Sjómannablaðið Víkingur - 01.02.1953, Blaðsíða 18

jcjeir ^iiqurdiion:
Sjóvinnubókin
Sjóvinnubókin, öðru nafni handbók sjómanna
og' útvegsmanna, er komin á markaðinn.
Ég hef yfirfarið og lesið bæði fyrri og síðari
hluta þessa fróðlega verks. Það er sannast mála,
að í báðum þessum bókum er mikinn og aðgengi-
legan fróðleik að finna. Um fyrri hlutann hefur
verið greinilega ritað af hr. Þorv. Björnssyni
og enda fleiri mönnum, er allir hafa látið í ljós
ánægju sína yfir útkomu hennar. Er því eigi
ástæða til að fara frekar út í það, að ræða ein-
staka kafla hennar.
Það er sannast að segja, að það er ekkert
áhlaupaverk að rita góðar og merkar bækur um
sérfræðigreinar íslenzks atvinnulífs, þar eð öll
verkleg sérfræði er tiltölulega á bernskuskeiði
hjá oss ennþá, borið saman við margar aðrar
menningarþjóðir. Það er því að vonum, að
mikið hefur orðið að hafa fyrir því að koma
þessu efni öllu á einn stað. Víða hefur orðið að
leita upplýsinga og leiðbeininga. Má og sjá, að
til margra höfunda og stofnana hefur orðið að
snúa sér til þess að viða að efninu.
Það er því eigi nema sanngjarnt að láta í Ijós
gleði og ánægju yfir því, hve höfundarnir, Ár-
sæll Jónasson kafari og Henrik Thorlacius, hafa
sýnt mikla eljusemi og stórhug við það að viða
að sér slíkum fróðleik, sem er að finna í þessu
verki. Þar er vissulega um mikinn fróðleik að
ræða, sem nauðsyn bar til að safna á einn stað
til hægðarauka og upplýsinga fyrir þá, er vilja
læra hin verklegu störf á sjónum til hlítar.
Með það fyrir augum, hve víða varð að bera
niður til efnisleitar og með hliðsjón af því, hve
íslenzk tunga er ennþá fátæk af orðum í sjó-
mannamáli, sem vel fara við tungu vora, þá er
það ekki nema eðlilegt, að sum orðin í bókinni
komi nokkuð spanskt fyrir, þ. e. séu ekki svo
íslenzk sem verið gæti. Ég hirði ekki að fara
í tíning, vegna þess að mér þykir þetta svo eðli-
legt. Hins vegar er því ekki að neita, að það er
nauðsynlegt að fara að nema á brott úr sjó-
mannamáli voru þau orðskrípi og þá sérstaklega
dönsk, er enn loða í málinu, mörg að þarflausu.
Svo að eitt dæmi sé nefnt: forhalari, millihal-
ari, afturhalari, fyrir: framstag, millistag, aft-
urstag.
Nafn bókarinnar er, eins og menn vita, Verk-
leg sjóvinna. 1 þessu verki eru að vísu margir
kaflar og þar er margt sýnt og skýrt, er frekar
tilheyrir hinu andlega starfi á sjónum, en þótt
sá fróðleikur finnist einnig í öðrum kennslu-
bókum sérgreinanna, er enginn skaði skeður.
Það sannar aðeins það, að þarna hafa að verki
verið óþreyttir menn.
Eins og mönnum mun ljóst vera, þá var ekki
tilgangurinn með þessum línum sá, að fjölyrða
um þá hlið, er ekki kemur beint hinni algengu
vinnu á skipum við, heldur hitt, að þakka út-
gefendunum fyrir þann áhuga og atorku, er
þeir hafa sýnt með útgáfu verksins. Er það
þakkar vert, hve vel hefur tekizt að safna miklu
og aðgengilegu efni á einn stað, sem verða mun
mörgum sjómönnum og útvegsmönnum til leið-
beiningar og þekkingarauka.
Væri nú gott tækifæri fyrir málhreinsunar-
mennina að hefjast handa um athugun sjó-
mannamálsins. Gæti þetta verk orðið sjór af
fróðleik í því efni.
Þessir framtakssömu menn, sem kostuðu út-
gáfu verksins, hafa leyst þann vanda, sem ís-
lenzka ríkið hefði átt að gera. Vitanlega hefur
útgáfan orðið mjög kostnaðarsöm. Væri því eðli-
legt og sjálfsagt, að Alþingi sýndi þakklæti sitt
og viðurkenningu fyrir mikið starf, með því að
greiða nokkra fjárhæð til útgáfu þessa þarfa
verks.
Að lokum mæli ég eindregið með því að allir
þeir, er áhuga hafa fyrir starfinu á sjónum,
kaupi þessa þörfu bók.
Smælki
Um síðustu aldamót voru á mörgum sænskum
seglskipum svokallaðir Bethelskipstjórar. Þeir höfðu
sérstakan fána, sem var gyllt sól á hvítum grunni,
með gulri og blárri rönd að ofan og neðan. Þessir
skipstjórar höfðu það hlutverk að safna norður-
landasjómönnum saman til guðsþjónustu á skipum
sínum í erlendum höfnum. Nú hafa sjómannaheimil-
in og kirkjurnar í hafnarborgum víðsvegar um heim
tekið við hlutverki Bethelskipstjóranna.