Sjómannablaðið Víkingur - 01.03.1945, Side 28

Hver sem lítur á Miðjarðarhafskort, sér sam-
stundis, hvað valdið hefur vexti og framförum
þessarar borgar. Það er lega hennar við góða
höfn fyrir Miðjarðarhafi miðju. Þéttbýlt upp-
land, sem þá var frjósamt og vel ræktað, hefur
og átt sinn drjúga þátt í því. En svo var fleiru
til að dreifa.
Fönikía hafði notið góðs af því að vera í þjóð-
braut menningarþjóðanna í fljótsdölunum
eystra. En hún fékk þá einnig að kenna grimmi-
lega á því. Borgimar þar voru hver annari ó-
háðar. Það skapaðist aldrei nein þjóðleg eining
til sóknar eða varnar. 0g í hvert sinn er Egypta-
land, Babýlon, Assýría eða jafnvel Hittitaríki
voru í -víga- og landvinningahug, sóttu þau til
Fönikíustrandar til að tryggja sér yfirráðin
yfir hinum auðugu borgum þar. Kaupmanna-
aðallinn fönverski keypti sér þá oft frið við hin
herskáu stórveldi með því að greiða þeim skatt.
En svo gat einnig farið, að ófriði yrði ekki af-
stýrt með því móti. Flýðu þá auðmenn og auðug
verzlunarfélög til nýlendna sinna í vestri. Þann-
ig flæmdist nokkur hluti af íbúum og fjárplógi
Týrosborgar vestur til Karþagó, bæði undan
Babýlonsmönnum, Persum og loks endanlega
undan Alexander mikla. Karþagó óx því af arfi
frá Týros. Þangað fluttist mannval, fjármagn,
skipakostur og verzlunarsambönd móðurborgar-
innar. Um 530 verður Karþagó fullkomlega
sjálfstæð, og á næstu öldum renna allar vest-
rænar nýlendur Týrosborgar undír yfirráð
Iiennar.
En Karþagó fékk ekki umflúið árekstra við
liarðvítuga keppinauta. Á vesturströnd Ítalíu
og eynni Elbu voru Etrúrar. Þeir ráku verzlun
við Austurlönd og voru heimaríkir á Tyrrhenska
hafi. Þá komu Fókear (hellenskur þjóðflokkur)
frá Litlu-Asíu-strönd, stofnuðu nýlenduna
Massalíu um 600, þar sem nú er Marseilles, og
settust einnig að á Korsiku. En skæðari keppi-
nautar urðu þó Hellenar á Sikiley. Frá því um
480 fram til ársins 265 f. Kr. eiga Púnverjar í
nýjum og nýjum brösum við Sikileyjar-Grikki.
Fjórum sinnum tekst Púnverjum að leggja und-
ir sig Sikiley, allt að rammbyggðum múrum
Sýrakúsu, en lengra komust þeir ekki.
Kai'þagó vakti með ósveigjanlegri meinbægni
yfir höfnum sínum og siglingaleiðum. Ef Pún-
verjar rákust á erlent skip vestan Sikileyjar og
Sardínu, mátti ganga að því vísu, að þeir réðust
á það og hættu ekki fyrr en þeir höfðu drekkt
allri áhöfn þess í sjónum.
Það sem vitað er um menningu og þjóðfélags-
skipun Púnverja, er öllu óglæsilegra en ætla
mætti eftir valdi þeirra og áhrifum út á við.
Þessi „Nýborg“ var í rauninni aðeins skamm-
vinn uppyngning gamallar og úrkynjaðrar þjóð-
ar. Öll framsókn hennar hafði snúizt um fjár-
afla og auðsöfnun. Það er undravert, að Fön-
verjar, sem fluttu ritlistina í hendur Evrópu-
þjóðum, skuli ekki hafa skilið eftir neinar bók-
menntir. Eða gat það verið, að sigurvegararnir,
er stóðu yfir moldum þeirra, hafi af ásettu ráði
ónýtt allt, er til var af því tagi frá þeirra hendi?
Eða er það hugsanlegt, að það hefði tekizt, enda
þótt um slíkan ásetning hefði verið að ræða?
Þessu er í rauninni ómögulegt að svara. Það er
að vísu talað um bókasöfn í Karþagó, en eins
líklegt er talið, að þeim hafi verið rænt frá
Grikkjum á Sikiley. Sama er sagt um listaverk,
er þar voru í borginni. Er litið svo á, að þau hafi
verið handaverk Grikkja. Það eru alveg stakar
undantekningar, að nöfn fönverskra manna séu
nefnd í ritum Grikkja í sambandi við einhver
bókmenntastörf eða listræna starfsemi. Vel gæti
sú þögn verið grunsamleg. En hitt er þó senni-
legra, að líkt hafi verið farið andlegu og list-
rænu starfi þeirra eins og trúarbrögðum þeirra,
að mest hafi kveðið að hinu lánaða og aðflutta.
Púnverjar varðveittu að mestu óbreytta trú
forfeðra sinna í Fönikíu, trú á fjölda guða, er
þeir nefndu alonim eða baalim, en upp úr guða-
mergðinni gnæfði þó eins konar þrenning: 1)-
Baal-Ammon eða Mólok, elds og sólarguð, er
ekki sætti sig við minna en mannfórnir, 2) Tanil
eða Astarte, tungl- og himingyðja, dýrkuð sem
móðurgyðja, er tímar liðu fram, með fáránleg-
ustu siðvenjum, 3) Eshmun, sem einnig nefndist
Asklepios og var verndari háborgarinnar. Þá
kvað einnig mikið að dýrkun Melkaths eða „Her-
kulesar Týi-osborgar“ eins og menn nefndu hann
líka. Og af guðnum Pathecusi eða Pygmæusi
voru gerðar frámunalega andstyggilegar og ægi-
legar myndir, er festar voru á skipsstafna til
þess að skjóta óvinum skelk í bringu.
Allar þessar guðahugmyndir voru babýlonsk-
ar eða egypzkar að uppruna, en á 4. öld taka að
berast til Karþagóborgar ýmsar grískar hug-
myndir frá Sikiley. Var þá Appollónshof reist í
borginni og tekið að senda gjafir til véfréttar-
innar í Delfí. Blandaðist þá einnig Tanildýrkun-
in ýmsum áhrifum frá Demeterdýrkuninni
grísku..
Þjóðfélagsskipun Karþagóborgar er einnig
lítt frumleg. Sennilega hefur auðmannaveldi
naumast komizt á hærra stig í nokkru öðru ríki.
Æðstu embættismenn borgarinnar, er nefndir
voru ,,Sofetim“ voru kjörnir tveir saman til eins
árs í senn eins og ræðismenn Rómverja. Fóru
þeir með æðsta dómsvald. Þá var kosið 300
mann ráð, er fór með allt framkvæmdarvald.
Kosningar fóru fram á þjóðfundum, og þangað
var vísað uppástungum og tillögum ráðsins til
staðfestingar. En það er um vald þjóðfundanna
VÍKINGUR
68