Sjómannablaðið Víkingur - 01.02.1942, Blaðsíða 8

GRÍMUR RORKELSSON:
Fljótar sjóferðir
Um það bil 95 ár eru nú liðin síðan hin stóru
tré-byggðu amerísku hraðsigldu seglskip
(clipper-skip) hófu göngu sína um höfin. Um
15—20 ára skeið réðu þau algerlega á heims-
höfunum. Á eftir þeim komu hinir bresku
járnbyggðu hraðsiglarar, sem ríktu í önnur
15 ár. En þá voru dagar hinna hraðskreiðu rá-
siglara líka taldir; hin nýju skip urðu sífellt
breiðari og tregari til gangs. Seglskipin höfðu
háð harða orustu við gufuskipin og seglskipin
höfðu beðið ósigur. Afleiðingin var sú, að síð-
ari tíma rásiglarar voru ekki byggðir til gangs
eða með mikinn hraða fyrir augum, en áhersla
var lögð á stórt lestarrúm, mikið burðarmagn,
og fáliðaða skipshöfn. Seglskipunum tókst að
halda velli enn um sinn með tilliti til þunga
vöruflutninga, en að síðustu náðu gufu- og
mótorskip þar einnig yfirhönd, og seglskipin
liðu næstum undir lok. Fáeinar eftirlegukind-
ur þessara skipa höfðu enn ofan af fyrir sér
með kornflutningum frá Ástralíu til Englands.
Þessi skip urðu að sigla til Ástralíu með ein-
tóma kjölfestu. Þegar núverandi styrjöld
braust út, var aðeins um hálf tylft þessara
skipa við líði og í förum.
Hið síðasta al-riggaða skip, sem var í för-
um ,fyrir utan skólaskip og jaktir) var Grace
Harwar, byggð í Skotlandi 1889 og rifin ár-
ið 1935. Þetta var stálskip 1.816 tonn, 267 fet
á lengd, 39 fet á breidd og 23,5 feta dýpt.
Það er mjög athyglisvert, að gjöra samanburð
Herzogin Cecile komst 1931 í 20% mílur á klst á
siglingu.
á þessu skipi og hinum stóra hraðsiglara
Sovereign of the Sea, sem var smíðaður í East-
Boston Massachusetts árið 1852. Svo einkenni-
lega vill til, að bæði skipin höfðu sama burð-
armagn, enda þótt Sovereign væri skráður
2.421 smálest, bæði skipin voru jafn djúp.
Sovereign var níu fetum styttri en fimm fet-
um var hann breiðari en Harwar, þar sem
hann var breiðastur. Sovereign of the Seas var
geysilega hásigldur og að öllu leyti útbúinn
sem fyrsta flokks hraðsiglari. Grace Harwar
lar aftur á móti með lága reisu á borð við
venjulega rásiglara. Skipshöfnin á Sovereign
var 105 að tölu ungir og gamlir, minna dugði
ekki vegna hinnar háreistu siglingar og segla-
fjölda. Aftur á móti var skipsliöfnin á Grace
I-Iarwar að eins 19 talsins, mest unglingar.
í hópi hinna síðari tíma rásiglara var Grace
Harwar með þeim gangtregustu, en þó varð
hún síðust að eins einu sinni af átta kappsigl-
ingaferðum með korn, sem hún tók þátt í á
árunum 1921 til 1935 og í síðustu ferðinni
varð hún sú fjórða í röðinni af nítján með 98
daga útivist frá Suður-Ástralíu til Falmouth
í Englandi. Að vísu væri ekki hægt að státa af
þessu ef hraðsiglari ætti hlut að máli, en betta
var furðulega fljót ferð hjá 46 ára gömlu
skipi, sem þegar hafði verið dæmt til niður-
rifs. 1 meir en áratug fór hinn frægi enski ull-
ar og te hraðsiglari „Cutty Sark“ milli Ástra-
líu og Englands á skemmri tíma en áttatíu
dögum.
Hraðametið á hinni 14.000 mílna löngu leið
milli Englands og Ástralíu á hraðsiglarinn
James Bains 2.515 tonn að stærð, bvggður
1854 og hinn litli breski hraðsiglari Thermop-
ylae, byggður 1868, 991 tonn a ðstærð; bæði
skipin fóru þessa leið á 63 dögum, hið fyr-
nefnda frá London til Melbourne árið 1855 og
hið síðarnefnda frá London til Melbourne
1869 og 1871 í bæði skiftin tók' Thermonylae
ástralska hafnsögumanninn um borð eftir 60
daga útivist. Bæði þessi seglskip voru seglskip
sem voru b.vggð með hraða fyrir augum. Enn
í dag eru til sjómenn á lífi, sem muna eftir
Thermopylae og álíta hana hraðskreiðasta
seglskip, sem til hefir verið.
VÍKINGUR
8