Skinfaxi - 01.12.1968, Blaðsíða 4

ið væri komið í höfn og þyrfti því ekki
meir um það að hugsa.
Síðan er liðinn um það bil áratugur,
eins og fyrr greinir, án þess að nokkuð
hafi gerzt í málinu, eða því þokað fram
um þumlung. Því verður hinsvegar
ekki hnekkt, að þörfin fyrir
fyrirgreiðslumiðstöð félagsheimilanna
í landinu er brýn og ekkert eðlilegra
en þau félagasamtök, sem hér eiga að-
ild að, taki höndum saman með eðli-
legum fjárstuðningi hins opinbera.
Félagsheimilin í dag
I dag er fjöldi félagsheimila í landinu,
byggðra samkvæmt félagsheimilalög-
um, 137 talsins. Þar af munu um 10
enn í smíðum. Hér á ofan bætast í hóp
félagssamkomuhúsa samkomuhús, sem
ýmist eru byggð fyrir gildistöku um-
ræddra laga, eða byggð af aðilum, er
eigi falla undir lögin.
Mikill meirihluti hinna eiginlegu fé-
lagsheimila er í eigu sameignarfélaga
(“eigendafélaga"). Nokkur eru eins fé
lags eign. Öll þessi félagsheimili eiga
það sammerkt, að þau hafa risið á fót
fyrir frumkvæði frjálsra félagasam-
taka með hinum lögbundna stuðningi
Félagsheimilasjóðs.
Hér hafa óskir heimamanna allmjög
verið látnar ráða um byggingartíma,
stærð og staðsetningar, og má vera að
það eigi sinn þátt í því m. a. hve mjög
Félagsheimilasjóður er orðinn á eftir
með stofnfjárgreiðslur sínar.
Rekstur félagsheimilanna
Staðreynd er það, að mörg félagsheim-
ilanna eiga við mikla rekstursörðug-
leika að etja. Rýrum rekstrarafgangi,
eða jafnvel halla fylgja örðugleikar
á eðlilegu viðhaldi húsanna, svo hætta
er á, að þau drabbist niður, og sjá allir
hversu óæskilegt það má teljast.
Hvað hinn eiginlega rekstur hinna
137 félagsheimila snertir, skal á það
bent að alls munu 27 þeirra reka kvik-
myndahús með 35 mm. filmubreidd og
hafa af því nokkrar tekjur þó mismun-
andi hlutfallslega. Tekjur af dansleikj-
um hafa á síðastliðnum árum farið
rýrnandi sakir þess hve dýrar þær
hljómsveitir eru, sem nú eru í tízku.
Tekjur af leigu fyrir fundi, leik-
æfingar og leiksýningar og aðrar menn-
ingarsamkomur munu vera sáralitlar
yfirleitt, miðað við heildarrekstur
heimilanna. Samkeppni milli einstakra
félagsheimila er ríkjandi, keppst er
um dýrar og vinsælli hljómsveitir og
skemmtikrafta, oft með litlum sem
engum ábata fyrir samkomuhaldara,
en samhliða til tjóns fyrir nærliggjandi
félagsheimili.
Þá má og á það benda, að í rauninni
geldur félagsheimilið í vissum tilfellum
tvöfaldan söluskatt, það er af að-
keyptri vöru og síðan aftur við útsölu
hennar. Hér er á ferðinni „rýrmmar-
púki“, sem áreiðanlega segir til sín
varðandi rekstur margra heimilanna.
Auk þess, sem drepið hefur verið á hér
að framan, má á það benda, að:
a. Þau félagsheimili, er kvikmynda-
hús reka, greiða tiltölulega háa
leigu fyrir kvikmyndir, sem e.t.v.
mætti lækka, og komið verður að
síðar.
b. Að mörg heimilanna munu kaupa
hreinlætisvörur og annað sam-
svarandi í smásölu.
c. Að húsgögn, borðbúnaður o. fl.
því um líkt er til þarf mundi unnt
að fá ódýrara og e. t. v. hentugra
4
SKINFAXI