Sjómannablaðið Víkingur - 01.01.1946, Page 22

NÝSKÖPUN
Fyrst er þetta nýyrði barst út á meðal þ.jóðar-
innar, áttaði hún sig ekki undireins á, hvað var að ske,
eða hvaða breytingar það myndi hafa á afkomumögu-
leika hennar í framtíðinni. En er þær línur skírast,
er eiga að móta þá miklu aukningu á atvinnutækjum
okkar, er eins og þjóðin vakni af dvala og hún sér
framtíðina í nýju ljósi, og sér hylla undir nóga vinnu
bæði til sjávar og sveita, og almenna vellíðan. Fólki var
í fersku minni atvinnuleysið eftir fyrri heimsstyrjöldina
og síðustu árin fyrir þá sem nýafstaöin eru.
Með hinu nýfengna sjálfstæði og þeim miklu mögu-
leikum, er blöstu vió framundan varð þjóðin vonglóð og
örugg. En til þess að allar þessar miklu vonir rætist,
verður hver einstaklingur að vera vel á verði og gera
sitt ýtrasta.
Félagaskipting þjóðarinnar.
Eins og allir vita, hefir þjóðfélagsþróun okkar hnigið
í þá átt undanfarna áratugi að þeir þjóðfélagsborgarar
er stunda sömu atvinnu eða hafa svipaðra hagsmuna
að gæta hafa stofnað með sér félög til verndar
framdráttar hagsmunum sínum. Eftir því sem atvinnu-
hættir þjóðarinnar urðu fjölbreyttari, eftir því fjölgaði
þessum sérhagsmunafélögum, og mun nú svo komið að
varla nokkur íslendingur sem komin er til vits og ára,
sé ekki bundinn í þessum óteljandi stéttafélögum. Það
er tilgangur hvers félags að gæta réttinda og hagsmuna
sinna gagnvart öðrum, og þetta er framkvæmt með
öllum þeim meðulum, sem hver hefir yfir að ráða í það
og það skiptið. Ef útlit er fyrir að eitthvert hagsmuna-
félagið fari fram úr öðru og nái betri árangri, þá verö-
ur annaðhvort að koma í veg fyrir það, eða gera meiri
kröfur, og svo koll af kolli.
Það skal strax tekið fram, að með þessu er ekki verið
að halda á móti að stéttafélög eða stéttasamtök séu
stofnuð. Það er síður en svo, og verður komið að því
síðar.
Inn í ýmis félög hafa svo oft komið menn, er
hafa allt annan tilgang með þarveru sinni, en vinna
að hag einstaklingsins í heild, heldur sveigja starfsemi
félagsins inn á aðrar brautir, er svo yrði honum eða
hans stefnu í öðrum málum til framdráttar.
Einnig er það altítt orðið að mörg stéttarfélög hafa
stofnað með sér stéttarsamband, til þess að verða ennþá
sterkari í baráttunni, og er það heldur ekki nema sjálf-
sagt, ef alls hófs er gætt. En oft er það þar eins og
með hin einstöku félög, að inn í þessi sambönd koma
félög sem hafa það eitt markmið, að ná ákveðnu valda-
takmarki í sambandinu, annað hvort með illu eða góðu,
til þess að sjá sérhagsmunum sínum sem bezt borgið,
og jafnvel að sveigja starfsemi sambandsins á aðrar
brautir.
Það mun vera skylda sérhverrar ríkisstjórnar, að
gæta þess, að hagsmunabarátta hinna einstöku stétta
eða sambanda, ekki raski eða halli á þjóðarhagsmun-
ina í heild. En aðstaða hennar í þeim efnum verður oft
erfið þar sem iðulega hefir viljað til að einstakir ráð-
herrar eða stjórnin í heild hafa átt stéttafélögum eða
samböndum valdaaðstöðu sína að þakka, þá liggur í
augum uppi að einstakir ráðherrar eða stjórnir steypa
ekki sjálfum sér úr valdasessi með því að vinna gegn
hagsmunum styðjenda sinna. Heldur þvert á móti hafa
ríkisstjórnir staöið að eða látið búa til lög, er veittu
sérstökum stéttafélögum eða samböndum sérl'éttindi inn-
an þjóofélagsins, í stað þess að vernda þjóðfélagsheild-
ina fyrir ágengni þeirra.
Mun þetta reynast traustur steinn í hina veglegu
byggingu, nýsköpunina?
Utgerðarkostnaður og skipulagning.
Það er sjálfsögð skylda hvers vinnandi manns gagn-
vart sér og sínum, að hafa sem mest upp úr vinnu
sinni. Og til þess er honum heimilt, og sjálfsagt þar
sem algengt lýoræói ríkir, ao stofna eoa ganga í féiag
meö samverkamönnum sínum, til þess að ná þessu tak-
marki. En þaö liggur í augum uppi að það verður að
vera innan heilbrigora og réttlátra takmarka, svo að
hann eða félag hans ekki gangi á rétt samborgara
sinna eða skaöi þjóöarheildina. En eitt verður vinnu-
þiggjandanum sérstaklega að vera ljóst, að upp úr
vinnu hans hafi vinnuveitandinn það mikið að hann geti
greitt hverjum sitt og lika lifað sjálfur. Auðvitað kem-
ur þar ekki hvað minnst til greina að hið opinbera stilli
sínum kröfum líka í hóf bæði með skatta og aðrar
kvaðir, er það leggur á herðar vinnuveitandans, sem
og annara þjóðfélagsborgara.
Þegar um skipulagningu og reksturskostnað sjávar-
útvegsins er að ræða, er margt sem kemur til greina.
Við fyrstu sýn, virðist mörgum að vinnulaun — sér-
staklega sjómannsins — séu svo há að útgerðin geti
ekki staðizt, og þau verði fyrst og fremst að lækka.
En þegar nú svo er komið, að laun mannsins, sem á
sjóinn fer — og við hátíðleg tækifæri er nefndur hetja
hafsins — eru orðin það mikið lægri, að hann ber
minna úr bítum, en sá er vinnur í landi, og losnar við
allt sjóvolk, og önnur þau óþægindi er sjóverunni fylgja,
þá virðist að leita verði að öðrum gjaldaliðum til lækk-
unar, ef nokkur maður á að fást til að fara á sjó. Þeg-
ar hafnir eru byggðar, kemur fyrst til greiða aðstaða
þeirra til fiskimiða og jafnframt öryggi skipa og báta
er hafa aðsetur þar. Einnig hvort mannvirki þau, sem
þar eru reist, svari til þeirra skilyrða, sem nútíminn
heimtar, að vinnutæki séu fyrir hendi, sem geti komið
í stað mannshandarinnar, sem mun nú orðið vera dýr-
asta vinnutækið í heiminum.
Óneitanlega virðist oft hafa ráðið meira, þegar um
skipulagning hafnarstöðva var að ræða, pólitískur styrk-
leiki eða eiginhagsmunir þess aðila er þar réði, en að-
staða til að skapa útgerðinni ódýra vinnuaðstöðu og
sjálfsagt öryggi. Sumstaðar voru af náttúrunnar hálfu
22
V I K I N □ U R