Sjómannablaðið Víkingur - 01.02.1953, Blaðsíða 6

ekki tillögur um að svo stöddu, einkum ýmis
heiti á einstökum hlutum botnvörpunnar, t. d.
bols, miðsqver, kvartur, brakket og hengerti.
Mér væru kærkomin bréf um þetta efni, og
væri bezt að senda þau heim til mín á Lang-
holtsveg 18, Reykjavík. Máski gæti ég þá síðar
vikið nánar að þessu máli.
Þó að ég hafi minnzt á nokkur orð, sem al-
mennt eru notuð í sjómannamáli eða bregður
þar fyrir, sem ég tel lítt nothæf og þurfi að
víkja, er sjómannamálið talsvert hreinna og
þjálla en ég gerði mér í hugarlund áður en
ég kynntist því. Á togurum hafði mér verið
sagt, að væri talað hálfgert hrognamál, en það
er ekki rétt. Þar eru notuð mörg góð og gild
íslenzk orð og einnig mörg lipur tökuorð. Ég
minni á ísl. orð eins og skaufi og slöttungur
(eftir því, hve mikið er í pokanum), svo og
skiptipoki og ásláttarpoki. Sömuleiðis ýmsir
hlutar vörpunnar, svo sem undirbyrði, yfir-
byrði og fljúgandi fótreipi, eða forgálgi, aftur-
gálgi og hleraskór. Af tökuorðum, sem mér
finnst sjálfsagt að halda, get ég nefnt orðin
melspíru, gils, forgils og afturgils, bobbingar
og pollar. Dekk er orðið svo fast í málinu, að
því verður varla útrýmt, enda þótt þilfar sé
sæmilega lipurt orð. Ég hef áður minnzt á
orðtakið Klárir í bátana og talið rétt að halda
því. Hins vegar er vafasamt að nota lo. klár
í óhófi, þó að því sé haldið í föstum orðtökum.
Rétt mun að gera sjóklárt á þilfari, áður en
lagt er í langsiglingu, en á síldveiðum þurfa
skipverjar (ekki mannskapur) að vera tilbúnir
að hlýða kallinu Klárir í bátana jafnt á nóttu
sem degi.
Islenzkt sjómannamál er enn í mótun. Það
þróast með nýjum veiðitækjum og nýjum veiði-
aðferðum. Ég hef þá trú, að sjómenn okkar,
ekki sízt hinir yngri, vakni til vitundar um
ábyrgð þá, er þeir bera á málþróuninni. Is-
lenzkri sjómannastétt hæfir þróttmikið mál. Is-
lenzkum sjómönnum er gott að kunna erlend
mál, en þeir ættu að varast að blanda þeim
um of móðurmáli sínu. Málagrautur verður
aldrei kjarngóður. Tökuorð njóta sín því að-
eins, að þau blandist heilbrigðum kjarna.
Höfundur þessa athyglisverða erindis, Helgi J. Hall-
dórsson cand. mag., er íslenzkukennari Stýrimannaskól-
ans. — Víkingur vill gjarnan birta hugleiðingar, ábend-
ingar og tillögur um sjómannamálið, ef lesendur hans
hafa eitthvað slikt fram að færa. — Ritstj.
6
V í K I N □ U R