína,
Afdrif Hafskips í boði
hins opinbera, hart í
Lesbók Morgunblaðs-
ins laugardaginn 8.
nóvember síðastliðinn.
Venjulegast myndi ég
ekki tjá mig um rit-
dóma, góða eða slæma,
en ýmis atriði í ritdómi Gylfa eru
þess eðlis að ég finn mig knúinn til
að leiðrétta ýmsar missagnir er
koma þar fram.
Það er hjákátlegt að Gylfi ásakar
mig og kollega minn, Björn Jón
Bragason, um endurtekningar í rit-
dómi sínum, því að sjálfur sér hann
ástæðu til þess að endurtaka þrisvar
að Hafskipsmenn hafi haft hönd í
bagga með útgáfu bóka okkar
Björns Jóns, ásamt því sem sá texti
er dreginn sérstaklega út. Þá dregur
hann fræðilegt gildi þeirra í efa með
því að gefa í skyn að öll upplýs-
ingaöflun að baki bókunum hafi legið
í gegnum Hafskipsmenn. Gylfi
Magnússon hefði einungis þurft að
lesa formála minn og heimildaskrá
til þess að ganga úr skugga um það,
að svo var ekki. Texti minn byggir til
dæmis alls ekki á viðtölum, hvorki
við Hafskipsmenn né aðra, nema í
tveimur tilfellum þar sem öðru varð
ekki komið við. Í þau skipti var um
að ræða söguna um meintan sálma-
söng Hafskipsmanna og staðfest-
ingu á því hvað golfkúlurnar með
Hafskipsmerkinu kostuðu. Þá fór ég
um víðan völl til þess að draga sam-
an allt það efni sem ég notaði í bók-
ina.
Gylfi telur enn fremur að sú stað-
reynd að ég naut styrks til verksins
frá Hafskipsmönnum geri það að
verkum að bók mín geti ekki talist
óháð fræðirit. Með sömu rökum má
segja að allir þeir fræðimenn sem
njóta opinberra styrkja eða launa af
opinberu fé séu þar með vanhæfir til
að fjalla um íslenska ríkið með hlut-
lægum hætti. Fræði-
menn hljóta styrki til
sinnar vinnu úr ýmsum
áttum og til að mynda
eru stöður við há-
skóladeild Gylfa kost-
aðar af einkafyr-
irtækjum. Eina krafan
sem hægt er að gera í
þessum efnum er að
þeir sem styrkja njóta
geri grein fyrir því op-
inberlega hvernig þeim
er háttað og ég hef
hvergi farið dult með
það að ég naut styrks
frá Hafskipsmönnum.
Það er skrýtið að Gylfi virðist al-
gjörlega hafa misst af aðalatriðum
málsins við lestur bókanna tveggja.
Honum finnst til dæmis ekkert til-
tökumál að samið væri um sölu á
eignum Hafskips hf. á næturfundi
án þess að eigendur og stjórnendur
fyrirtækisins, sem voru í miðjum
björgunaraðgerðum, fengju að vita
af því. Þetta þykir mér nokkuð
óvænt sjónarhorn hjá manni sem
kennir stúdentum um eðli og gang
viðskiptalífs – og ætti því að þekkja
vel til þeirra leikreglna sem þar
gilda.
Gylfi virðist gera sér sérstaklega
far um að misskilja og mistúlka bók
mína, einkum þá gagnrýni sem birt-
ist á fjölmiðla. Ég nefni hvorki að
ekki hafi átt að fjalla um Hafskips-
málið á vettvangi fjölmiðlanna, né
kemur sú fullyrðing fram í bókinni
að það hafi verið í himnalagi að Al-
bert Guðmundsson skyldi á sínum
tíma hafa verið hvort tveggja í senn,
stjórnarformaður Hafskips og for-
maður bankaráðs Útvegsbankans.
Ég finn að því sérstaklega að um-
fjöllun fjölmiðla um málið byggði að
mestu leyti á slúðursögum og dylgj-
um fyrir gjaldþrot og eftir gjaldþrot
á upplýsingum sem láku frá rann-
sóknaraðilum. Þær höfðu aðallega
þann tilgang að spilla fyrir málstað
sakborninga, en héldu svo í engu
fyrir rétti. Ég gagnrýni það að menn
gáfu sér fyrirfram að Albert hefði
misnotað aðstöðu sína í stað þess að
kynna sér staðreyndir, en fyrir
mönnum virðist það eitt hafa vakað
að koma höggi á þungavigtarmann í
Sjálfstæðisflokknum. Ég gagnrýni
það sérstaklega að einn ónefndur
þingmaður ákvað að nota ræðustól
Alþingis til þess að ata menn og fyr-
irtæki auri að ósekju. Þessi atriði
leiddu að miklu leyti til þeirrar
hörmungar sem Hafskipsmálið
reyndist.
Fullyrðing Gylfa um að nær engin
umfjöllun sé um sakir þær sem Haf-
skipsmenn voru dæmdir fyrir er ein-
faldlega röng. Ég geri í bók minni
býsna nákvæma grein fyrir úrslitum
sakamálsins og dreg þar ekkert und-
an sem máli skiptir. Fullyrðing
Gylfa í aðra veru virðist til þess eins
fallin að gefa það í skyn að ég hafi
hvítþvegið Hafskipsmenn. Ekki veit
ég hvað Gylfa gengur til með því.
Einnig skil ég illa hvernig texti bók-
arinnar virkar eins og þurr skólarit-
gerð á hann, en látum smekk Gylfa
Magnússonar liggja milli hluta.
Þeim sem stýra bókaumfjöllun í
Lesbók Morgunblaðsins er auðvitað
frjálst að fá til sín þá ritdómara sem
þeim sýnist, og þeir dæma vitaskuld
bækur að eigin vild. Það hlýtur þó að
vera lágmarkskrafa að þeir sem rit-
rýni bækur geri það með sann-
gjörnum hætti og rökstyðji með
betri dæmum en Gylfi Magnússon
gerir. Þá þykir mér æskilegt að þeir
sem gagnrýna bók mína geri það á
grundvelli verksins sjálfs og þeirra
fjölmörgu heimilda sem koma fram í
henni. Það dugar ekki til lengdar að
tönnlast á því að hér sé um að ræða
„keypta sagnfræði“ og komast þann-
ig hjá því að ræða efnisatriði bók-
arinnar.
Af ósanngjörnum bókadómi
Stefán Gunnar
Sveinsson gerir at-
hugasemdir við rit-
dóm
» Texti minn byggir til
dæmis alls ekki á
viðtölum, hvorki við
Hafskipsmenn né aðra,
nema í tveimur tilfellum
þar sem öðru varð ekki
komið við.
Stefán Gunnar
Sveinsson
Höfundur leggur stund á doktorsnám
við London School of Economics.
Í LESBÓK Morg-
unblaðsins 12. nóv-
ember sl. birtist grein
eftir Gylfa Magnússon
dósent um tvær bæk-
ur, sem nýlega komu
út um Hafskipsmálið
eftir Stefán Gunnar
Sveinsson og Björn
Jón Bragason, sem báðir eru sagn-
fræðingar. Greinin er flokkuð sem
þjóðfélagsumræða, og er hún þann-
ig rituð, að ekki er hægt að lesa
hana sem bókmenntagagnrýni
heldur ádeilu á ofangreinda sagn-
fræðinga og þeirra vinnu, ef ekki
hreinan áróður. Greinin er í raun
hrærigrautur af þessu öllu.
Við lestur greinarinnar sótti
strax á mig sú spurning, af hvaða
hvötum greinin væri rituð. Mér
fannst, að hún væri rituð með fyr-
irfram mótuðu hugarfari, nánast
„prógrameruðu“ hugarfari.
Í upphafi greinarinnar gerir dós-
entinn lítið úr höfundum bókanna
og fræðilegu gildi þeirra með því
að upplýsa, að þeir hafi verið
styrktir til verka af Hafskips-
mönnum. Báðir hafa höfundarnir
gert grein fyrir þessu og því, með
hvaða hugarfari þeir unnu verk sín.
Þessar upplýsingar dósentsins
verka á mig eins og lágkúruleg til-
raun til að gera höfundana tor-
tryggilega.
Í greininni er farið frjálst með
staðreyndir frá upphafi. Dósentinn
heldur því fram, að
bækurnar hafi ekki
vakið mikla athygli, en
þó er það staðreynd,
að báðar hafa þær
fengið umfjöllun í
sjónvarpi, m.a. var
heill þáttur helgaður
annarri bókinni á Stöð
2, þegar hún kom út.
Auk þess voru báðar
bækurnar ofarlega og
jafnvel efst á sölulist-
um bókaverslana um
tíma eftir að þær komu út, þrátt
fyrir það, að fjölmiðlar og almenn-
ingur hafi haft um annað að fjalla í
því fári, sem nú ræður ríkjum.
Honum finnst ekki áhugavert, að
rifja nú upp það, sem hann kallar
aldarfjórðungsgamalt „fjármála-
hneyksli“, sem ekki var neitt
hneyksli, nema í umfjöllun óvand-
aðra fjölmiðla og athyglissjúkra
stjórnmálamanna. Hann sér ekki
ástæðu til að tala um réttar-
farshneyksli og réttarfarsofsóknir,
sem áttu sér vart fordæmi á 20.
öldinni. Hann afgreiðir þann þátt
málsins með því að segja, að mála-
rekstur gegn Hafskipsmönnum
hafi gengið „brösulega“, en honum
hlýtur þó að vera ljóst, að öll rann-
sókn málsins og ákærur í því ein-
kenndust af sannfæringu um það,
að stórt glæpamál væri á ferðinni,
sem reyndist ekki vera, þegar upp
var staðið. Ákvörðun um gæslu-
varðhald, sem byggðist ekki á nein-
um vitrænum né lagalegum rökum,
sem gerði fórnarlömbin að glæpa-
mönnum í augum almennings og
skildi eftir sár, sem aldrei gróa, var
„misráðin“, að mati dósentsins.
Öllum er að sjálfsögðu frjálst að
hafa sína skoðun á því, hvort Haf-
skip hafi í raun verið gjaldþrota.
Dósentinn kýs að byggja sína skoð-
un á þessu á röksemdum annars
skiptaráðenda í þrotabúi Hafskips,
en þær röksemdir hafa komið fram
opinberlega. Aðrir hafa þá skoðun,
að Hafskip hafi orðið gjaldþrota
vegna óvæginnar umfjöllunar í fjöl-
miðlum og á Alþingi og vegna
þeirra vinnubragða, sem Eimskips-
menn beittu í samningaviðræðum
við Hafskipsmenn og stjórn Út-
vegsbankans, en um það er nánar
fjallað í bókunum.
Dósentinn segir hollt fyrir þjóð-
félagið að eiga fjölmiðla eins og
Helgarpóstinn. Ég tek ekki undir
þá skoðun. Slíkir fjölmiðlar þrífast
því aðeins, að menn í lykilstöðum
fóðri þá á trúnaðarupplýsingum og
öðru efni, réttu og röngu, til að
halda í þeim lífinu og í sumum til-
fellum til að halda lífinu í sjálfum
sér. Ekki dugði það til. Helgarpóst-
urinn varð gjaldþrota.
Ég upplifði þessa atburði í ná-
vígi, og ég er án efa hlutdrægur.
Hvers vegna er dósentinn hlut-
drægur?
Hlutdrægni?
Axel Kristjánsson
skrifar um Lesbók-
argrein um Haf-
skipsmálið
» Við lestur grein-
arinnar sótti strax á
mig sú spurning, af
hvaða hvötum greinin
væri rituð. Mér fannst,
að hún væri rituð með
fyrirfram mótuðu hug-
arfari ...
Axel Kristjánsson
Höfundur er lögfræðingur.