Skinfaxi - 01.07.1960, Blaðsíða 5

SKINFAXI
69
iil liéraðsbókasafnsins. Þá er það og til,
að eitt aðalsveitarbókasafn er í hreppn-
um, en tvö eða þrjú lestrarfélög, sem
kaupa eitthvað af hókum árlega, en láta
þær síðan i aðalhókasafn sveitarinnar,
þar sem þær svo eru geymdar og lánaðar.
1 öllum fjölbýlum hverfum eru bóka-
safnahyggingar, og ekki þykja þær við
liæfi, án þess að þar séu þessar vistarver-
ur:
1. Aðalbókageymsla, þar sem menn
geta gengið um frjálst og valið sér hækur.
í smærri bókasöfnunum er þessi útlána-
salur einnig leslrarstofa fyrir unglinga
og fullorðið fólk.
2. Fræðaherbergi, þar sem nokkrir
menn geta setið við fræðaiðkanir.
3. Herbergi fyrir fræðslulninga.
4. Salur, þar sem hægt er að sýna
kvikmyndir og skuggamyndir, flytja fyr-
irlestra, hafa bókmenntakjmningar og
halda umræðufundi um bækur og fræðslu
5. Aukabókageymsla og vinnuherbergi
hókavarðar.
6. Skrifstofa hólcavarðar.
En í hinum ineiri liáttar söfnum er auk
þessa barnalesstofa, liljómplötudeild með
sérstökum iiljóðeinöngruðum hlustunar-
klefum — og loks lierbergi fyrir margs
konar tómstundaföndur.
Borgin Ivarlskrona í Svíþjóð Iauk í
fyrra við byggingu hókasafns, sem kost-
aði 15.5 milljónir íslenzkra króna, og í
þeirri borg búa aðeins 30 þásund manns
— eða tæplega 40% á við íbúa Reykja-
víkur.
Fortíðin hjá okkur íslendingum.
Það fylgdi frama-, menningar- og sjálf-
stæðisþrá íslendinga á 19. öldinni að sýna
viðleitni til að bæta þekkingu og mennt-
un almennings. Þá þótti ekki fært sakir
fámennis og strjálbýlis að koma upp
skólum og skólaskyldu, en mörg heimili
kostuðu kennara, og öll reyndu þau að
uppfræða unglingana eftir heztu getu.
Þá fylgdi og andleg vakning og nokkur
þekking kveðskap og kvöldvökulestri. En
ýmsir menn víðs vegar um landið unnu
að því að lcoma upp amtsbókasöfnum,
sýsluhókasöfnum og lestrarfélögum, og
urðu þau víða að ómetanlegu gagni.
En þegar svo var komið, að skóla-
skylda hafði verið leidd í lög, tóku menn
að hugsa minna um bókasöfnin, og loks
var þannig orðið upp úr 1930, að hin
gömlu og góðu amts- og sýslubókasöfn
voru sum lítt eða alls ekki starfandi, og
engum hafði þeim verið sá sómi sýndur,
að jafnast gæti við það, sem áður hafði
verið, samanborið við þær fjárhæðir, sem
annars voru lagðar til fræðslumála. Sama
máli gegndi viðast um lestrarfélögin, og
þau nutu einskis opinbers styrks.
Þá var það, að tveir þingmnn, sem
gerðu sér grein fyrir gildi bókasafna,
fluttu frumvarp til laga um framlög til
lestrarfélaga af skemmtanaskatti. Frum-
varpið varð að lögum, og reyndust lögin
hin mesta stoð öllum þeim lestrarfélög-
um, sem starfrækt voru af áhugasömum
mönnum. En brátt var féð skert með
lagabreytingu, og árið 1954 var orðið
næsta ömurlega ástatt um framlögin,
samanhorið við það, sem verið hafði.
Það gerðist svo næst í þessuin málum,
að árið 1954 skipaði þáverandi mennta-
málaráðherra, Bjarni Benediktsson,
nefnd til að semja frumvarp um almenn-
ingsbókasöfn. Nefndin vann af kappi,