Sjómannablaðið Víkingur - 01.10.1953, Page 12

hátt að styðja þennan atvinnuveg, eins og sést á
því, að 1548 var með lögum bannað að leggja nokk-
um skatt á atvinnu þeirra skipstjóra og háseta,
sem fiskuðu við Nýfundnaland og Island. Fyrir
utan Englendinga og Þjóðverja fiskuðu og Frakkar
og Hollendingar við ísland, þótt útvegur þeirra
væri smár í fyrstu, en stækkaði gífurlega þegar
tímar liðu. Þá stunduðu einnig Baskar og Spán-
verjar hvalveiðar við Island og í Norðurhöfum.
Þjóðverjar héldu og úti róðraskipum í verstöðvum
sunnan lands framundir miðja sextándu öld, en
það var bannað 1544.
Á átjándu öldinni höfðu Hollendingar mjög um-
fangsmikinn fiskiútveg við Island, að meðaltali tun
100 fiskiskip á fyrri helmingi aldarinnar, sem fór
svo vaxandi og varð hart nær tvö hundruð skip
á þriðja fjórðungi aldarinnar. f lýsingu Ámessýslu
eftir Brynjólf sýslumann Sigur'Össon, dags. Skál-
holti 22. apríl 1746, segir „að hollenzk skúta hafi
1741 flutt bólu í Múlasýslur, sem svo gekk um
allt land árin 1742—43, og í lýsingu Þingeyjar-
sýslu, dags. Rauðuskriðu 18. júní 1747, segir sýslu-
maður Jón Benediktsson, að Hollendingar stundi
mjög fiskveiðar fyrir Langanesi og þar liggi stund-
um 200 skútur í einu. — „Þegar stormur er eða
þeir þurfa að gera við skip sín, leita þeir til Rauf-
arhafnar og stundum ganga þeir á land á Langa-
nesi og ræna þar og stela“. Svipað segir Hans
Vium sýsliunaður í Suður-Múlasýslu í sýslulýs-
ingu, dags. Skriðuklaustri 9. júní 1747, „að mjög
mikið sé af hollenzkum fiskiskipum fyrir Aust-
fjörðum á sumrum, sem spilli veiði landsmanna“.
Við lok átjándu aldar fer tala hollenzkra fiskiskipa
fækkandi við ísland, þó voru þau ávalt nokkur, og
svo var það alla nítjándu öldina.
Aftur á móti er nítjánda öldin blómaöld fyrir
fiskveiðar Frakka við fsland. Frá byrjun aldarinn-
ar og fram á hana miðja fiskuðu að meðaltali 100
frönsk fiskiskip árlega, en fer svo fjölgandi. Á ár-
unum 1850—1890 fiska um 250 skip um 20,000
smálestir, með rúmlega 4000 manns að meðaltali
árlega. Hæst er tala franskra fiskiskipa við ísland
árið 1879, 321 fiskiskip, sem fiskuðu um 30,000
smálestir og með 5650 manna áhöfn. Afli þeirra
það ár var reiknaður nærfelt 6 milljónir kr., sem er
mikið eftir þáverandi peningaverði. Allt voru þetta
seglskip og veiðarfærin handfæri.
232
VÍKINGUR