Sjómannablaðið Víkingur - 01.08.1972, Blaðsíða 10

Yfirgangur erlendra togara
um aldamótin
eftir Einar Bogason frá Hringsdal
Um og eftir síðustu aldamót
gerðust útlendir togarar mjög að-
gangsfrekir með ólöglegar tog-
veiðar á og fyrir Vestfjörðum.
Eftirminnilegast er þó sl'ys það,
sem skeði á Dýrafirði haustið
1899 10. október af völdum tog-
ara, sem var við ólöglega veiði
fram af Haukadal í Dýrafirði.
Hannes Hafstein, sem þá var
bæjarfógeti á ísafirði og sýslu-
maður í Isafjarðarsýslu vildi
koma lögum fyrir ræningja þenn-
an. Fór hann á bát með 5 manna
fylgdarlið út að togara þessum,
sem hét Royalist nr. 723 frá Hull.
Skipstjórinn hét Nielsson. Skip-
stjórinn neitaði að hlýða skipun
sýslumanns, en bjó sig til að
verja honum uppgöngu á togar-
ann, og lauk þeirri viðureign
þannig, að 3 af fylgdarmönnum
sýslumanns drukknuðu fyrir að-
gerðir og mótþróa skipstjóra, en
hinir tveir af fylgdarliðinu héldu
sér í bátinn, sem var fullur af
sjó, og burgu sér þannig, en
sýslumaður, sem var sundmaður
góður og óvenjumikill þrekmað-
ur, bjargaði sér á sundi, en tók
svo nærri sér við að reyna að
bjarga þeim, sem drukknuðu, að
steinleið yfir hann, þegar hann
kom upp á togarann. Meðan
sýslumaður lá í yfirliðinu, notuðu
togaramenn tækifærið og stálu
af sýslumanni slíðrahníf, sem
hann hafði í belti sér. Var sýslu-
maður lengi lasinn eftir þessa
vondu viðureign. Togarinn slapp
undan til Englands, en var svo
nokkru síðar tekinn við ólögleg-
ar veiðar við Danmörku. Skip-
stjórinn var dæmdur í sekt.
Þann 6. okt. haustið 1902 taldi
séra Böðvar Bjamason á Hrafns-
eyri milli 20 og 30 togara á veið-
um frá Selárdalsbót og út í fjarð-
armynni, og þótti hörmulegt á
að horfa.
Haustið 1903 var þessi rán-
yrkja útlendra togara svo hat-
röm í Arnarfirði, að tilgangs-
laust var að leggja veiðarfæri í
sjó, því togarar þessir sópuðu
þeim öllum burtu. Toguðu þeir
alla leið innundir Hrafnseyri
langs og þvers um fjörðinn, og
urðu menn hér við Amarfjörð
algerlega að hætta róðrum, því
togararnir hirtu hverja smá-
bröndu, svo hér í Arnarfirði var
algerlega „brenndur sjór og svið-
inn grunnur", eins og gömlu
mennirnir orðuðu það.
Um haustið 1910, 7. okt., komst
Guðmundur Björnsson sýslumað-
ur Barðstrendinga í kast við tog-
arann Chieftain nr 847 frá Hull.
Skipstjórinn hét Edward West.
Togari þessi var á ólöglegum
veiðum nálægt Bjarneyjum inni
á Breiðafirði. Var sýslumaður á
ferð með flóabátnum Varanger.
Var Snæbjörn hreppstjóri Krist-
jánsson frá Hergilsey í för með
sýslumanni. Vildi sýslumaður
sem trúr og skyldurækinn em-
bættismaður, koma lögum yfir
ræningja þennan, og mun Snæ-
björn hreppstjóri ekki hafa latt
sýslumann stórræðanna. Komust
þeir sýslumaður og hreppstjóri
við illan leik um borð í togar-
ann, því skipstjóri togarans kom
þjótandi með reidda öxi, sem
hann reiddi að sýslumanni og
bjóst til að færa í höfuð honum.
En Snæbjörn hreppstjóri fékk
gert tilræði skipstjórans að engu,
með því að reiða að honum járn-
stöng, svo skipstjóri varð hrædd-
ur og flúði. Lauk þessari viður-
eign þannig, þar sem að skip-
stjóri neitaði að hlýða skipunum
sýslumanns, að skipstjóri flutti
sýslumann og hreppstjóra til
Hull á Englandi. Þegar til Eng-
lands kom, skrifaði skipstjórinn
grein í enskt blað, þar sem hann
sagðist hafa verið á veiðum á
skipi sínu utan landhelgi, þegar
hann hafði orðið fyrir þessari
óvæntu árás, sem var vitanlega
hrein ósannindi, að togarinn
hefði verið fyrir utan landhelgi.
Sumir munu ef til vill hafa trú-
að skipstjóra, og fengið andúð á
sýsumanni og hreppstjóra. En
þá kom íslandsvinurinn Sir Will-
iam Craigie til skjalanna, því
hann hafði gist sumarið áður hjá
sýslumanni og hreppstj óra.
Skrifaði hann í enskt blað, og
hrósaði þeim sýslumanni og
hreppstjóra og kvað þá vera hina
mestu heiðursmenn, sem væru
mjög ólíkir til að hafa haft
ranglæti í frammi við skipstjóra.
Var umsögn þessa viðurkennda
og alþekkta hálærða heiðurs-
manns trúað af almenningi, svo
andúð hans snerist upp í velvild
til þeirra félaga. Þessu máli lauk
þannig, að þegar átti að taka mál
þetta fyrir, veiktist skipstjóri af
blóðspýju, sem varð honum að
dauðameini.
Árið 1919 skömmu fyrir jólin,
fór ég ásamt fjórum mönnum
norður að Þingeyri við Dýra-
fjörð. Við fórum Hrafnseyrar-
heiði báðar leiðir. Á leiðinni til
baka vestur, gistum við á Hrafns-
eyri hjá séra Böðvari. Um kvöld-
ið yfir borðum barst strand-
gæzlumálið og yfirgangur togar-
anna, sem ekki virtist vera í
stórri rénum, í tal. Fór ég þá þess
á leit við prest, að hann vildi
beita sér fyrir því að fá ein-
hverjar úrbætur á þessu vand-
ræðamáli, sem togarayfirgangur-
inn væri. Man ég að séra Böðvar
sagði: „Hvað get ég, þetta mál er
svo erfitt“. Ég svara því þann-
VÍKINGUR
274