Sjómannablaðið Víkingur - 01.08.1972, Síða 37

Faxaflói.
Þá er komið að risa hinna íslenzku flóa og
fjarða, ekki aðeins hvað stærð snertir, heldur engu
síður, eða reyndar miklu fremur, fyrir þá ómetan-
legu þýðingu, er hann hefur sem sannkallað móður-
land eða fósturflói allra nytjafiska í hafinu kring-
um Island eða í öllu Norður-Atlantshafinu. Um
hann verður háð harðasta rimman.
Annars vegar stendur öll íslenzka þjóðin, og með
henni allir helztu fiskifræðingar, sem kynnt hafa
sér málið og líta hlutlaust á nauðsyn þess, að friða
Faxaflóa fyrir ágangi togara, togbáta og drag-
nótabáta. Hinumegin eru svo hinir ásælnu Bretar,
sem um aldaraðir, eða frá því þeir urðu öðrum
þjóðum yfirsterkari á sjónum, hafa sent fiskveiði-
skip sín inn að ströndum og inn í firði og flóa
annarra þjóða, til þess að reka þar skefjalausa rán-
yrkju og eyðileggja fiskimið náungans, eins og
þeir sjálfir eru búnir að þurrka upp Norðursjóinn
með togaraútgerð sinni. Bretar vilja Faxaflóa feig-
an, vilj a halda áfram rányrkj unni þar, gætandi ekki
að því, að með þessu móti eru þeir hvorttveggja í
senn, að gera ísland óbyggilegt og eyða bæði fyrir
sér og öðrum þjóðum fiskveiðimöguleikum í Norð-
ur-Atlantshafi, með því að drepa ungviðið á helztu
uppeldisstöðvum þess. Og hið merkilega skeður, að
Frakkar virðast ætla að gerast taglhnýtingar Breta
í þessari skemmdarstarfsemi.
Vonandi áttar þessi gáfaða þjóð, eða stjórnend-
ur hennar, sig á því, hvaða hermdarverk hún er
að vinna íslenzku þjóðinni með því að gerast berg-
mál Bretans í landhelgismáli okkar íslendinga.
Um hina aðkallandi nauðsyn á friðun Faxaflóa
er ýtarleg greinargerð á þingskjali 599 á 69. lög-
gjafarþingi okkar, með tillögu til þingsályktunar
um friðun Faxaflóa frá alþingismanninum Pétri
Ottesen, sem samþykkt var á Alþingi 16. maí 1950,
og segir þar m. a. svo: „Það orkar ekki tvímælis,
að aflatregðan í Faxaflóa á rót sína að rekja til
skefjalausra botnvörpu- og dragnótaveiða á þess-
um slóðum. í Faxaflóa eru víðáttumiklar klak-
stöðvar, og þar eru ennfremur þýðingarmestu upp-
eldisstöðvar nytjafiska. Fiskgegnd er því ávallt
mikil í flóanum, enda viðurkennt að fornu og nýju,
að þar séu einhver fiskisælustu mið við strendur
þessa lands.
Friðun Faxaflóa fyrir botnvörpu og dragnóta-
veiðum er því óneitanlega mjög þýðingarmikill
þáttur í þeirri sjálfsbjargarviðleitni íslendinga að
koma í veg fyrir hóflausa rányrkju á fiskimiðun-
um með aukinni friðun til verndar fiskistofninum
og því til öryggis og tryggingar, að fiskveiðar hér
geti í framtíðinni orðið íslendingum lífvænlegur
atvinnuvegur".
Ur verstöðvum við Faxaflóa hafa mér aðeins
borizt tvær skýrslur, en í bókinni „Sjósókn“, sem
eru hinar fróðlegu endurminningar Erlends
Björnssonar á Breiðabólsstöðum, skráðar af séra
-Tóni Thorarensen, er mjög ýtarleg lýsing af fiski-
miðum í flóanum með glöggum uppdrætti af svæð-
inu frá Skipaskaga að Miðnesi, og vísast til nefndr-
ar bókar, bls. 129—135.
Þeir, sem skýrslur hafa sent mér, eru Ólafur
Þórðarson, skipstjóri og útgerðarmaður í Hafnar-
firði, og Gísli Sighvatsson, Sólbakka, Garði, eftir
beiðni Guðjóns S. Magnússonar, Valbraut.
Þegar Ólafur hefur greint frá tölu togara og
stærri línubáta, sem gerðir eru út frá Hafnarfirði,
svo og frá djúpmiðum, sem þessir stærri bátar
sækja á og að afli þeirra hafi farið batnandi, segir
hann um minni báta: „Síðla sumars fóru margir
árabátar og trillur héðan út í fjarðarmynnið og
fiskuðu þar smáýsu. Þurftu þeir ekki að fara
lengra en út að Helgaskersbungu. Að smáýsa gangi
hér inn á fjörð, hefur ekki skeð í tugi ára. Annað,
sem sjáanlega hefur breytzt vegna friðunarinnar
er það, að línubátar hafa í vetur fengið á línuna
töluvert meira af ýsu í hverri lögn en undan-
gengin ár.
Þetta tvennt tel ég að sé ávöxtur friðunarinnar.
Við hér vonum að á næstu tímum örfist veiðin á
grunnmiðum hér við flóann".
Skýrsla Gísla er einhver fullkomnasta og ýtar-
legasta upptalning og staðsetning miða, sem mér
hefur borist og hefði henni fylgt uppdráttur, eins
og frá Filippusi Þorvaldssyni, hefði hún verið enn
meiri gersemi.
Vel skil ég, að Gísli leggi ekki á sig það erfiði,
en ef hann les þessar línur og hefur til þess tóm-
stundir, þá bið ég hann að semja kortið, bæði fyrir
mig og Garðbúa, því honum er til þess treystandi,
það hermir skýrslan.
Fyrst gerir Gísli grein fyrir grynnstu miðum
vestur með landinu. Eru þau átta. Svo telur hann
miðin „á sandinum“, frá grynnstu hraunmiðum
fram að svonefndri miðabrún, og eru þau þrjú.
Dýpsta miðið er „Súluáll“, sem vanalegt er að
sækja á.
En svo kemur talning fengsælustu miðanna, sem
ekki eru færri en átján, og voru á tímum opnu
skipanna einu nafni kölluð „miðin" eða „fram á
miðin“.
Svo er kennileitum lýst, sem miðað er við, og
þessar skýringar gefnar: „Framanskráð mið eru
lúðu- og þorskamið. Fyrr á árum fékkst lúða um
allan Garðsjó, bæði smá og stór. Um allt syðra
hraun hef ég lagt lúðulóð og víðast hvar orðið
lúðu var á öllu því svæði.
Á Gerðaröst, nokkur hundruð metra frá Gerða-
hólma, fékk Magnús Tobíasson einn á bát ellefu
flakandi lúður, fyrir um 20 árum síðan, og er það
mesti lúðuafli, sem ég hef séð eftir einn mann,
fiskað á handfæri.
Áður en byrjað var að nota dragnót, var al-
gengt, ef beitt var síld, að fá á 500 öngla línu 150
kg. af smálúðu. Dæmi er til að aflast hafi allt að
VlKINGUR
301