Sjómannablaðið Víkingur - 01.03.1945, Qupperneq 27
ferli frægrar og áhrifaríkrar þjóðar, Fönikíu-
manna eða Fönverja, sem með siglingum sínum
urðu brautryðjendur alþjóðaviðskipta í fornöld.
Svo langt sem skimað verður aftur í tímann,
byggði þessi þjóð landræmuna milli Líbanon-
fjaila í Sýrlándi og Miðjarðarhafs. Hún mælti
á semítiska tungu og mun því komin sunnan
og austan úr Arabíu eins og aðrar Semítaþjóðir,
enda þótt örðugt sé að rekja slóð hennar þaðan.
Hún átti því láni að fagna, að búa í þjóðbraut
milli elztu menningarríkjanna, í fljótsdölum
Mesópótamíu í austri og Egyptalands í suð-
vestri. Það var arðvænleg aðstaða, og því fylgdi
þá einnig auðveld leið til að læra af þessum þ.jóð-
um og verða aðnjótandi þeirra framfara, er
þróuðust með þeim. Og Fönverjar voru nám-
fúsir. Þeir hagnýttu sér uppfinningar fljóts-
dalabúa og endurbættu ýmsar þeirra. Seinlærð-
um og óhentugum leturtegundum breyttu þeir
í félagi við suður-sýrlenzka frændur sína í ó-
brotið og auðlært stafróf. Þeir tóku upp silfui'
og síðar gull sem gjaldmiðil. Þeir bjuggu til
gler og purpuralit. Þeir spunnu og ófu úr ull
og hör. Þeir sigldu skipum sínum til fjarra
stranda og urðu feður siglingafræði og landa-
fræði. Sjómenn þeirra og kaupmenn fluttu með
sér tækni og þekkingu til fávísra þjóða langt
vestur í löndum. En heima fyrir var landrými
lítið, og borgir þeirra byggðust ört. Það freist-
aði þeirra þó ekki til landvinninga í venjulegri
merkingu, heldur létu þeir sér næg.ja að ná fót-
festu við hentug hafnarskilyrði erlendra
stranda, til þess að reisa þar kaupstaði og borg-
ir og reka þar verzlun við heimaménn með sem
friðsamlegustu móti. Um 1500 f. Kr. hafa þeir
komið sér upp slíkum nýlendum á eynni Kípur,
og síðan rekur hver nýlendustofnunin aðra á
eyjum við Litlu-Asíu-strendur. Á 12. öld rata
þeir alla leið vestur úr Miðjarðarhafi. Þar sem
spænska borgin Cadix stendur nú, reistu þeir
bæinn Gades um 1100. Þangað var löngu síðar
talin 80 sólarhringa sigling frá Týros. Þeir
sóttu silfur til Spánar og seldu frumbyggjunum
iðnvarning sinn. Þar fengu þeir einnig nokkurt
tin. En svo fór, að þeir brutust alla leið norður
á Cornwall á Englandi eftir þeim málmi. Raf
höfðu þeir einnig í fórum sínum, en ekki er víst,
hvort þeir hafa sjálfir sótt það til landanna
austan Norðursjávar og sunnan Eystrasalts.
Snemma hafa þeir komið sér á fót nýlendum á
Norður-Afríkuströnd vestanverðri. Sídon er sú
fönVerska borgin, sem mest kveður að framan
af Öldum, en síðar flytjast forystan og frægðin
meira og meira í hendur Týrosborgar, og það
er þaðan, sem Karþagó byggist, að því er talið
er, árið 813 f. Kr.
Fornþjóðir geymdu munnmælasögu um þessa
VlKlNGVR
nýlendustofnun. Pygmaliön, konungur í Týros,
átti að hafa ráðið af dögum Sicharbas, prest
guðsins Melkarths, í því skyni, að svæla undir
sig fé hans. En Sicharbas var kvæntur Dídó
(öðru nafni Elissu) systur konungs. Tókst henni
að bjarga fjármunum manns síns og flý.ja með
þá ásamt allstórum hópi vina sinna sjóveg vest-
ur um haf. Og linntu þau ekki fyrr en á norður-
strönd Tunis. Báðu þau frumbyggjana um land
fyrir borgarstæði, en þeir tóku því treglega.
Spurðu þau þá frumbygg.jana, hvort þau mættu
eiga þann landsblett, er þau gætu teygt eina
uxahúð kringum. Því játuðu frumbygg.jar og
töldu bónina hlægilega. En Fönverjar toku þá
uxahúð og ristu úr henni svo mjóan þveng og
langan, að hann náði utan um næga landspildu
fyrir borgarstæði. Nefndist sú borg Byrsa, og
var það háborg Karþagóborgar. En á grísku
merkir orðið „byrsa“ húð.
Síðar byggðist borgin meðfram vogi eða flóa
þar í grendinni, og nefndist sá hluti hennar
„nýja borgin“, á fönversku Karthadshat, af því
er svo dregið nafnið Karþago, er varð síðan not-
að um alla borgina.
S.jálfsagt fer margt milli mála i þessari munn-
mælasögu, því víst er nú talið, að þarna hafi
staðið nýlendubær, er byggðist frá Sídon mjög
snemma, jafnvel á 16. öld f. Kr., og hét hann
Cambe. Þar var einnig í grendinni fönverska ný-
lenduborgin Utica, en við hana var flóinn kennd-
ur, Sinus Uticensis.
En hvað sem er um upphaf Karþagóborgar,
þá varð hún fljótt fremst allra fönverskra ný-
lendna á Afríkuströnd og tók að seilast til yfiv-
ráða yfir þeim og yfir bæjum og byggðum frum-
byggjanna. Voru þeir nefndir Líbýumenn og
hafa talað Hamítamál, eins og Berbar Norður-
Afríku gera enn í dag. Öll ströndin austur með
Syrtuflóum og vestur eftir núverandi Algier og
Marocco komst undir yfirráð Karþagó, og langt
suður í auðnir og vinjar Sahara teygir hún áhrif
sín og viðskipti til þeldökkra hirðingja og lesta-
manna, er flytja sjaldgæfa gripi frá Blálandi.
Og samkvæmt fönverskri hefð byggir Karþagó
skipaflota og gerir hafnarbætur. Tvær hafnir
eru afgirtar, önnur fyrir kaupskip, hin höfnin,
er nefndist Cothon, var herskipalægi. Og með
skipakosti sínum og í krafti fönverskrar sig'l-
ingamenningar nær hún á vald sitt eyjunum
Möltu, Sardíníu og Baleareyjum. Og á suður-
strönd Gallíu seilist hún eftir ítökum, kaupstöö-
um, flotahöfnum og námum. Og um 460 gerir
hún út leiðangur undir forystu Ilannós til land-
lcönnunar og nýlendustofnunar suður með vest-
urströnd Afríku. Madeira og Kanaríeyjar
bygg.iast þá frá Karþagó og kaupstaðir suður í
Senegambíu og Sierra Leone.
67