Sjómannablaðið Víkingur - 01.02.1962, Side 32

Fræðslumál vélstjórnarmanna
Framsöguerindi á 20. pingi F. F. S. I.
Herra þingforseti! — Góðir þing-
fulltrúar!
Við lifum á öld véla og tœkni. Svo
að segja hvert farartæki á láði og
legi og í lofti er vélknúið. Eins og nú
er högum manna hátta, er líka annað
óhugsandi. Vélamar urðu undirstat5a
hraðans, sem nú er á öllu. Hraðinn
í öllum samskiptum fólksins venur
það og mótar. Svo öflug er þessi
framvinda, að allir verða að fylgja
henni. Ef ekki á sjálfum öldutoppum,
þá einhversstaðar á öldufaldinum.
Tækin — vélarnar sem nú eru nálega
í hvers manns höndum, eru manna-
verk og misgó*ð. Þau em að vísu ár-
angur mannvits og snilli, en mis góð
samt. Og til þess að þau komi að til-
ætluðiun notum, þurfa þeir, sem
stjóma helzt að skilja hyggingu
þeima, vita nokkum veginn vinnuþol
þeirra og kunna skil á að beita þeim
á þann veg, að fjármunir, oft mikilir,
sem til þeirra er kostað, fari ekki
forgörðum, en svari vöxtum — helzt
gó»5um vöxtum.
Það er löngu viðurkennt. að vélar
í skipum, en iim þær tölum við hér,
þurfa góða og stöðuga gæzlu og um-
hirðu ef vel á að fara. Álag má ckki
vera um of. Meðfei'ð orkugjafans,
hvort sem það nú er kol eða elds-
neytisolía fyrir eimketil, eða olíu-inn-
gjöf í sprengihólf vélarinnar útheimtir
nákvæma og hugvitsama aðfcrð og
reglusemi. Menn þurfa að skilja að
eldsnevtið er samanþjöppu*ð orka,
sem verið er að leysa úr læðingi til
mannlegra þarfa. I skipum eru vinnu-
aðstæður oftast mjög erfiðar. Þrengsli
svo mikil, að naumast er hægt að
snúa sér vi'ð. Öll vinna útheimtir því
hagsýni og kunnáttu. Brunahætta er
mikil og léttúð í meðferð cldsneytis
má ekki eiga sér stað. Vélgæzlumenn
verða umfram allt að hafa skilning
á því, að þeir eru að framkvæma
mikilvægt verk, sem útheimtir mann-
dóm og fyrirhvggju. Ég er ekki mdð
þessu að gera lítið úr verkum ann-
arra manna til sjós. En ég vil aðeins
vekja athvgli á því, að vélstjórar
munu yfirleitt ekki líta svo á, að
störf þeirra séu ekki skilin og metin
réttilega.
Það er fjárhagslegt atriði, að sér-
mennta menn til ákveðinna starfa, og
lengi frameftir höfðu útvegsmenn
margir ekki trú á nauðsyn sérmennt-
unar til þess að halda vélum gang-
andi, það gæti hver sem væri. Þá
var lengi, og er ef til vill cnnþá, ekki
áhugi fyrir því að kaupa sérmenntun
nokkru verði. En nú skilst mér, að
framvindan í kaupgjaldsmálum hjá
okkur hafi orðið á þá leið, a*ð fag-
mennimir, sem við köllum svo, muni
ekki teljandi dýrari við störf en hinir,
hér ættu því leiðir að fara að liggja
saman. Ég treysti því að minnsta
kosti, a*ð innan þessarar samkundu sé
fyrir hendi samstaða um það, að
unga verðandi vélgæzlumenn fyrir ísl.
skipaflotann heri að mennta bæði til
munns og handa, eins og sagt var,
þ.e. bóklega og verklega, þá ’ sé nú
ekkert því til fyrirstöðu að við kom-
um okkur niður á ákveðnar tillögur
um reglur sem líklega væru til úr-
bóta og sem minnst þyrfti að hrófla
við með undanþágum.
Ástæðan fyrir því að ekki fást
nægilega margir ungir menn til þess
að leggja fyrir sig vélgæzlunámið, er
ekki það að námflð sé of langt eða
erfitt, heldur hitt að unglingamir
komast ekki nógu fljótt í iðnnámið.
Piltar þurfa að komast í verklega
námið jafn skjótt og unglinganámi
er lokið eða 15 til 16 ára. Nú vilja
verkstæðin ekki taka þá fyrr en 17
til 18 ára og helzt ekki, ef þeir hugsa
sér að fara í Vélskólann að iðnnámi
loknu. Þetta er ótækt og mikil nauð-
syn til að finna leið til úrbóta.
Ég vil, áður en lengra er farið,
geta þess, að nýveri'ð liafa birtst í
Víkingnum 2 góðar greinar um þetta
efni, eftir þá Þráin Sigtryggsson og
Öm Steinsson. Leyfi ég mér að benda
á, að Öm hefur tekið til athugunar
kröfur sem gerðar em um menntun
vélstjóra í þremur nágrannalöndum
okkar, Danmörku, Þýzkalandí og Hol-
landi og bendir á live löngum tíma
þar er varið til verklegs og bóklegs
náms til þess að öðlast atvinnurétt-
indi á þessu sviði. Ef við berrnn það
saman við reglur sem lögfestar hafa
verið hér, þá kemur í Ijós, að okkur
hefur tekizt að rata meðalhófið fuitðu
vel. Tillögur hinna stéttbundnu manna
hér um sérmenntun og atvinnuréttindi
eru á cngan hátt úr hófi, en styðjast
við reynzlu annarra þjóða, sem hafa
stórum meira til brunns að bera en
við hér úti á fslandi.
Forstöðumatður Vélskólans, hr.
Gunnar Bjarnason, hefur nú á prjón-
unum breytingartillögur um kennslu
vélstjóraefna. Er þar stefnt að því
að nýta verknám gagnfræðaskólanna
upp í vissan hluta iðnnámsins sem
verið hefur. Þannig að drengimir
komist sem fyrst í hið verklega nám.
Þessa lei'ð er sjálfsagt að fara. Með
hinum nýju tækjum og handbrögðum
sem nú er beitt, lærist verkið betur
og fljótar en áður var.
Um þessa hluti þarf að ná sam-
komulagi við iðnaðarmenn og helzt
liin meiri verkstæði. M('ð góðri sam-
vinnu í þessum efnum ætti að vera
hægt að fullmennta drengi undir
sveinspróf í vélvirkjun fyrir 19 ára
aldur, og gætu þeir þá lokið meira
vélstjóraprófi um 22 ára gamlir og
sparað 2—3 ár, miðað við þa'ð sem
nú er.
Það er fullkominn misskilningur,
og engum til góðs, að halda ungling-
um frá verldegu námi eins lengi og
nú er gert. Séu aðstætður góðar, er
bezt að byrja á því sem fyrst, það
er engu síður þroskandi en hið bók-
lega. Ég vil geta þess hér, að fjöl-
breytni hefur verið aukin við kennsl-
una í Vélskólanum. Gunnar Bjarna-
son, skólastjóri, er mjög áhugasamur
um velferð skólans og hefur mc'ð að-
stoð samkennara sinna unnið að því
að kennslan í skólanum hentaði nem-
endunum sem bezt við þær aðstæður
sem nú eru í flotanum. Skiftin frá
gufuvélunum í dieselvélar hefur miklu
breytt þar. Er megin nau'ðsyn, að
námið sé sveigt inn á brautir sem
framvindan í tækninni bendir til.
Fulltrúar vélstjóranna eru því
fylgjandi, að reynd verði þessi leið.
En þeir halda hinsvegar fast við þá
skoðun, að á leiðinni til fullkomins
prófs úr Vélskólanum í Reykjavík,
verði nemendumir að eiga kost á
VlKINGUR
32