Skinfaxi - 01.07.1958, Blaðsíða 24

88
SKINFAXI
sé upp, hvernig ástatt var í þann tíð, sem
þau voru kveðin. Þá var Kölski ekki orð-
inn að hálfgildings skrýtlu lijá öllum þorra
manna, lieldur var hann í liugum flestra
garpur mikill, eldríkur og til alls vís, og
þó að aldrei hafi verið hér á síðari öldum
klerka- og kirkjuvald á við það, sem var
erlendis og er sums staðar enn, voru
prestar og kirkja hér á landi mun valda-
meiri í æsku Þorsteins en nú. Þá var liér og
meiri stéttamunur í þá daga og færri menn
efnaðir, mannúð minni og misrétti mun
meira en ungt fóllc þekkir til nú á dögum.
Ástaljóð eru vandmeðfarin í framsögn,
verða gjarnan væmin og jafnvel lilægileg,
nema þau séu mjög vel lesin, og fínger
hughrifakvæði njóta sín vart lesin á mann-
fundum, sé framsögn ekki af því næmari
skilningi og það fólk, sem á hlýðir, ljóð-
elskt og vant lestri Ijóða í einrúmi. Heim-
spekileg kvæði er yfirleitt tilgangslaust að
segja fram, en þau eru liins vegar tilvalin
sem verkefni leshringa, og verður vikið
að þvi siðar í þessum þáttum. Ljóð, sem
í er kímni eða glettni, eru aftur á móti
mörg heppilegt framsagnarefni, livort sem
þau eru græzkulaus eða í þeim hroddur.
Eftir Örn Arnarson má þar nefna Á Öng-
ulseyri, Syndafall og Hænsni, Gæfumaður
og I speglinum eftir Jakob Thorarensen —
Bréfið hennar Stínu eftir Davíð Stefáns-
son, Kosningar, Þegar ég praktiseraði, Víx-
ilkvæði og Ljóð um unga konu frá Súdan
eftir Tómas Guðmundsson — og ýmis af
slíkum ljóðum Steins Steinars, sem spenna
yfir ærið vitt svið, allt frá til dæmis
Brúðkaupskvæði i gömlum stíl, Frum-
varpi til laga unl akvegi með fram þjóð-
vegum og að Nýrri för að Snorra Sturlu-
syni, og hefur þá einungis verið minnzt á
nolckur skáld þessarar aldar, en enga —
ekki einu sinni> Pál Ölafsson —, frá 19.
öldinni. Þá getur verið mjög gaman að
safna saman sem framsagnarefni nokkr-
um þeirra kvæða, sem virðast bera því
vitni, að skáldið hafi sleppt taumunum á
skáldafáknum, slegið i liann og látið hann
fara með slcvettum og hrinum á hvað sem
fyrir er. Þar má hyrja á engum síðri en
Jónasi Hallgrímssyni, segja fram Dóri litli
dreptu yður, vikja þaðan i Gaman og al-
vöru Gröndals — og þá ekki sízt láta gæta
hinna snöggu umskipta, sem þar eru all-
tíð — og fylgja loks þeim Þórbergi og
Laxness á flugi Hvitra hrafna til Ung-
lingsins í skóginum.
Loks er þá að minnast á allauðsæjar and-
stæður í íslenzkri ljóðagerð, þar sem eru
annars vegar ferskeyttar lausavísur, en
liins vegar hin órímuðu Ijóð. Ferskeytlu-
flokkar eru afbragðsgott framsagnarefni,
en þar þarf margs að gæta i valinu. Sjálf-
sagt er að forðast klúrar vísur og sóðaleg-
ar, þótt linyttnar séu, en gott er, að fjöl-
breytni gæti, enda fylgi viðeigandi at-
hugasemdir. Skáld liinna órimuðu ljóða
eru svo dulmál, sérstæð um líkingaval og
lítt alþýðleg, að kvæði þeirra eru oft eng-
an veginn auðmetin, og þegar tillit er tek-
ið til þessa og við hætt rímleysunni, er
auðsætt, að þau muni ekki yfirleitt vera
lieppilegt framsagnarefni á mannfundum.
Þó eru mörg af ljóðum Jóns úr Vör í
Þorpinu þarna undantekning. Þar koma
fram slcýrar myndir, látlausar, en eigi að
síður ljóðrænar og verðar athygli, og
mundu einmitt þessi ljóð vera mjög heppi-
leg, þegar kynna skyldi hinn órimaða
skáldskap, sem nú er orðinn ærið rúm-
frekur á vettvangi íslenzkrar ljóðagerðar.