Sjómannablaðið Víkingur - 01.08.1972, Side 28

anfarin ár verið þrautskafið af togurum, einkum
Bretum.
Eftir styrjaldarhvíldina glæddist afli mikið
grunnt á flakinu, en minnkaði óðum er frá leið.
Mynni Loðmundarfjarðar, sem jafnan var gott
fiskimið fyrir smábáta, var gersamlega upp urið
með dragnótum.
Að sunnanverðu fjarðarins voru ágæt fiskimið
frá Skálanestanga og út fyrir Dalatanga, en hafa
mjög brugðizt hin síðari ár. Lúða hefur fengizt á
nefndum miðum, en er nú til þurrðar gengin“.
Norðausturland.
Frá fiskifélagsdeildum og útgerðarmönnum á
svæðinu frá Vopnafirði til Öxarfjarðar hef ég
engar skriflegar skýrslur fengið, en sjálfur er ég
býsna kunnugur á þessum slóðum, einkum þegar
kemur að strandlengju Þingeyjarsýslu. Byggi ég
á því er ég hef sjálfur heyrt, séð og reynt sem
sýslumaður Þingeyinga í 32 ár.
Þegar ég tók við embætti mínu sumardaginn
fyrsta 1921, voru Skálar á Langanesi taldir mesta
og bezta verstöðin á Norðausturlandi og réru þaðan
bæði landar mínir á áraskipum, svo og fjöldi Fær-
eyinga, en færeyskar skútur sóttu þangað á sumrin,
keyptu þar ís og vistir og seldu fisk, sem dreginn
var á djúpmiðum fyrir Norður- og Austurlandi.
Hafði svona verið tug ára áður en ég kom til
Húsavíkur og tekjur ríkissjóðs drjúgar vegna
skipagjalda og útflutningsgjalda frá Skálum og
stóð sú dýrð enn í tíu ár eftir komu mína, en svo
tók skyndilega fyrir veiði þarna, þegar innlendir
og útlendir dragnótabátar og útlendir togarar,
flestallir eða allir brezkir, voru búnir að yrja upp
kola- og ýsumiðin bæði á Eiðisvík og Finnafirði
og að fæla fiskinn eða göngur hans frá öllum nær-
tækari miðum, sem áraskip sóttu á.
Svipaða sögu má segja um útgerðina á Skoru-
vík, í Heiðarhöfn og sjálfri Þórshöfninni, en allt
voru þetta kjömir staðir til útgerðar vestanvert
á Langanesi, unz togararnir ensku, dragnótaskip-
in dönsku og síðar hin innlendu, höfðu skafið allan
kola, ýsu og lúðu af Sauðanesgrunni, Svínalækjar-
tangamiði, Lónafirðinum, sem er inn úr Þistilfirð-
inum að austan og tæmt Krossavík og Viðarvík
fyrir veiði, en nefndar víkur eru vestanmegin
Þistilfjarðar.
Saga sú, sem hér fer á eftir, er gott sýnishorn
af því, hvernig danskir sjómenn í Esbjerg og
enskir útgerðarmenn í Hull komu sér saman um
að nota jafnréttisákvæðið í sambandslögum íslands
og Danmerkur til þess að veiða í íslenzkri land-
helgi.
Viku af ágúst 1925 kom varðskipið „Þór“, skip-
herra Jóhann P. Jónsson, að þremur dragnótaskip-
um útlendum, með ensku nöfnunum „Ribes“, „Ole-
aria“ og „Berberis“, en dönsku einkennisstöfunum
E 443, 444 og 445 (E — Esbjerg) er voru í land-
helgi á Þistilfirði að flytja nýveiddan kola yfir í
togarann „Lord Knoresborough“ frá Hull (H 646).
Varðskipsforinginn fór með dragnótaskipin til
Húsavíkur og þar var málið rannsakað 8. ágúst
1925 og kom þetta í ljós: Skipstjórar voru þrír
bræður Espersen frá Esbjerg, en fjórði bróðirinn,
sem og tók þátt í leiðangrinum, var talinn eigandi
skipanna, þótt ekkert hefði hann afsal, en sýndi
danskt bráðabirgða þjóðernisskírteini, útgefið af
dönskum ræðismanni í Hull 18. febr. 1925, gild-
andi 10 mánuði, og danskt fiskiveiðaskírteini, dags.
í Esbjerg 28. júní 1925. Játaði hann, að hann væri
danskur ríkisborgari, heimilisfastur í Esbjerg, en
hefði búúið 1 Hull þrjú síðustu sumrin og starfað
hjá útgerðarfélagi þar, „Pickering & Haldane“,
sem hefði selt sér skipin. Við nánari rannsókn við-
urkenndi bæði hann og skipstjórarnir þrír, að
nefnt útgerðarfélag tæki við allri veiðinni af skip-
um þeirra, seldi hana, sæi skipunum fyrir nauð-
synjum öllum og greiddi skipshöfnunum kaup.
Einnig játuðu þeir að togarinn H 646, sem tekið
hafði við aflanum úr dragnótaskipunum, væri
eign enska útgerðarfélagsins. Skemmst frá að
segja var hér um mjög grunsama og reyndar aug-
ljósa leppmennsku að ræða, og þar sem upplýst
var með prófunum, að skipstjórarnir hefðu gerzt
brotlegir gegn síðari málsgr. 3. gr. laga nr. 33,
frá 19. júní 1922, um rétt til fiskiveiða í landhelgi
og 6. gr. sömu laga, voru þeir sektaðir.
Skip þessi þrjú höfðu allt sumarið verið á drag-
nótaveiðum í landhelgi á Norðfirði, Borgarfirði
eystra, Bakkafirði og Þistilfirði.
Þetta er bara ein saga af ótal mörgum sömu teg-
undar, sem gerzt hafa á íslenzkum fjörðum og fló-
um, þar til þeim loks var lokað 15. maí s. 1. fyrir
ágangi og ránskap erlendra veiðiþjófa.
Þá hefur það komið nokkrum sinnum fyrir, að
enskir togarar hafa verið staðnir að ólöglegum
veiðum hjá Svínalækjartanga, en miðin þar eru
mjög fiskisæl.
Með hinni nýju varnarlínu eru lokaðir bæði
Bakkaflói og Þistdfjörður og öll beztu miðin innan
hennar, enda hefur brugðið svo við, eftir að reglu-
gerðin um verndun fiskimiðanna fyrir Norður-
landi öðlaðist gildi 1. júní 1950, að kolaveiði varð
strax ábatasöm með net á Lónafirði 1951 og enn
tekjumeiri á síðastliðnu sumri.
Bátar, sem réru frá Raufarhöfn fyrri part vetr-
ar eða í nóvember s. 1., fengu í sumum róðrum
margar lúður og vænar, en fyrir friðunina virtist
heilagfiski horfið af Þistilfjarðar- og Bakkanes-
miðum.
Norðurland.
Naumast má ég óklökkur á það minnast, að við
höfum fyrir löngu týnt niður hinum mikla Norður-
flóa, en svo var djúpið eitt sinn nefnt milli Horns
og Rauðunúpa. Allar sögulegar heimildir um rétt
VlKINGUE
292