Skinfaxi - 01.07.1960, Blaðsíða 4

68
SKINFAXI
af þessum þjóðum. Það er vitað mál, að
Bandaríkjamenn eru svo langt komnir í
liagrænum efnum, að engin þjóð stendur
þeim á sporði um framleiðslugetu og
greiðslu verkalauna, og Danir í sínu litla
og hráefnasnauða landi hafa, eftir að þeir
komu kvaldir og snauðir undan fargi her-
námsins þýzka, komizt svo langt i að
framleiða vörur ódýrt, að meðaltal launa
hjá þeim er nú 27.50 islenzkar krónur á
klukkustund, en var kr. 16.50 árið 1950.
Bandaríkjamenn eru þeirrar skoðunar,
að bókvitið verði látið í askana. Þeir eyða
geipiupphæðum í almenningsbókasöfn,
segja, að slíkar stofnanir veiti ódýrustu
og hollustu tómstundaiðju, sem fáanleg
sé og spari þannig geipifé — og auk þess
séu þau þeir einu skólar, sem veiii sanna
menntun. Skólarnir veiti aðeins hjkil að
menntun. Ef sjálfsnámið taki ekki við, sé
til einskis barizt. Bandariskt bókasafna-
rit hefur eftir formanni merkilegra iðn-
samtaka:
„Það eru ekki verkfræðingarnir, sem
gera þær uppgötvanir um vinnubrögð og
tilhögun i iðnaði okkar, sem s])ara okk-
ur mest fé. Það eru tæknilega gáfaðir
verkamenn, sem sífellt eru að bæta við
þekkingu sína úr bókakosti, sem þeir fá
í almenningsbókasöfnum.“
Og Danir verja meira og meira fé til
sinna almenningsbókasafna. Þeir sögðu
hér áður fyrrum, að þeir ættu vakningu
lýðháskólanna það að þakka, live langt
])eir hefðu komizt í smjörframleiðslu og
svína- og hænsnarækt. Nú leggja þeir á-
herzlu á almenningsbókasöfnin.
Og þó að þessar þjóðir séu nefndar, eru
fjölmargar aðrar, hæði í austri og vestri,
sem hafa komizt að þeirri niðurstöðu, að
við það fræðahrafl, sem lært sé í skólum,
sé í rauninni lítið eða ekkert unnið, ef
ekki sé þar hætt við. Menn læra þar mál
til þess að geta lesið bókmenntir á erlend-
um tungum og handbækur og aðrar fræði-
hækur um sín áhugamál og sitt lifibrauð.
Og það, sem menn glugga i fræðigreinir í
skólunum, er aðeins til að gefa þeim for-
smekk fræðanna, sýna þeim, livar þeir
geti fengið fræðslu um þetta eða liitt og
hve lítið þeir í rauninni viti um veröldina,
sem sé gera þeim skiljanlegt, hver nauð-
syn beri til, að þeir afli sér þekkingar ■—
og livernig þeir eigi að gera það.
Bókasafnakerfi nútímans.
Yfirleitt er bókasafn í hverri sveit í öll-
um menningarlöndum, og er ætlazt til, að
])að kaupi allar þær bækur á tungu þjóð-
arinnar, sem eru taldar skástar að hók-
menntagildi, án þess þó að vera mjög tor-
ræðar, og enn fremur allar minni og ódýr-
ari handbækur og fræðibækur. Svo tekur
við héraðsbókasafn, sem hefur bækur af
öllu hugsanlegu tagi, innlendar og erlend-
ar. Það lánar mönnum í bókasafnshverf-
inu öllu þær bækur, sem ekki verður til
ætlazt að sveitarbókasöfnin eigi, og er
það gert með ýmsu móti, ýmist með milli-
göngu sveitarbókavarðar eða beint. í litl-
um og strjálbýlum hverfum eru gjarnan
engin sveitarbókasöfn, heldur fara hílar
eða bátar með bækur einu sinni eða tvisv-
ar í viku á ákveðna staði, og þangað kem-
ur svo fólkið og velur sér hækur hjá bóka-
verðinum, sem fer slíkar ferðir. Sums
staðar er kerfið þannig, að lestrarfélög
eða sveitarbókasöfn kaupa árlega eftir
gelu nokkrar bækur, sem út koma, og
lána þær út í sveitina, en síðan renna þær