Sjómannablaðið Víkingur - 01.08.1972, Blaðsíða 39

sem nú stunda útgerð, að meginástæðan fyrír hrak-
förum, útvegsins hér á íslandi sé fiskþurrðin á
hinum íslenzku fiskimiðum.
6. Um íslenzku fiskistofnana er það nú vitað,
að þeir þola yfirleitt ekki meiri veiði en þá, sem
á þá var sótt fyrir síðustu styrjöld og að við ís-
lendingar erum nú orðnir einfærir um að taka úr
þeim þetta magn.
7. Annar aðalatvinnuvegur okkar íslendinga
eru fiskiveiðar, og leggist sá atvinnuvegur í rústir,
er ekki búandi á íslandi, um það bera íslenzkir
annálar vott.
Fleiri ástæður má telja, en mér finnst þessar
framantöldu sjö nægilegar til þess að sanna, auk
þess sem áður er sérstaklega um Faxaflóa sagt,
að spurningunni um hinn siðferöislega rétt okkar
Islendinga til þess einir að si\tja að veiðunum í haf-
inu kringum ísland, verði að svara hiklaust játandi
og annað svar komi ekki til greina.
Aukin vernd fiskimiða okkar er stærsta hags-
munamál okkar Isléndinga sem stendur.
Þetta verðum við bæði að skilja sjálfir og koma
öðrum þjóðum í skilning um.
Um íandhelgina verður ekki samÁð. Næsta á-
takið er 'landgrunwið og djúpmiðin.
Eftirmáli.
í ritum mínum um landhelgismálið hef ég haldið
því fram og fært að því rök, að höfuðóvinur okkar
að fornu og nýju sé Bretinn. Fyrstir útlendinga
sóttu þeir á hin íslenzku mið, eftir að þeir voru
búnir að ganga svo frá Norðursjónum, að hann
var orðinn hálfgerð eyðimörk, og áleitnastir hafa
þeir verið allra veiðiþjófa við strendur íslands.
Skal ég nú enn betur finna orðum mínum stað
með því stuttlega að vitna í „De Lamar“, fyrir-
lestra forstjóra fiskirannsóknanna í Bretlandi, E.
S. Russels, sem magister Árni Friðriksson hefur
þýtt, en fáir hér heima kynnt sér.
Annað erindið nefnir hann „Eyðing eldri miða“,
og segir þar m. a,: ,,í erindi þessu ætla ég fyrst
og fremst að gera grein fyrir, hvaða áhrif hinar
áköfu botnfiskveiðar, sem staðið hafa síðan um
aldamót, hafa haft á fiskstofnana í Norðursjónum.
Ýmsar spurningar hljóta að koma upp í hugum
okkar um þessi mál. Hvaða áhrif hafa veiðarnar
á fiskstofninn? Hefur heldaraflinn minnkað? Eins
og drepið var á í fyrsta erindi mínu, fæst nú aðeins
lítill hluti af afla Breta úr Norðursjónum, og fer
sá hluti stöðugt minnkandi. Á árunum 1903—05
nam Norðursjávaraflinn um það bil 50%, en hlut-
deild þessa svæðis minnkaði stöðugt og ört niður
í 16% árið 1935 og 12% 1936—37.
Aðalorsök þessara miklu breytinga er sú, að
fjarlægari miðin eru miklu arðbærari, stofninn
er meiri og aflinn þá tiltölulega meiri líka, miðað
við fyrirhöfn. Það er mjög eftirtektarvert, hversu
meðaldagaflinn frá fjarlægu miðunum er miklu
meiri miðað við hvern dag, sem skipið var úr
höfn, en frá heimamiðum eða jafnvel miðmiðum,
þrátt fyrir miklu lengri veiðisókn“.
Hann gerir svo töflu yfir meðaldagveiði enskra
togara af botnfiski úr Norðursjónum 1906—1937,
þ. e. meðalveiði hvern dag, sem skipið hefur verið
úr höfn.
Taflan sýnir að dagveiðin 1906 var 17,6 vættir,
en 1937 aðeins 13,3.
Dagafli af ýsu í Norðursjónum yfir nefnt tíma-
bil var 7,8 vættir 1906, en aðeins 2,6 vættir 1937.
Um skarkolann, sem hann telur mikilvægasta
flatfiskinn í Norðursjónum, segir hann m. a.:
„Meðalstærð fisksins á miðunum hefur því minnk-
að mjög og getur helzta orsök þess aðeins verið
aukin fiskisókn".
Þegar hann er búinn nægilega að rökstyðja arð-
íánið í Norðursjónum segist hann ætla að snúa
sér að öðru mikilvægu fiskisvæði, sem um langt
áraskeið hefur verið nýtt, sem sé íslandsmiðum.
Um þau segir hann: „Þau liggja flest frekar ná-
lægt ströndum íslands, því að sjórinn dýpkar ört
út frá landgrunninu, strax og nokkuð dregur frá
landi. Þau hafa alltaf verið mjög fiskisæl, einkum
af þorski, skarkola, lúðu og ýsu. Fiskstofnarnir
við ísland eru að miklu leyti sjálfstæðir og ein-
angraðir, enda þótt á síðari árum hafi verið sam-
göngur milli stofnanna við ísland og Grænland.
Við suður- og suðausturhluta landsins, þar sem
Golfstraumurinn kemur upp að ströndinni, eru
hrygningarstöðvar fyrir þorsk, ýsu og skarkola.
Síðan eftir stríðið 1914—18 hefur gildi íslands-
miðanna aukizt og nú veiða Bretar þar meira en
á nokkru öðru svæði, sem tilgreint er í hagskýrsl-
um.
Togaraveiðar Englendinga hafa aukizt þar stór-
um síðan um 1925, og var fjöldi veiðistunda árið
1937 nærri orðinn tvöfalt meiri en 1925.
Með því að ensku togararnir veiða bróðurpart-
inn af afla sínum við ísland, þá má fullyrða, að
sóknin þangað hefur aukizt hin síðari ár. Við vilj-
um nú virða fyrir okkur ýsuna. Ýsuaflinn er sýnd-
ur á 5. mynd og ná línuritin einnig til áranna fyrir
stríð.
Aðalniðurstaðan, sem fæst af línuritinu, ef borin
eru saman tímabilin 1920—25 og 1932—35, er sú,
að fisksókn eykst um 100%, en heildaraflinn 1932
—35 var miklu minni en á fyrra tímabilinu. Og
úr því að meðaldagaflinn hafði minnkað, hlaut
stofninn að hafa dregizt saman.
Skýrslurnar staðfesta fyllilega þá niðurstöðu,
sem við komumst að með því að athuga dagsaflann,
að ýsustofninn hafði minnkað til muna.
Allar líkur benda til þess, að ýsustofninn sé að
mvnnka á íslandsmiðum. Hlutfallsfjöldi stóra skar-
kolans hefur einnig minnkað til muna. Hann var
19% 1921 og 1922 17% 1923 og 1924, en hefur
lækkað síðan niður í 9%. Heildaraflinn hefur farið
VlKINGUR
303