Sjómannablaðið Víkingur - 01.03.1945, Síða 25

Nokkur orð um fæðu hrefnunnar
og annarra reyðarhvala
í VI. árg. Sjómannablaðsins Víkingur, bls.
269 (10. tbl., okt. 1944), eru höfð eftir mér um-
mæli á þá leið, „að hrefnan sé eini skíðishvaíur-
inn, sem menn telji að sé fiskæta, og að hún
lifi mikið á síld, loðnu og smáufsa." Ummæli
þessi eru í aðalatriðum rétt eftir mér höfð, en
þó ekki alveg. Að réttu lagi hefðu þau átt að
hljóða á þann veg, að hrefnan sé sldðishvalur,
sem talinn sé vera mest fiskæta o. s. frv. í sama
árg. „Víkings", bls. 290 (11,—12. tbl., nóv,—
des. 1944) gerir Hjalti Steingrímsson, Hólma-
vík, athugasemd við þessi ummæli mín, og telur
sig ekki geta fallizt á þau. Byggir hann þá
skoðun sína á því, að hjá hrefnum, sem hann
liafi veitt (alls 32), hafi meginið af fæðunni
verið rauðáta og önnur smááta, en aldrei hafi
fundizt vottur þess, að þær hafi neytt síldar, og
telji hann því útilokað, að hrefnan sé síidaræta.
grafið úr jörðu í brezku og hollenzku Guinea
og merki þess hafa fundizt í Venezuela, má gera
ráð fyrir, að aluminium yrði framleitt við þessi
orkuver.
Þessar fjórar áætlanir um aukna notkun
vatnaleiðarinnar, sem verkfræðingarnir gerðu,
væri hægt að framkvæma hverja á fætur ann-
ari, svo að þróunin kæmi smám saman á mörg-
um árum. En ef áætlunin um fullkomna flutn-
inga og orkuver væri framkvæmd strax, þá
væri landssvæðið þegar tilbúið að taka á móti
innflytjendum og aukinni þróun, því greiðar
samgöngur og auðfengin raforka hefðu hvetj-
audi áhrif. Mætti þá velja milli vatnaleiðar-
innar frá ósum Orinoco til hafskipahafnarinn-
ar Manaus, sem er dreifimiðstöð fyrir Amazon-
landið, eða sjó- og fljóta-leiðina, sem nú er opin
hafskipum, niður með austurströndinni og upp
eftir Amazonfljótinu til Manaus.
Þegar búið væri að opna til afnota þetta risa-
vaxna meginlands vatnakerfi, er ekki gott að
segja, hversu mikil bætandi áhrif það kynni að
hafa á heimsverzlunina. Nú í stríðinu hefur ver-
ið rætt um það, að ef þessar virkjanir og um-
bætur á siglingaleiðinni yrðu framkvæmdar,
yrði land þetta mjög kærkomið hæli. Gyðingum
og öðru kúguðu fólki, sem þráir nýjan heim og
ný tækifæri.
VtKINGUR
Hins vegar getur Hjalti þess ekki, hvort aðrir
fiskar hafi fundizt í fæðunni hjá þessum 32
hrefnum, en' ég geri ráð fyrir, að svo hafi ekki
verið, úr því að hann getur þess ekki.
Þessi athugasemd Hjalta Steingrímssonaf
hefur gefið mér tilefni til að skýra hér í fáum
dráttum frá athugunum þeim, sem gerðar hafa
verið á fæðu hrefnunnar og annarra reyðarhvala
og niðurstöðunum af þeim. Af hinum eiginlegu
reyðarhvölum eru 5 tegundir í Norður-Atlánts-
hafinu og við ísland. Þær eru steypireyður, lang-
reyður, sandreyður, hrefna eða hrafnreyður og
hnúfubakur. Hnúfubakurinn er allólíkur hinúm
tegundunum fjórum, og er hann því talinn til
sérstakrar ættkvíslar, en hinar tegundirnar
fjórar til sömu ættkvíslar.
Norðmenn og aðrar þjóðir, sem mest kapp
hafa lagt á hvalveiðar, hafa unnið mjög mikið
að rannsóknum á lífsháttum þessara hvalateg-
unda og þá ekki sízt fæðu þeirra. Rannsóknir
þessar hafa leitt í Ijós, að reyðarhvalirnir eru
annað hvort svifætur, sem lifa á smáum svif-
dýrum, svo sem rauðátu (krabbaflóm) og ljós-
átu (ljóskröbbum), eða fiskætur, sem lifa mikið
á ýmsum smáum fiskategundum, sem halda sig
í torfum, einkum þó loðnu, síld og smáufsa, en
lifa einnig mikið á svifátu, þegar svo ber undir.
Um hinar cinstöku reyðarhvalategundir er
það að seg.ja, að steypireyðurin og sandreýðurin
lifa eingöngu á svifátu, steypireyðurin aðallega
á ljósátu (augnasíli og náttlampa) og sandreið-
urin á rauðátu og ljósátu. Fiskar eða fiskleifar
hafa aldrei fundizt í mögum þessara tegunda.
Hnúfubakurinn er einnig fyrst og fremst svif-
æta, en loðna, síld og fleiri fiskategundir hafa þó
oft fundizt í maga hans. Aftur á móti hefur það
sýnt sig, að langreyðurin og hrafnreyðurin eða
hrefnan lifa m.jög mikið á loðnu, síld og fleiri
smáum fiskategundum, en .á vissum tímum árs
lifa þær þó einnig mikið á svifátu, bæði ljósátu
og rauðátu. Þó telja Norðmenn, að við Noreg
sé hrefnan fyrst og fremst fiskæta.
Eg hef enga ástæðu til að efast um, að það
sé rétt hjá Hjalta Steingrímssyni, að þær 32
hrefnur, sem hann hefur veitt, iiafi eingöngu
neytt svifátu, en það haggar þó ekki þeirri stað-
reynd, sem óvefengjanlegar rannsóknir hal'a
leitt í l.jós, að hrefnan lifir mikið á loðnu, síld
og fleiri fiskategundum, enda þótt hún neyti
einnig svifátu, þegar svo ber undir. Að vísu er
mér ekki kunnugt um, að gerðar hafi verið vís-
indalegar rannsóknir á fæðu hrefnunnar hér við
land, en ekki tel ég miklar líkur til þess, að hún
sé hér m.jög ólík því, sem hún hefur reynzt vera
annars staðar.
Finnur Guömundsson.
65