Sjómannablaðið Víkingur - 01.09.1941, Blaðsíða 12

JÓN STEINQRÍMSSÖN:
Draugaskip
Fegursta tímabili siglinganna er nú nær
lokið. Langferðaseglskipin sjást ekki lengur á
höfunum. Hvítir vængir þeirra hvílast langri
og verðskuldaðri hvíld eftir langa en vonlausa
baráttu við tækni nýja tímans. Þau fáu sem
eftir eru, gefa manni þó hugmynd um glæsi-
leik þeirra, er þau voru upp á sitt bezta. Minn-
ing þeirra lifir samt í ,,shanty“-unum og söngv-
um frá hafinu.
,,Klipper“-skipunum er lýst hátt og lágt í
ótal bókum, blaðagreinum og sögum og lista-
menn hafa spreitt sig á að túlka fegurð þeirra
á léreftir, svo flestir kannast við þau. Aftur á
móti var fjöldinn allur af gömlum skipum lítt
kunn, þau sigldu meðan sjófær voru, án þess
að vekja á sér nokkra eftirtekt, en sum þeirra
urðu fræg eftir að höfuðskepnurnar urðu þeim
yfirsterkari og greiddu þeim banahö-ggið. Ég
ætla í kaflanum hér á eftir að segja frá nokkr-
um af þessum flækingum úthafanna.
Alltaf eru hætturnar að aukast á höfunum
eftir því sem styrjöldin varir lengur. En aldrei
hafa þó siglingaleiðir verið öruggar. Sjómenn
um aldamótin höfðu margt að varast og oft
voru það þá yfirgefin tréseglskip með timbur-
farma, sem hélt þeim uppi óákveðinn tíma,
sem mesta hættan stafaði af 1 lok nítjándu
aldar var töluvert um timburflutninga frá
Canada til Evrópu Þessir flutningar voru með-
al þeirra fáu, sem seglskip þurftu oft að flýja
til, þegar þau voru orðin svo illa sjófær, að þau
stóðust ekki Atlantshafs-storma. Milli Norður-
og Suður-Ameríku voru líka timburflutningar
og í þeim voru skonnortur, en fellibylja-beltið
við Vestur-Indíur varð þeim oft ofraun.
Tala gufuskipa sem fórust úti á hafi var svo
margfalt minni en tala seglskipa sem fórust.
Þau sukku venjulega strax til botns, stálskip
með þungum vélum og ef þurfti að flýta fyr-
ir, var ekki annað en að opna botnhanana. En
það var öðru máli að gegna með seglskipin.
Þótt skipshafnir, sem urðu að yfirgefa þau,
hafi átt að kveikja í þeim, voru þær varúðar-
ráðstafanir ekki alltaf fullnægjandi, svo flök-
VÍKINf’UR
in rak kannske árum saman. Það er erfitt að
koma auga á yfirgefið seglskip full lestað af
timbri að degi til, sem marar í sjóskorpunni
gegnsósa af sjó, hvað þá heldur á nóttunni —
því ekki eru þau með ljósum. Svona skip voru
eitthvað það hættulegasta fyrir sjómenn að
hitta á hafinu, miklu hættulegri en ísjakar,
því þeir gera þó vart við sig í dálítilli fjar-
lægð með minnkandi hita, lykt eða ,,glampa“.
Frægast af yfirgefnum skipum má ábyggi-
lega telja „Marie Celeste“, sem fannst á reki
mannlaust um 1880. Sá atburður er einhver sá
undarlegasti, sem komið hefir fyrir á sjónum
og öllum hulin ráðgáta. Svipuð saga að mörgu
leyti er um briggskipið ,,Resolven“. Þetta var
frekar lítið skip og var að safna í sig fiski frá
fiskiskonnortum á „the Grand Banks“. Menn
frá H. M. S. „Mallard“ fundu það yfirgefið
með logandi siglingaljósum og lifandi í elda-
vélinni. í káetunni var poki með gullpening-
um reiðubúinn til þess að borga fiskimönnun-
um fyrir veiðina. Það var enginn sem komst
nokkurn tíma að því, hvað varð um skipshöfn-
ina. Það var augsýnilega yfirgefið í flýti, en
hvers vegna og hvað varð af skipsbátunum?
Það mátti ráða af eldinum í eldavélinni að
mennirnir voru alveg ný farnir, samt varð
„Mallard" þeirra hvergi vart, þótt það sigldi
aftur og fram í margar klukkustundir og held-
ur engin merki þess hvers vegna þeir flýttu sér
svona burtu.
Undarlegra var það samt, sem kom fyrir
ameríska seglskipið „Ellen Austin“. Árið
1881 fundu þeir litla yfirgefna skonnortu.
Allt var í bezta lagi og virtist benda á það,
að nú mundi rætast draumur margra sjó-
manna fyrir „Ellen Austin“ — há björgunar-
laun fyrir að koma skipinu í höfn.
„Ellen Austin“ var vel mönnuð svo þeir
sendu nokkra menn um borð í skipið og áttu
þeir að stýra því samskipa til næstu amerískr-
ar hafnar. Skipin fengu talsverðan kalda á
leiðinni, sem stíaði þeim sundur í bili og þeg-
ar þau mættust aftur var skipið, sem átti að
bjarga, yfirgefið á ný. Þó þetta væru vanir
12